بخش‌خصوصی افتان و خیزان در مراودات تجاری با پاکستان

ایران و پاکستان می‌روند تا دور جدیدی از مراودات تجاری‌شان را رقم بزنند تا آنجا که دستگیرخان، وزیر بازرگانی پاکستان که برای حضور در هفتمین نشست مشترک تجاری این دو کشور به ایران آمده بود، خواسته است زمان برگزاری نشست‌های کمیته مشترک دو کشور از چهار سال به یک سال کاهش پیدا کند و وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران نیز از رشد حجم تجارت با این کشور به 5 میلیارد دلار گفت. رقمی که هم‌اکنون به سختی کمی از یک میلیارد دلار فراتر می‌رود، اما از طرفی دیگر به موازات حضور اندک فعالیت تجاری دولت ایران در پاکستان، چین یکه‌تازی می‌کند و سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای را در این کشور به راه انداخته است. اگرچه پاکستان و به‌خصوص ایالت بلوچستان آن با ناامنی‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند اما فعالان بخش‌خصوصی شرق کشور که شاید بیشترین سهم تجارت با این کشور را داشته باشند، حرف‌های دیگری دارند.

یک تاجر زاهدانی معتقد است مشکل چندانی در تجارت با پاکستان وجود ندارد و دولت اگر برنامه‌های جدی و هدفمندی داشته باشد، ایران می‌تواند سهم زیادی از بازار پاکستان را از آن خود کند. امان‌الله کهرازهی که با پاکستان مراودات تجاری دارد به «فرصت امروز» می‌گوید: تجارت با این کشور محدود است، تعداد بازرگانان ایرانی که در پاکستان حضور دارند بسیار اندک است و متاسفانه دولت ایران تا به حال حضور جدی در پاکستان نداشته است. عضو اتاق بازرگانی زاهدان می‌افزاید: بزرگ‌ترین مشکل ما ارز است که باید آزاد تهیه کنیم و این فعالیت ما را محدودتر می‌کند و اجازه گسترش تجارت را به ما نمی‌دهد، درحالی‌که پاکستان بازار بسیار عالی برای تجار ایرانی است.

کهرازهی که صادر‌کننده قیر و گریس به پاکستان است، خشکبار را یکی از نیاز‌های اصلی پاکستان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: متاسفانه به علت حضور اندک بازرگانان ایرانی، بازاریابی خوبی هم در این کشور انجام نشده درصورتی‌که پاکستانی‌ها در ارتباط با ما علاقه نشان می‌دهند و تمایل‌شان را به کالاهای ایرانی ابراز می‌کنند. به گفته این فعال اقتصادی، صادرات به پاکستان در دولت هشتم بسیار خوب بود و در دولت نهم و دهم بسیار ضعیف شد و ایرانی‌ها به‌عنوان یکی از صادرکنندگان به این کشور جایگاه‌شان را از دست داده‌اند و هم‌اکنون هم به علت مشخص نبودن وضعیت تجارت خارجی، فعالان دست به عصا کار می‌کنند. عضو اتاق بازرگانی زاهدان معتقد است ایران شرایط بسیار خوبی برای کار با پاکستان دارد و حالا که دولت‌ها برای گسترش تجارت میان دو کشور مذاکراتی کرده‌اند، حمایت دولت می‌توانند حجم تجارت با این کشور را متحول کند.

تجارت و عدم امنیت اقتصادی

صادرات عمده پاکستان محصولات کشاورزی و نساجی است و ایران هم وارد‌کننده میوه و برنج از این کشور است. محمد حیات رخشانی وارد‌کننده برنج از این کشور، مشکلات تجارت با این کشور را اندک نمی‌بیند و معتقد است موانع داخلی کشور به این مشکلات افزوده است. این فعال بخش‌خصوصی به «فرصت امروز» می‌گوید: وقتی امنیت اقتصادی باشد تاجر هم اعتماد می‌کند و چرخ تجارت می‌چرخد اما قوانین ما ناقض این امنیت است. به گفته وی تغییر تعرفه بی‌آنکه به تاجر فرصت هماهنگ کردن خود را با این اقدام بدهد یکی از مسائلی است که تاجران زیادی را به زمین زده است. این وارد‌کننده برنج از پاکستان می‌افزاید: برای ما قابل قبول است که برای حمایت از برنجکاران شمالی تعرفه واردات برنج تغییر کند، اما آیا به این مسائل هم فکر کرده‌اند که تنها سه استان شمالی از این اقدام بهره می‌برند و برنج ایرانی هم گران است. به گفته وی این اقدامات کارشناسی نشده اجرایی می‌شود و چنین اقدام‌هایی راهکار محسوب نمی‌شوند. چرا که در کنار حمایت از تولید‌کننده داخلی، بازرگانان بیشترین آسیب‌ها را می‌بینند.

