ترامپ، چه بلایی سر برجام می آورد؟

پیروزی دونالد ترامپ بر هیلاری كلینتون این سوال جدی را مطرح كرد كه آیا او به وعده اش درباره پاره كردن برنامه جامع اقدام مشترك  (برجام) عمل خواهد كرد یا نه.

اینكه آیا او واقعاً این كار را خواهد كرد در این مرحله از فعالیت جدید او به عنوان رئیس جمهور بعدی آمریكا مشخص نیست. این احتمال قوی وجود دارد كه وقتی او به اداره جدیدش یعنی كاخ سفید برود، برای خدشه وارد نكردن به روابط آمریكا با دیگر كشورهای امضا كننده این توافق، نسبت به آن نرمش نشان بدهد.

با این حال همانطور كه هواداران و اطرافیان تندروی ترامپ می خواهند این توافق نامه لغو شود، افراد تندرویی هم در ایران هستند كه چنین آرزو و درخواستی دارند. برای نمونه روزنامه جوان با اشاره به تمدید قانون تحریم های آیسا مدعی شده است حالا كه آمریكا در دولت باراك اوباما چنین كاری كرده، مشخص نیست در دولت ترامپ چه تصمیماتی گرفته خواهد شد.

تا حالا حسن روحانی رئیس جمهور و محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران و همینطور اعضای ائتلاف میانه روهای پارلمان ایران از برجام دفاع كرده اند. این گروه از سیاسیون در ایران رفتارهای سنجیده و حساب شده ای در قبال دولت آمریكا داشته اند، اما در مقابل تندروها حملات شدیدی به برجام داشته اند.

این رفتارها نشان می دهد كه واقعیت های سیاسی و اقتصادی فراتر از صحبت ها و رفتارهای عجولانه و بدون منطق است. آن طور كه جیكوب لیو وزیر خزانه داری آمریكا در سال 2015 تخمین زده بود، اقتصاد ایران به واسطه تحریم ها 15 تا 20 درصد كوچك تر از چیزی است كه اگر تحریم ها نبودند ثبت می شد.

این درست است كه آقای ترامپ حق قانونی و حمایت سیاسی كافی برای اعمال تحریم های یك جانبه علیه ایران را دارد، با این حال گرفتن چنین تصمیمی پیامدهایی برای دولت جدید آمریكا خواهد داشت. چنین كاری به روابط خارجی آمریكا و همین طور اعتبار بین المللی این كشور صدمه وارد خواهد كرد و این احتمال را هم تقویت خواهد كرد كه ایران به صورت یكجانبه از توافق كنار بكشد.

فراتر از اینها، برجام یك توافق چندجانبه است و كشورهای 1+5  (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و آلمان) تأیید كرده اند كه حتی اگر آقای ترامپ بخواهد تحریم ها را برگرداند آنها از او پیروی نخواهند كرد.

چیزی كه مشخص است این است كه آمریكا دستكم بین 3 تا 12 ماه آینده به برجام متعهد خواهد ماند. نه تنها لغو برجام آمریكا را از منظر بین المللی در وضعیت نامناسبی قرار خواهد داد كه مشاوران آقای ترامپ تأیید كرده اند كه ایران اولویت اصلی آنها در شروع كار دولت جدیدشان نیست. علاوه بر آن، موضع اروپا حمایت قوی از این توافق نامه است و نتیجه آن این است كه تجار اروپایی شرایط مناسب تر و بهتری برای ورود به بازار ایران دارند.