دکتر جعفر محمدی، عضو کارگروه اجرایی مرکز نوآوری فناوری مشاغل نو دانشگاه صنعتی شریف / همه اقشار می توانند مشغول باشند

کسب وکارهای خانگی از جمله راهکارهایی است که ظرف چند سال اخیر مطرح شده و به خاطر ویژگی های خاصی که دارد، مورد بحث و تبادل نظر کارشناسان اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است. این کارها در جهان طی 20 سال اخیر بسیار متداول شده و از طرفداران زیادی بین عموم مردم برخوردار است.

دکتر محمدی درمورد وضعیت مشاغل خانگی و فعالیت هایی که در جاهایی غیر  از محیط های صنعتی و اداری انجام می شود، می گوید: طبق تعاریف موجود مشاغل یا کسب وکارهای خانگی آن دسته از فعالیت هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب وکار بدون مزاحمت و سلب آرامش در واحدهای مسکونی همجوار و محله شکل می گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می شود. بنا به اعلام و اطلاعیه ای که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مقرر و منتشر کرده است، متقاضیان این امور برای کار و کسب درآمد می توانند به شکل های تعیین شده فعالیت کنند.

1- انجام فعالیت به صورت کارمزدی برای کارفرمای خارج از محیط مسکونی

2- انجام فعالیت مستقل اعم از تأمین مواد اولیه تا عرضه محصول به خارج از محیط مسکونی

3- انجام فعالیت به صورت تعاونی، اتحادیه یا مشارکت با بنگاه های بالادستی تأمین کننده مواد اولیه و عرضه محصول آنان در بازار، ترجیحا به صورت کسب وکار خوشه ای.

در کنار این کارها و خدمات ارائه شده از سوی شاغلان، افراد یا واحدهایی برای حمایت و پشتیبانی تعریف شده است که اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند و مسئولیت حمایت از تعدادی از شاغلان خانگی را در کل فرآیند تولید و ارائه خدمات، آموزش، تهیه و توزیع مواد اولیه و ابزار کار، مشاوره، طرحی، نوآوری، بسته بندی، بازاریابی و فروش به عهده می گیرند.

گونه دیگری از این مشاغل هستند که از آنها به عنوان مستقل یا خوداشتغالی نام برده می شود. نوعی اشتغال است که فرد می تواند با اتکا به توان شخصی، خلاقیت و ابتکار، به شکل خویش فرما به فعالیت های تولیدی و خدماتی بپردازد و درنتیجه منجر به کسب درآمد و ایجاد فضای کسب وکار می شود.

کسب و کار مجازی هم روشی نوین در این گونه از فعالیت های تجاری و خدماتی است که به تازگی در کشور باب شده و عده ای را در این حوزه مشغول کرده است و بیشتر برای انجام تبلیغات و فروش کالا و خدمات استفاده می شود.

مزیت ها

این گونه فعالیت های خرد و کوچک محسناتی هم دارند که در مقایسه با بیشتر کارها آنها را دارای مزیت می کند. محمدی با اشاره به نقاط قوت مشاغل خانگی گفت: زودبازده بودن، سرمایه بر بودن، افزایش سطح تولید و افزایش رفاه اجتماعی از جمله نقاط قوت هستند. همچنین زنان مستعدی دارای مشاغل خانگی هستند و از این طریق ارتزاق می کنند.

عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد، پایین بودن ریسک سرمایه گذاری، استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و تناسب مشاغل خانگی با ویژگی افراد معلول از دیگر مزایای مشاغل خانگی هستند. ضمن اینکه بسیاری از هزینه های جانبی و جاری از چرخه فعالیت مورد نظر حذف می شوند. محمدی در خصوص جاذبه ها و گرایش های موجود این بخش از تجارت های نوظهور می گوید: یکی از مشکلات عمده و اساسی تأمین سرمایه لازم است که من اینجا تأکید می کنم سرمایه فقط پول نقد نیست.

بخش مالی شامل هزینه تجهیزات، خط تولید، زمین یا دفترکار و قسمت غیرمالی شامل اعتبار، اعتماد، نیروی انسانی زبده، حسن شهرت، تجربه و تخصص می شود. اگر ما بستر را آماده کنیم که افراد یک تجارت جدید، هرچند کوچک و محدود راه بیندازند، هم تأمین مالی کنند و هم از دانش روز استفاده کنند، خیلی زود به بازدهی مطلوب خواهند رسید.

کشور ما بیش از مقاله و دانش تئوریک به کارهای اجرایی و عملیاتی احتیاج دارد. ما به فناوری، ابزار و وسایل تبدیل تکنولوژی نیاز مبرم داریم. ما به ایجاد یک حرکت جذاب و مثبت در جامعه نیازمندیم. بخش فعالیت های کاربردی در کشور ما بسیار مغفول مانده است. در قسمت حقوقی و قانون گذاری ضعف فراوان داریم. اگر مجوزی هم صادر می شود، باید به گونه ای باشد تا به موازی کاری نخوریم.

باید یک سازمان متولی این قضیه شود و با بقیه سازمان ها و ارگان ها خودش تعامل بکند. طبق قوانین موجود، وزارت کار متولی این مسئله است، چون به کسب وکار، اقتصاد خانواده درآمد مربوط می شود ولی در مباحث حقوقی- نظارتی ابهام های زیادی وجود دارد. برای کسی که می خواهد خارج از قواعد مرسوم اداری و سازمانی فعالیتی داشته باشد، لازم نیست که با چند مرکز و اداره سروکله بزند و دست آخر دلسرد شود و برود. نقش و اثر رسانه ها می تواند بسیار مؤثر و مفید باشد.

فرهنگ سازی و اشاعه این قبیل کارهای خرد باید مورد توجه قرار بگیرد تا افراد جدای از کار و مهارت اصلی که دارند، بتوانند در حوزه های دیگر هم فعالیت داشته باشند. اگر این مشاغل عمومیت پیدا کند و با اقبال عمومی مواجه شود، می توان از آن به عنوان ابزاری برای کاهش میزان بیکاری و اشتغال زایی به خصوص در مناطق محروم و کم برخوردار از امکانات توسعه ای استفاده کرد.