هندوانه، لابه‌لای چرخ سیاست

چند روزی است که بحث عدم قبول هندوانه‌های ایرانی توسط کشورهای عربی نقل محافل شده؛ هندوانه‌هایی که به قول برخی از کارشناسان، هزاران لیتر آب مجازی را همراه خود از مرزها خارج می‌کنند و به عبارتی مثل این است که داریم بشکه بشکه آب را به همسایه‌ها می‌فروشیم. اظهارنظرهای مختلفی درباره علت بازگشت هندوانه‌های ایرانی ذکر می‌شود اما گویا این موضوع بوی سیاست می‌دهد. همان‌طور که ابوالحسن خلیلی، عضو هیات‌مدیره و دبیرخانه صنعت و معدن استان تهران در یادداشتی که در رسانه‌ها منتشر کرده روی این موضوع انگشت گذاشته و گفته که در پی تنش‌های سیاسی بین ایران و عربستان، موضوع سلامت محصولات کشاورزی صادراتی دستخوش بهانه‌تراشی‌های برخی افراد شده است. 

وی در ادامه یادداشت، مسئولان داخلی را خطاب قرار داده و نوشته که برخی مسئولان از جمله شخص وزیر بهداشت هر از چندگاهی با اظهارنظرهای خود درباره محصولات کشاورزی و تردید در سلامت تولید آنها ذهن مردم را مشوش می‌کنند. این جریانات، به نوعی باعث صنعت هراسی و ترس از محصولات غذایی در بین مردم خواهد شد. وقتی این عوامل در کنار هم جمع می‌شوند و از طرف دیگر یکی از کشورهای همسایه کوچک‌ترین مشکل موجود در هندوانه را در بوق و کرنا می‌کنند، مطمئنا تاثیر منفی در مصرف‌کننده خواهد داشت. به عبارتی مردم با خود می‌گویند وقتی محصولی مانند هندوانه از طرف کشورهای همسایه برگشت می‌خورد و با استانداردهای آنها همخوانی ندارد، تکلیف استاندارد محصولات داخلی چه می‌شود؟

هندوانه‌های مشکوک

شاید در این میان حق با مردم باشد اما نباید یک تنه به قاضی رفت. زیرا موارد و مسائل بسیاری هست که باید روشن شود. در همین زمینه رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران به «فرصت امروز» می‌گوید: «این‌ها به دنبال بهانه هستند تا هر طور شده به کشور ما آسیب بزنند.» سیدرضا نورانی با اشاره به اینکه بدخواهان وقتی نتوانستند بهانه‌ای برای خدشه وارد کردن به چهره ایران پیدا کنند، هندوانه‌های ایرانی را علم کردند، می‌افزاید: «کشورهای عربی ادعا می‌کنند که هندوانه‌های ایرانی به خاطر سوراخ‌هایی که بعضا روی پوست‌شان وجـــود دارد، مشکوک است. به عبارتی حرف آنها این است که ایرانی‌ها از طریق سرنگ، مواد شیمیایی وارد هندوانه‌ها کرده‌اند تا مصرف‌کنندگان عربی را مسموم کنند!»

این در حالی است که یک مسئول در شهرداری امارات گفته: «ما نمی‌توانیم بگوییم در داخل سوراخ‌های هندوانه‌های وارداتی از ایران آفت‌کش تزریق شده است، این هندوانه‌ها در حال بررسی آزمایشگاهی هستند و همه چیز بعد از آزمایش معلوم خواهد شد.» تا جایی که رییس وزارت بهداشت امارات به مردم توصیه کرده تا زمانی که نتیجه آزمایشات اعلام نشده از خرید هندوانه ایرانی پرهیز کنند.

