خداحافظی بانک ها با تسهیلات خرد سنتی / تحولی بزرگ در نظام پرداخت تسهیلات بانکی

آیا تحولی بزرگ در زمینه پرداخت تسهیلات خرد در نظام بانکی کشور رخ داده است؟ 

روز گذشته فرشاد حیدری، معاون نظارتی بانک مرکزی در جمع خبرنگاران حاضر شد تا از تحولی مهم در نظام پرداخت تسهیلات در کشور سخن بگوید؛ طرحی که پیش از این با نام کارت های اعتباری جدید یا کارت های مرابحه معرفی شد؛ عنوانی که در انتخابش ظرافت و ملاحت کافی به خرج نرفته است و نمی تواند بیانگر بزرگ ترین طرح تسهیلات خرد نظام بانکی کشور باشد.

دردسرهای تسهیلات خرد به شکل سنتی

به گزارش «فرصت امروز»، ارائه تسهیلات خرد همواره روندی دردسرساز هم برای بانک ها و هم برای متقاضیان تسهیلات بوده است. از سویی شورای پول و اعتبار با درک این موضوع که بخش هایی از جامعه نیاز به تسهیلات خرد دارند، این تسهیلات را تحت عناوینی چون وام کالا، وام خودرو و جعاله تصویب و به بانک ها ابلاغ کرده اند، اما متقاضیان تسهیلات ممکن بود این تسهیلات را برای اموری غیر از این موارد نیاز داشته باشند، بنابراین بازار فاکتورهای صوری داغ شده و انواع ترفندها به کار برده می شد تا این تسهیلات به دست متقاضی برسد. این روند ظاهراً قانونی، نیاز به بوروکراسی خاصی هم داشت که برای بانک ها حسابی دردسرآفرین بود و علاوه بر انرژی پرسنل بانک ها در بخش های مختلف، انبوهی از نامه ها و فاکتورهای صوری را در نظام بانکی به جریان درآورده بود.

فرشاد حیدری معتقد است که دیگر زمان فاکتور سازی های صوری به سر آمده است و با به جریان افتادن کارت های اعتباری جدید، فصل تازه ای از ارائه تسهیلات خرد آغاز شده است. وی در این باره گفت: کارت های اعتباری جدید هزینه تسهیلات خرد را برای متقاضیان کاهش داده و دسترسی آنها به این تسهیلات را آسان می کند. علاوه بر این مراودات تجاری و اقتصادی را نیز تسهیل می سازد. وی با بیان اینکه صدور این کارت ها در کشور های دیگر امری رایج است، افزود: در ایران به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها و جنبه های حقوقی این کار با تأخیر انجام شده است اما اجرای آن می تواند موجب اثرات مثبتی در پرداخت تسهیلات به مردم باشد.

طرحی که مایه عبرت شد

این سخنان حیدری در حالی است که پیش از این بانک مرکزی به طراحی کارت های اعتباری برای خرید کالای ایرانی اقدام کرده بود؛ امری که با وجود امید بانک مرکزی به موفقیت طرح نتوانست با استقبال مردم مواجه شود و نارضایتی تولیدکنندگان لوازم خانگی را هم به دنبال داشت.

معاون نظارتی بانک مرکزی در این باره معتقد است: در گذشته اقداماتی انجام شد تا کارت های اعتباری برای خرید برخی لوازم در اختیار مردم قرار گیرد اما این طرح ها از جامعیتی که انتظار می رفت برخوردار نبود و نتوانست به هدف خود برسد. بنابراین بانک مرکزی با توجه به آن تجربه، اقدام به عرضه کارت های اعتباری جدید کرد که دارای کمترین نقص ممکن بوده و همه جوانب آن به خوبی ارزیابی شده است.

حیدری با بیان اینکه همه بانک ها آمادگی دارند تا این کارت ها را به متقاضیان بدهند، گفت: البته انتظار نداریم بانک ها به همه مشتریان این کارت ها را ارائه بدهند. براساس پیش بینی های انجام شده پس از انجام اعتبارسنجی های لازم از حساب مشتریان و دیگر شرایط قانونی، بانک ها به مشتریان کارت اعتباری ارائه خواهند داد. ما پیش بینی می کنیم روند اعطای این کارت ها یک سال به طول بینجامد و طی این مدت اغلب مردم به این کارت ها دسترسی پیدا می کنند و از مزایای آن بهره مند می شوند.

فروشندگان متخلف باید جریمه سنگین بپردازند

اما اعتبار این کارت ها چگونه تأمین می شود و آیا تزریق این حجم از نقدینگی پایه پولی کشور را افزایش خواهد داد؟ معاون نظارتی بانک مرکزی با رد این فرض تأکید کرد: اعتبار این طرح از اعتبارات تخصیصی از سرجمع کل اعتبارات بانک ها تأمین شده است، بنابراین با توجه به این موضوع اصلاً نگران اثرات این طرح بر رشد نقدینگی نیستیم.

حیدری در ادامه به تشریح جزییات این طرح پرداخت و گفت: عده ای از افراد پیش از این از کارت های اعتباری دیگر استفاده کرده اند، این افراد می توانند بدون هیچ محدودیتی تا سقف 50 میلیون تومان از این کارت ها بهره مند شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که ممکن است بانک ها برای پرداخت این کارت ها تحرک کافی نداشته باشند، گفت: چنانچه میزان تسهیلات خرد بانک ها از حدود مشخصی پایین تر باشد نمره منفی از سوی بانک مرکزی به آنها تعلق می گیرد ولی در عرصه رقابت بانک ها یکی از اصول شاخص بانکداری، مشتری مداری و رضایت مردم است. علاوه بر این هیچ یک از بانک ها حق ندارند که کارت های اعتباری را به شرط وثیقه در اختیار مردم قرار دهند، اگرچه آنها می توانند از سپرده هایی که مشتریان در بانک ها دارند، به عنوان وثیقه استفاده کنند؛ اما ارائه کارت به شرط سپرده گذاری، یک تخلف است.

وی به کسانی که قصد دارند با انجام عملیات های صوری نسبت به نقد کردن اعتبار این کارت ها اقدام کنند، هشدار داد: فروشندگانی که کارت های اعتباری را از طریق دستگاه های پوز (POS) خود، با کم کردن مبلغی از مشتری نقد می کنند، علاوه بر دریافت نمره منفی در پرونده تسهیلات گیری خود باید مالیات سنگینی را نیز بپردازند. سیستم های نظارتی بانک مرکزی بسیار قوی است و تلاش دارد این مشکلات را به حداقل برساند؛ البته ما در طرح اعطای کارت های اعتباری زمینه ای را فراهم کرده ایم که انگیزه شهروندان برای نقد کردن کارت های اعتباری به حداقل برسد. چراکه همه کالاها و خدمات می توانند از سوی مشتریان با دریافت این کارت ها خریداری شوند.

وی ادامه داد: در حال حاضر برای شهروندان خارج از جغرافیای ایران، امکان دریافت کارت های اعتباری وجود ندارد اما آیین نامه ای برای صدور کارت های بین المللی در بانک مرکزی در حال تدوین است که بتوان بر مبنای آن، علاوه بر صدور این کارت ها، افتتاح حساب را برای افراد خارجی صورت داد.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com