رخشانی معتقد است در تعیین تعرفه باید به مسائل دیگری نیز توجه شود، وی ادامه می‌دهد: برای نمونه من باز هم برنج را خریداری کرده بودم که تعرفه‌ها بالا رفت، ما ناچار بودیم با تعرفه جدید بارمان را وارد کنیم و متضرر شدیم، درحالی‌که حق داریم در یک بازه زمانی پیش از اجرایی شدن تعرفه مطلع شویم. این کار آسیب رساندن به بخش‌خصوصی است. وی در مثال دیگری از عدم سرویس دهی سامانه ثبت سفارش در برخی بازه‌های زمانی نام می‌برد و مشکلات یاد شده را شوکی برای فعالان اقتصادی می‌داند و معتقد است این کار امنیت اقتصادی نیست. رخشانی با بیان اینکه در حال حاضر به دلیل موانع متعدد در حوزه تجارت، شهامت گسترش کارش را ندارد، ادامه می‌دهد: درحال حاضر ما در واردات برنج باید هم به سازمان ملی استاندارد و هم سازمان غذا و دارو آزمایش دهیم که این برای ما هزینه و زمان‌بر است. وی این کار را نشانه عدم اعتماد دو سازمان به هم عنوان می‌کند. این تاجر به سازمان‌های ناظر در حوزه تجارت انتقاد دیگری نیز دارد. وی می‌گوید: گمرک و سازمان صنعت، معدن و تجارت با هم هماهنگ عمل نمی‌کنند و گاهی بخشنامه‌های‌شان موازی کاری یا در تضاد با یکدیگر هستند. رخشانی با بیان اینکه گمرک در زاهدان بسیار خوب کار می‌کند و پاسخگوی تجار است، عملکرد گمرک میرجاوه را مناسب نمی‌داند و می‌افزاید: آنها با رانندگان همکاری نمی‌کنند و برای کنترل کامیون‌ها برای مدیریت قاچاق گازوییل چند روز باید در گمرک بمانند.

دستگاه‌های دولتی هماهنگ نیستند

به گفته وی، ایران به منظور توسعه تجارت در پاکستان باید برای سرمایه‌گذاری در این کشور دست به کار شود. چرا که وضعیت حمل‌و‌نقل خوبی ندارد. وی نیز مانند عضو اتاق زاهدان معتقد است بازار پاکستان برای تجار ایرانی بسیار خوب است و خشکبار ایران در پاکستان بسیار طرفدار دارد. ناصر علی‌بون، دیگر فعال بخش‌خصوصی که بیش از دو دهه تجارت با پاکستان را پشت سر گذاشته است، مشکلات بسیاری را بر سر راه توسعه تجارت با این کشور می‌بیند. او که وارد‌کننده دام است و در یکی از ایالت‌های پاکستان کشتارگاه و قرنطینه دام تاسیس کرده است، به «فرصت امروز» می‌گوید: مشکلات سوءمدیریتی در این حوزه زیاد است، یک تنش یا یک اختلاف نظر دیپلماسی باعث تعطیل شدن مرز و توقف رفت‌و‌آمد‌ها می‌شود. این فعال اقتصادی تاخیر در ترخیص کالا، بالارفتن هزینه‌ها و گرانی کالا را برای مصرف‌کننده از تبعات این اتفاق عنوان کرده و ادامه می‌دهد: به نظر من یکی از دلایل بروز این مشکلات نتیجه عدم هماهنگی دستگاه‌ها و راهکارهای نادرست است.

به گزارش «فرصت امروز» وزیر صنعت، معدن و تجارت در هفته گذشته میزبان خرم دستگیرخان، وزیر بازرگانی پاکستان بود. به گفته نعمت‌زاده تهیه وتصویب برنامه استراتژیکی مشترک پنج ساله بین دو کشور، مهم‌ترین دستاورد نشست دو کشور است. طرفین در این نشست در رابطه با ایجاد گذرگاه‌های مرزی جدید بین دو کشور، تقویت زیرساخت‌های دو طرف شامل جاده‌ها، راه‌آهن، خطوط هوایی، سرمایه‌گذاری مشترک در زمینه پروژه‌های انتقال گاز، صدور برق و کود شیمیایی به پاکستان و خرید اقلامی مانند پنبه از پاکستان و همچنین سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های نساجی و ساختاری بحث و تبادل نظر کردند.