شدت مصرف انرژی؛ نگرانی آینده صنعت نفت

مصرف انرژی به خودی خود چیز بدی نیست، به شرط اینکه باعث توسعه و پیشرفت شود. اما متاسفانه در سال های اخیر رشد مصرف انرژی در کشور ما حدود ۱۰درصد بوده، در حالی که رشد تولید ناخالص ملی بین ۵ تا ۶درصد محاسبه شده است.

با ادامه روند فعلی در آینده ای نزدیک از یک صادرکننده بزرگ انرژی به یک وارد کننده تبدیل و در تامین انرژی داخلی نیز دچار مشکل خواهیم شد.  در حال حاضر سهم قابل توجهی از تولید کشور صرف یارانه های انرژی می شود که با قیمت های فعلی منطقه ای حدود ۳۵هزار میلیارد تومان برآورد شده است و هر سال با رشد فزاینده ای در حال افزایش است.

یعنی سرمایه ای که باید در خدمت رشد و توسعه کشور قرار گیرد، به راحتی سوزانده شده و محیط  زیست کشور را نیز آلوده می کند. آمارها و برآوردها نشان می دهد که میزان قابل توجهی از انرژی مصرفی کشور ما هدر می رود و هیچ نقشی در تولید ندارد.

طبق برآوردها در ایران پتانسیل صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف وجود دارد. در صورتی که با استفاده از راهکارهای بهینه  ۳۰درصد از مصرف انرژی کاهش یابد بیش از 10میلیارد دلار صرفه جویی حادث شده که حدود نیمی از بودجه عمرانی کشور است. یعنی با بهره گیری از راهکارهای مدیریت مصرف علاوه بر کاهش هدر رفتن منابع ملی و حفظ ذخایر کشور، باعث رونق اقتصادی، افزایش اشتغال، حفظ نقش مهم کشور در بازارهای صادرات انرژی و افزایش قدرت ملی شده و البته آلودگی محیط  زیست نیز به شدت کاهش خواهد یافت، مقوله ای که کمتر به آن توجه شده است.

راهکارهای اجرای بهبود و ارتقای کارایی انرژی را می توان به دو دسته عمده شامل راهکارهای قیمتی و غیر قیمتی تقسیم کرد؛ هر چند این دو دسته جدای از هم قابل بررسی نیستند. در کشور قیمت واقعی حامل های انرژی در ۳۰ سال گذشته کاهش یافته، در حالی که این قیمت در بازار جهانی به شدت افزایش یافته است؛ به عنوان نمونه قیمت واقعی نفت گاز ۳ برابر و برق بیش از ۲ برابر شده است.

ارزان بودن نسبی قیمت ها در مقایسه با قیمت جهانی منجر به استفاده غیر بهینه از این حامل ها شده و بخش عظیمی از سرمایه ملی به این سو میل کرده است. دولت در ارائه این یارانه ها به هیچ وجه نتوانسته به اهداف اصلی خود که افزایش کارایی تولید، توسعه منطقه ای و بخشی، بهینه سازی تولید و مصرف و از همه مهم تر عدالت اجتماعی، دست یابد.

در شرایطی که قیمت های انرژی انعکاس دهنده هزینه های واقعی اقتصاد نباشد، نمی توان به بهبود کارایی انرژی فکر کرد، از این رو پیگیری سیاست های مدیریت تقاضا و مدیریت عرضه و در سطحی بالاتر مدیریت انرژی کشور منوط به ایجاد انگیزه و اصلاح قیمت ها است. راهکارهای قیمتی و سیاست های قیمت گذاری به دلیل پیچیدگی های خاص اقتصاد ایران مشکل بوده و تبعات فراوانی در پی دارد. هر چند سامان دادن به بازار انرژی کشور و اصلاح قیمت امری ضروری است، اما باید با راهکارهای فرهنگی زمینه را برای اجرای این سیاست آماده کرد.

در این میان جدای از راهکارهای فرهنگی نقش قوانین و مقررات و ایجاد استانداردهای مرتبط بسیار پررنگ است که به اختصار به چند نمونه اشاره می شود.

۱- اصلاح ساختار صنعت

۲- حمایت از تولید تجهیزات با راندمان بالا

۳- اصلاح قوانین مالیاتی با هدف حمایت از تولید تجهیزات با کیفیت و راندمان بالا و وضع مالیات محیط زیست

۴- اصلاح قوانین گمرکی و سود بازرگانی با هدف حمایت از ورود کالاهای با راندمان بالا و مصرفی انرژی نو یا سوخت های جایگزین و کاهش ورود کالا های کم بازده

۵- افزایش راندمان تولید انرژی در نیروگاه ها و پالایشگاه ها و کاهش تلفات به خصوص سیکل ترکیبی کردن تمام نیروگاه ها

۶- کاهش تلفات در تولید، انتقال و توزیع انرژی به خصوص برق

۷- حمایت از تولید و مصرف انرژی های نو و تجدید پذیر شامل معافیت  های مالیاتی و گمرکی و خرید تضمینی

۸- راهکارهای جایگزینی سوخت نظیر گاز و دیزل

۹- بازنگری در استانداردهای موجود و وضع استانداردهای جدید به خصوص در جهت افزایش راندمان تجهیزات

۱۰- استقراردولت الکترونیک در جهت حذف سفرهای زائد

۱۱- اصلاح بحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان و اجرای آن در کلیه بخش ها با اهرم های تشویقی و تنبیهی

۱۲- حمایت از طرح های پژوهشی

۱۳- اصلاح ساعت کار سازمان ها و صنایع و واحدهای خدماتی در جهت کاهش مصرف در ساعت های اوج آن

۱۴- حمایت جدی از کمیته های انرژی استان ها با تخصیص بودجه خاص

۱۵- تشکیل شرکت های خصوصی بازرسی برای بررسی و تایید ضوابط در صنایع و ساخت و سازها و ایجاد قوانین و مقررات مرتبط

ممیزی انرژی در ساختمان های این شرکت در حال انجام بوده و پروژه های خوبی در رابطه با پوشش سقف و اجرای راهکارهای بهینه در ساختمان ها در دست اجراست. استفاده از انرژی خورشیدی شروع شده و در حال حاضر استفاده از آبگرمکن خورشیدی در ساختمان ها و استفاده از برق خورشیدی در تاسیسات سرچاهی در دستور کار قرار دارد. 

مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفت‌ خیز جنوب