چطور گواهی گرفتند؟

اما رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی معتقد است مشکل فنی موجود در هندوانه‌ها به هیچ وجه نمی‌تواند مصداقی برای ادعای غلط اماراتی‌ها باشد، زیرا قسمتی از هندوانه‌های تولیدی روستاهای ایرانشهر و جیرفت به دلیل کم‌آبی و برخی مسائل، در زمانی که هندوانه به اندازه توپ تنیس شده بود آفتی به پوستش حمله کرده و سوراخ‌هایی را ایجاد کرد که آرام آرام به قسمت گوشتی نزدیک شد. البته این موضوع بعد از سمپاشی کشاورزان حل شد و آفت مورد نظر از بین رفت. نورانی می‌گوید: «اما عجیب اینجاست هندوانه‌هایی که چنین مشکلی در ظاهر داشته‌اند، چطور از زیر نظر کارشناسان سازمان حفظ نباتات گذشته و برای آنها گواهی قرنطینه صادر شده است؟ اکنون این موضوع که به ظاهر بسیار کوچک و ناچیز می‌نماید، بهانه‌ای برای کشورهای عربی شده است.»

به گفته وی، حال که این اتفاق افتاده و موضوع رسانه‌ای شده، متاسفانه باز هم هیچ اقدامی از طرف سازمان حفظ نباتات و وزارت جهادکشاورزی انجام نشد. واجب بود که کارشناسانی از طرف وزارتخانه برای دفاع از حیثیت ایرانی به کشور مربوطه سفر می‌کردند تا سالم بودن این هندوانه‌ها را به اثبات برسانند. رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران ادامه می‌دهد: «اکنون کار از کار گذشته و چند روز است که محموله‌های هندوانه تخلیه نشده است. بنابراین نمی‌توان دیگر به مصرف آنها امیدوار بود. زیرا این محصول در اثر فشار و گرما کم‌کم فاسد خواهد شد و به نظر می‌رسد این هندوانه‌ها که روی آب دریا بلاتکلیف مانده‌اند، باید معدوم شوند.»

از سر‌گیری صادرات

عباس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی هم در مورد هندوانه‌های پس فرستاده شده صادراتی ایران از کشورهای عربی به فارس گفته تمامی هندوانه‌های صادراتی برگ گواهی بهداشتی دارند و سازمان حفظ نباتات برای همه محموله‌های صادراتی گواهی بهداشتی صادر می‌کند. اما در بین برخی از کامیون‌های حامل هندوانه‌ صادراتی به کشورهای عربی هنـدوانـه‌هـایی سـوراخ‌دار مشاهده شده که این سوراخ‌ها بر اثر تخم‌گذاری آفت کرم سرخرطومی ایجاد شده است. معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه هندوانه یکی از میزبان‌های آفت کرم سرخرطومی است، اظهار داشت: «این آفت با نشستن روی پوست هندوانه ســـوراخـی روی آن ایجاد مـــی‌کند کــه تعـداد محدودی از هنـــدوانه‌هـای صادراتی به کشورهای عربی دچار این عارضه بوده‌اند، ولی هیچ‌گونه آفتی نداشته و فقط اثر آفت روی هندوانه‌ها مانده است.»

کشاورز عنوان کرده: انتشار این مطالب توسط برخی تجار انحصار‌طلب عرب که نمی‌خواهند بازار صادرات هندوانه را از دست بدهند، انجام شده است. وی در پایان از صادرات مجدد هندوانه از تاریخ 13اردیبهشت خبر داده و کشور ترکیه را که از همین هندوانه‌ها وارد می‌کند، گواهی برای سلامت این محصولات دانسته و گفته اگر مشکلی از نظر سلامت وجود داشت، قطعا ترکیه اقدام به واردات این محصول نمی‌کرد، ضمن اینکه برخی از محصولات کشاورزی ایرانی از ترکیه صادرات مجدد می‌شوند. به این ترتیب، می‌توان به جرات گفت که بحث آلوده بودن یا غیرقابل مصرف بودن هندوانه‌های ایرانی که از طرف کشورهای عربی عنوان شده، ریشه‌های سیاسی دارد و نمی‌توان آن را به آلوده بودن محصولات داخلی ربط داد. هرچند به نظر می‌رسد این موضوع که به نوعی تهمت به سلامت محصولات تولیدی داخل کشور است، باید از طریق دیپلماتیک پیگیری شود.