گزارشی از سرمایه گذاری در صنعت لبنیات / به سوی تخصصی شدن تولید محصولات لبنی

صنعت لبنیات با همه مسائلش، با همه داستان های پالم و غیرپالم و با همه حاشیه هایش و از دست دادن اعتماد مشتریان و. . . هنوز هم جذابیت های زیادی برای سرمایه گذاری دارد. بازار 80میلیون نفری ایران که وسوسه های زیادی را برای سرمایه گذاران خارج از ایران ایجاد کرده، برای صاحبان سرمایه در خود کشورمان هم جاذبه های زیادی دارد، اما گفته ها و ناگفته های بسیار این صنعت هراز چند گاهی موجبات ریزش مشتریان و تولیدکنندگانش را فراهم می کند تا یک بام و چند هوا بودن این صنعت کماکان از مهم ترین تهدید های سرمایه گذاری در این حوزه باشد.

با همه این اوضاع و احوال، سرمایه گذاری ها کماکان ادامه دارد و گونه  دیگری هم به خود گرفته و آن در شکل و شمایل لبنیات سنتی است که با اعتراضات شدید واحدهای صنعتی مواجه است. واحدهایی که با کمترین سرمایه اولیه کارشان را آغاز می کنند و هزینه های تولید واحدهای صنعتی را هم ندارند.

«فرصت امروز» در این گزارش در گفت وگو با مریم سراج  احمدی، مدیرعامل کارخانه آفرین جام خراسان، به بررسی هزینه ها، رفتار مشتریان ایرانی و اوضاع تولید در صنعت لبنیات ایران می پردازیم.

پالم این بار به سراغ سنتی ها رفته است

سراج احمدی در ابتدا از مشکلات امروزی این صنعت می گوید و مستقیماً به پالم اشاره می کند: مسئله پالم در حال حاضر به لبنیات سنتی منتقل شده است چون هرچه نظارت بر واحدهای صنعتی افزایش یافته، بر واحد سنتی شاهد نظارت مستقیمی نیستیم.

وی که از احداث کنندگان واحدی صنعتی در منطقه خراسان است، اضافه می کند: واحدهای سنتی کمترین هزینه راه اندازی کارگاه تولیدی را دارند و نهایت وسایلی که نیاز دارند ترازو، دیگ، اجاق گاز و چند وسیله دیگر است که شاید هزینه تهیه این وسایل به چند میلیون تومان هم نرسد.

اما برای راه اندازی یک واحد صنعتی حداقل 5میلیارد تومان سرمایه  اولیه نیاز است و این هزینه ها تا 10میلیارد تومان هم افزایش می یابد. با همه این اوصاف نظارت لازم بر واحدهای سنتی نیست. این واحدها الان سردمدار استفاده غیراستاندارد از روغن پالم هستند. درحالی که اصل این روغن که بیشتر از اندونزی وارد می شود، میزان استفاده دارد و تنها رعایت نکردن حدود استاندارد است که مواد لبنی غیراستاندارد تولید می کند.

وی واردکننده اصلی پالم را وزارت جهاد کشاورزی می داند که از آن طریق در اختیار واحدهای تولیدکننده قرار می گیرد. این تولیدکننده همچنین در مورد اخبار این روزها که مبنی بر پاک شدن لبنیات از روغن پالم است، می گوید: این روغن در بسیاری از محصولات لبنی، مواد پایه به شمار می رود و تنها استفاده غیرمجاز از آن منع قانونی دارد. مثلاً در تولید بستنی با پنیر پیتزا. بنابراین واردات این ماده آزاد نیست و به طرقی در اختیار تولیدکنندگان صنعتی و سنتی قرار می گیرد.

نیروی انسانی مورد نیاز

سراج  احمدی در مورد نیروهای انسانی مورد نیاز برای راه اندازی یک واحد تولیدی لبنیات به  «فرصت امروز» می گوید: هر واحد تولیدی به طور متوسط 100نفر نیروی کار نیاز دارد. از واحد کنترل کیفیت و مسئولان فنی و کارگران ساده گرفته تا مهندسان تغذیه و مواد و. . . این تولیدکننده ادامه می دهد: به دلیل سرانه پایین مصرف لبنیات در ایران نیروی انسانی کارخانه ها روز به روز در حال کاهش هستند و واحدهای صنعتی از سه شیفت کاری به یک شیفت تغییر ساعت کاری داده اند.

وی می گوید تا یکی دو سال گذشته کارخانه اش با سه شیفت کاری برای بیش از 170نفر ایجاد اشتغال کرده بود که فعلاً تنها با 70نفر و در یک شیفت کار می کند. بنابراین با کاهش مصرف و کاهش فروش و بالارفتن هزینه های تولید، تنوع تولید کالا و محصول در صنعت لبنیات ایران بسیار کم است درحالی که مثلاً در ترکیه بیش از 30نوع پنیر تولید می شود.

سراج  احمدی سرانه مصرف سالانه لبنیات در ایران را 80کیلو به ازای هر نفر می داند در حالی که آمار جهانی در کمترین حالت 160کیلو است و این رقم در کشورهای پیشرفته به 460کیلو برای هر نفر هم می رسد. این تولیدکننده ظرفیت فعال کارخانه های لبنیات را در شرایط فعلی بین 20 تا 30درصد می داند و معتقد است سایر ظرفیت ها خالی مانده است چون فرهنگ مصرف لبنیات ترویج نمی شود و اخبار منفی هم این حوزه را رو به تحلیل برده است.

وی معتقد است که واحدهای صنعتی امروز، هزینه های بالایی دارند و مثلاً تنها برای تهیه خط استریل یو اچ  دی باید تا 3میلیارد تومان پرداخت کنند. این تکنولوژی هم وارداتی است و عمدتا از کشورهای اروپایی وارد می شود.

سراج احمدی همچنین تهیه زمین، ساخت سوله و تهیه تانک های ویژه نگهداری شیر را از دیگر هزینه های عمده راه اندازی یک واحد تولیدی لبنیات می داند و می گوید: برای خرید تانکر ها که بهترین هایش تولید ایران است، بین 20 تا 40میلیون تومان باید هزینه شود و اضافه می کند که هر واحد تولیدی به طور میانگین به 20 تانکر نیاز دارد.

به سمت تخصصی شدن

امروزه راه اندازی واحد تولیدی در حوزه لبنیات به سمت اختصاصی شدن پیش رفته است و مثلاً راه اندازی واحدهایی با تولید یک محصول رو به گسترش است. از جمله آمار و ارقامی که در این زمینه رصد کرده ایم می توان به این موارد اشاره کرد. برای راه اندازی کارخانه تولید و بسته بندی پنیر خامه ای با ظرفیت تولید سالا نه 20تن پنیر خامه ای ، بیش از 10میلیارد تومان سرمایه گذاری ارزی و ریالی نیاز است.

همچنین برای راه اندازی کارخانه تولید و بسته بندی شیرخشک صنعتی با تولید روزانه 18تن شیر خشک که روزانه 120تن شیر را به شیر خشک و 80تن آب پنیر را به پودر آب پنیر تبدیل  کند، لازم است 5میلیارد تومان سرمایه اولیه هزینه  شود.