هند، بندر چابهار را جهانی می‌کند

خاورمیانه از دیرباز کانون اصلی اختلافات سیاسی و مذهبی بوده و این موضوع بیش از هرچیز تبادلات اقتصادی کشورهای حاضر در آن تاثیر گذاشته است.

اختلاف‌نظر درباره مسائل سـیـاسـی راه بـسیاری از کشورهای همسایه را به روی دولت‌های مجاور بسته نگه داشته و از افزایش هـمـکـاری‌های اقتصادی جلوگیری کرده است. این بار، اما این اختلافات برای ایران یک فرصت به وجود آورده، فرصتی که می‌تواند در مسیر توسعه ایران، یکی از اصلی‌ترین گره‌های ترافیکی جنوب شرق کشور را باز کند.

ماجرا بسیار ساده است. دولت هند به‌عنوان یکی از پیش‌روهای اقتصادی منطقه، قصد صادرات کالاهای خود را به آسیای میانه و به طور خاص، افغانستان دارد و در این بین مانع اصلی اختلافات سیاسی با پاکستانی‌هاست و بهترین مسیر جایگزین عبور از خاک ایران و بندر چابهار است.

بندر شهید بهشتی – چابهار- که اصلی‌ترین حوزه نفوذ ایران در دریای عمان به حساب می‌آید، از گذشته مورد توجه هندی‌ها بوده و بارها پای آنها را به مذاکرات دو جانبه کشانده است. اتصال بنادر بزرگ هند به بندر چابهار و سپس ترانزیت کالاها از خاک ایران به افغانستان و کشورهای آسیای میانه طرحی است که پیش از این بارها از سوی هندی‌ها مطرح شده و مورد ارزیابی قرار گرفته و این بار به نظر می‌رسد مذاکرات به یک نتیجه قطعی ختم خواهد شد.

دولت هند در بیانیه‌ای رسمی برنامه خود را برای توسعه بندرچابهار اعلام کرده است. طبق این برنامه 10‌ساله، هند 85 میلیون دلار سرمایه جدید را به توسعه این بندر اختصاص خواهد داد و ترمینال‌های کانتینری این بندر را توسعه می‌دهد و راه را بر ترانزیت خود باز می‌کند.

از سوی دیگر ایران نیز با کمک سرمایه خارجی یکی از مهم‌ترین بنادر در دست توسعه خود را ارتقا خواهد داد و زنجیره ترانزیتی خود در خلیج فارس را به دریای عمان می‌کشاند. هندی‌ها حتی پیشنهاد اجاره چند ساله این بندر را نیز ارائه کرده‌اند و برای اثبات جدیت خود پای سرمایه‌گذاران بخش‌‌خصوصی را نیز به طرح‌ها باز کرده‌اند.

مدیرعامل سازمان بنادر چندی پیش در این رابطه به ایسنا گفته بود، دولت هند برای حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی که به چابهار می‌آیند، منابع یارانه‌ای درنظرگرفته و از آنها حمایت می‌کند.

هند پیشنهاد ساخت راه‌آهن را هم داده بود

مدیرعامل پیشین سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه هندی‌ها از مدت‌ها پیش برنامه ورود به چابهار را ارائه کرده بودند، استفاده از توان کشورهای منطقه در توسعه بنادر کشور را قدمی مهم در گسترش امکانات زیربنایی کشور قلمداد کرد.

سـیـدعـطاالله صـدر، در گفت‌وگو با «فرصت امروز» دستیابی به بازارهای آسیای میانه را اصلی‌ترین هدف هند برای گسترش نقش خود در بندر چابهار دانست و تصریح کرد: این کشور از سال‌ها قبل برنامه خود برای ورود به بندر شهید بهشتی را ارائه کرده و بارها طرح‌های مختلف خود در این حوزه را به طرف ایرانی معرفی کرده است. طرح آنها شامل ساخت، بهره‌برداری و حتی اجاره این بندر بوده و در دولت جدید نیز مذاکرات آنها ادامه یافته است.

به گفته وی، طرح اقتصادی هند برای جنوب شرق ایران گسترده‌تر از بندر چابهار است و آنها حتی پیشنهاد ساخت خط آهن بین چابهار تا سرخس را نیز ارائه کرده بودند که البته به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.

معاون پیشین وزیر راه و شهرسازی جایگاه ایران را به‌عـنـوان امـن‌تـرین و باثبات‌ترین کشور منطقه برای بسیاری از دولت‌ها فرصتی غیرقابل چشم‌پوشی دانست و اظهار کرد: جایگاه منحصر به فرد ایران که از یک سو به دو دریای مهم منطقه متصل است و از سوی دیگر آسیای میانه را به اروپا متصل می‌کند، باعث شده بسیاری از کشورهای خارجی برای ورود به طرح‌های زیربنایی ایران اعلام آمادگی کنند. هرچند در سال‌های گذشته تحریم‌ها قدری این فضا را محدود کرده اما همچنان جایگزین کردن ایران با کشورهای دیگر برای بسیاری ممکن نیست.

صدر به توان بالای دیگر بنادر ایران در جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیز اشاره کرد و افزود: همان‌طور که پیش از این نیز بارها مطرح شده بنادر شهید رجایی در جنوب و امیرآباد در شمال ظرفیت بالایی برای ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری دارند. این طرح‌ها از یک‌سو می‌تواند به ساخت زیربناها اختصاص یابد و از سوی دیگر حتی برگزاری مزایده و انتخاب اپراتور را در برگیرد، سیاست ایران توسعه اقتصادی با استفاده از توان موجود در کشور است و در این زمینه استفاده از سرمایه‌های خارجی می‌تواند فرصتی مناسب را به وجود آورد.

حسن روحانی در جلسه مشترکی که در ابتدای دولت یازدهم با مدیران وزارت راه و شهرسازی برگزار کرد، توسعه توان دریایی ایران و به شکل خاص بندر چابهار به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز اقتصادی در جنوب شرق را مورد تاکید قرار داد. در طول ماه‌های گذشته سازمان بنادر تلاش کرده طرح‌های نیمه تمام این بندر را تکمیل کند و مقدمات لازم را برای توسعه آن به وجود آورد. فاز نخست بندر شهید رجایی به درصد قابل توجهی از توسعه دست یافته و فاز دوم آن در انتظار برنامه‌ای مدون است.

با ادامه یافتن اصرار هندی‌ها بر ورود به بندر چابهار و شرایط خاصی که دولت این کشور در حمایت از سرمایه‌گذاران در پیش‌گرفته به نظر می‌رسد، تصمیم هندی‌ها در دور زدن خاک پاکستان و سرمایه‌گذاری در ایران جدی است و این یعنی اختلافات سیاسی منطقه این‌بار برای ایران نتیجه‌ای خوشایند در بر خواهد داشت.