تبلیغات مغایر با ضوابط

امروزه تلویزیون به‌ یکی از ابزارهای اساسی در گذراندن اوقات فراغت تبدیل شده است. ما که مخاطبان این رسانه هستیم خواسته یا ناخواسته مدت زیادی در معرض آگهی‌های تبلیغاتی قرار داریم و از آنجا که آگهی‌ها حاوی میزان زیادی پیام‌های اقناعی است می‌تواند بر نگرش و الگوی مصرف ما تاثیرات منفی بگذارد. اگر مبادرت به خرید کالایی می‌کنیم ممکن است حاکی از تبلیغات گسترده درباره آن کالا باشد، اما اگر کالای تبلیغ شده اثری خلاف اثرات تبلیغ شده داشت چه؟ 

چندی پیش نوعی لوازم آرایشی بهداشتی با عنوان کرم حلزون با تبلیغات گسترده خود همه شبکه‌های تلویزیون را اشباع کرده بود، اما اندکی بعد از این حجم وسیع تبلیغات وزارت بهداشت اثرات آن را کاذب و نادرست اعلام کرد.

چند روزی هم هست که شاهد تبلیغاتی در خصوص نوعی چای سبز لاغری هستیم که مدعی شده‌اند نیازی نیست با رژیم‌های لاغری سخت نگران سلامت سیستم دفاعی بدن و همچنین پوست خود باشید، شما به راحتی می‌توانید با خرید این چای در عرض یک ماه سه تا هفت كیلو چربی‌سوزی كنید و وزن‌تان کم شود. از زمان آغاز این تبلیغات خبرهایی مبتنی بر اثرات کاذب این محصول به گوش می‌رسد. 

برای جلوگیری از این تخلفات، اداره کل بازرگانی صدا و سیما متنی شامل دستورالعمل و مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی تهیه کرده و در اختیار سازندگان و سفارش‌دهندگان آگهی‌های تبلیغاتی قرار داده که در دو بخش مقدمه و اصول کلی تنظیم شده است. مقدمه شامل بندهای (الف تا ک) و اصول کلی شامل 81 اصل است.

با توجه به اصل 8 ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی سفارش‌دهندگان و سازندگان آگهی‌های تبلیغاتی باید دلایل لازم و قانع‌کننده قانونی برای ادعاهای موضوع آگهی خود ارائه کنند، همچنین طبق اصل 11 این مجموعه ضوابط آگهی تبلیغاتی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت کالا را معرفی کند. طبق بند ط مقدمه این دستورالعمل، اداره کل بازرگانی صداوسیما از پخش آگهی‌های تبلیغاتی مغایر با مفاد این دستورالعمل جلوگیری می‌کند، اما ابتدا تبلیغات شکل می‌گیرد، ما اقدام به خرید کالا می‌کنیم، سپس اعلام می‌شود که آن محصول غیر‌بهداشتی است و آثار مخربی دارد. 

مگر نباید قبل از پخش هرگونه آگهی تبلیغاتی آن را طبق مفاد دستورالعمل بررسی کرد و درصورتی که فیلتر‌های وضع شده را پشت سر گذاشت، اجازه پخش آگهی را داشته باشد؟ 

حال اگر در اثر بی‌توجهی به مقررات وضع شده کالایی با اثراتی خلاف واقعیت تبلیغ شود و ما اقدام به تهیه آن کنیم و دچار ضرر بشویم طبق بند (و) مقدمه ضوابط تولید آگهی‌ها، تولیدکننده و سفارش‌دهنده آگهی مسئول پرداخت خسارت در ازای اعتراضی که از ناحیه هر شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به محتوای آگهی وارد شود خواهند بود. در چنین حالتی برای جبران ضرر وارده طبق ماده 10 آیین نامه تاسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی می‌توان به کمیته سازمان‌های تبلیغاتی در وزارت ارشاد طرح شکایت کرد. طبق مفاد ماده 10 این آیین نامه کمیته مذکور مکلف به رسیدگی و تصمیم‌گیری در مورد شکایاتی است که از کانون‌های آگهی و تبلیغاتی می‌رسد.