بانک مرکزی برای مهار تبعات ارز تک نرخی چه اندیشیده است / خنثی سازی بمب نقدینگی در بازار ارز دشوار اما ممکن

آیا با وجود سرعت رشد نقدینگی در کشور بانک مرکزی موفق خواهد شد در پایان امسال ارز را تک نرخی کند؟ 

به گزارش «فرصت امروز» بانک مرکزی تاکنون چندبار وعده داده است که ارز را تک نرخی خواهد کرد اما هر بار این وعده به بعد موکول شده است. شاید یکی از دلایل مهم این موضوع این باشد که حساسیت ها و دغدغه هایی در اجرای ارز تک نرخی وجود دارد که این دغدغه ها بانک مرکزی را دچار وسواس کرده است؛ یکی از مهم ترین این دغدغه ها این است که ارز تک نرخی برای اقتصاد کشور چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟

نظام ارز دونرخی به قدری ناکارآمد است که کسی در عرصه اقتصادی وجود ندارد که بخواهد از این روش قیمت گذاری بر ارز استقبال یا دفاع کند. ارز دو نرخی اقتصاد ایران را در سراشیبی نفسگیری قرار داده است و گاهی این سراشیبی به نهایت سختی خود می رسد.

نقدینگی و خطر پنهان بازی با ارز

بانک مرکزی در خلال سال های گذشته توانسته با ایجاد ثبات قیمتی از این دشواری ها بکاهد اما با این وجود فساد پنهان در نظام ارزی دوگانه همچنان آزار دهنده است؛ فسادی که در آن دست هایی با استفاده از رانت ارز دولتی، اقدام به عرضه آن در صرافی های غیر مجاز می کنند و از این طریق به سودهای باد آورده ای می رسند. از سوی دیگر افزایش میزان نقدینگی خطر سفته بازی را در بازارهای موازی افزایش داده است؛ خطر بالقوه ای که می تواند تهدیدات پنهانی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. برخی از کارشناسان اقتصادی بر آورد کرده اند که تا پایان امسال نقدینگی با فرض حفظ روند فعلی، به عدد شگرف ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان و با همین روند تا انتهای سال ۱۳۹۶ به ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید؛ یعنی نظام بانکی با ادامه همین روند برای سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶، حدود ۷۰۰هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید خلق خواهد کرد.

پیش از این سیف با اشاره به تکانه های ارزی گفته بود: بانک مرکزی به هیچ وجه جلوی پایین آمدن قیمت بازار را نمی گیرد؛ بلکه از بازار مراقبت می کند تا نوسانات موقت را که ناشی از یک شوک و هیجانی پیش بینی نشده است، کنترل کند و در غیر آن صورت دلیلی ندارد بانک مرکزی دخالتی داشته باشد.

رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد: نرخی که منجر به رشد اقتصادی و حمایت از تولید و اشتغال شود، آن نرخ مورد حمایت بانک مرکزی است و بهترین نرخ نیز، نرخ تعادلی است که در بازار وجود دارد و بانک مرکزی از ثبات نرخ ارز در بازار حمایت می کند.

اما بانک مرکزی به چه روشی می تواند این کار را انجام دهد؟

سفته بازان در کمین ارز تک نرخی

جلیل قهرمانی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: این دغدغه وجود دارد که در صورتی که ارز تک نرخی شود، بهانه لازم به دست سفته بازان بیفتد و آنها اقدام به افزایش قیمت ها و بازی با قیمت ها کنند. به همین دلیل بانک مرکزی باید از ذخایر ارزی مناسبی برای اجرای ارز تک نرخی برخوردار باشد. این ذخایر این امکان را به بانک مرکزی می دهند که با تزریق ارز به بازار از تکانه های شدید قیمتی جلوگیری کنند اما این تنها یک بخش ماجرا است و خطر شدید تر در افزایش قیمت هاست.

وی افزود: اگر بانک مرکزی موفق نشود قیمت ارز را کنترل کند، این خطر وجود دارد که قیمت اقلام وارداتی رو به صعود بگذارد. ما در برخی صنایع مانند خودروسازی شاهد افزایش هزینه تمام شده تولید خواهیم بود همین موضوع موجب می شود خودروسازان مجبور به افزایش قیمت تولیدات خود شوند و به دنبال آن اگر شورای رقابت به سرکوب قیمت ها مبادرت ورزد رکود حاکم بر بازار تقویت می شود.

قهرمانی ادامه داد: از سوی دیگر با وجود افزایش نقدینگی این خطر وجود دارد که نقدینگی راهی بازار ارز شود. به هر حال تک نرخی شدن انگیزه سفته بازی را در بدو امر تقویت می کند و بانک مرکزی حتماً باید بتواند برنامه ای برای مهار آن داشته باشد.

وی ادامه داد: اما نکته مهم این است که بانک مرکزی بتواند از تأثیرات افزایش قیمت در اقلام مصرفی مردم جلوگیری کند و از سوی دیگر صنایعی را که با ارز دولتی مواد اولیه خود را وارد می کردند مورد حمایت قرار دهد. بانک مرکزی برای این مضوع باید اقدام به تهیه یک بسته حمایتی کند تا براساس آن صنایعی را که احتمالا از این ناحیه دچار آسیب می شوند پوشش دهند.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: اگر بانک مرکزی نتواند عوارض تک نرخی شدن را کنترل کند در عمل سیاست ارز تک نرخی شکست می خورد و ارز به محاق دو نرخی شدن باز می گردد.

وی اظهار کرد: با وجود همه این مخاطرات ارز دو نرخی به قدری برای اقتصاد ایران هزینه و تبعات داشته که ارزش آن را دارد بانک مرکزی با وجود همه مخاطرات، ریسک اجرای ارز تک نرخی را به جان بخرد.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com