تاکنون چند پیمان دوجانبه به مرحله اجرا درآمده اند / کاهش ارزش ریال، تهدید پیمان های دوجانبه

اقتصاد ایران در یک هفته گذشته شاهد دو رخداد در حوزه مبادلات پولی کشور بود. 

از یک سو تفاهم نامه همکاری بانکی بین ایران و روسیه امضا شد که براساس آن مبادلات تجاری و کالایی میان ایران و روسیه از این پس بر مبنای روبل و ریال خواهد بود و از سوی دیگر کره جنوبی هم هشتم شهریورماه مبادلات خود با ایران را بر پایه یورو برنامه ریزی کرده است. وزیر اقتصاد کره جنوبی در این باره اعلام کرده است که سه بانک «کپ هانا»، «شین هان» و «ووری» به عنوان بانک های حامی انتخاب شده اند.

به این ترتیب اقتصاد ایران که پیمان های مشابهی را با کشور چین نیز داشته است، می رود تا حذف دلار را از مبادلات تجاری خود کلید بزند.

قابلیت اقتصاد ایران برای پیمان های دوجانبه

مرکز پژوهش های مجلس پیش از این در گزارشی تاکید کرده است: 16کشور هستند که میزان واردات یا صادرات آنها بیش از 500میلیون دلار بوده است و واردات از این کشورها 38میلیارد دلار یعنی 78درصد کل واردات بوده است چنانچه با هشت کشور به ترتیب چین، هند، کره جنوبی، ترکیه، امارات، تایوان، پاکستان و روسیه پیمان پولی دوجانبه امضا شود این امکان وجود خواهد داشت که بیش از 55درصد از واردات به صورت دوجانبه تسویه شود و نیازی به ارزهای واسط نباشد.

بر این اساس تاکنون حدود 50 کشور جهان با ایران پیمان دوجانبه به امضا رسانده اند و این پیمان ها با وجود حذف از برنامه ششم توسعه، بخش مهمی از مبادلات خارجی کشور را به خود اختصاص داده است.

به گزارش «فرصت امروز»، اما واقعیت این است که اقتصاد ایران آنقدر بزرگ نیست که بتوان تصور کرد با حذف دلار از مبادلاتش اتفاقی در عرصه جهانی رخ خواهد داد. فشارهای خارجی روی ایران و وضع تحریم ها موجب شده است تا ایران تلاش کند با استفاده از پیمان پولی دوجانبه اقتصاد خود را از انزوا خارج کند.
این تنها ایران نیست که خواستار حذف دلار از مبادلات خویش است. برخی کشورهای جهان با محوریت اقتصادهای بزرگی چون چین و روسیه تلاش دارند تا جنگ تمام عیاری را با دلار به راه اندازند.

ولع کشورها برای پیمان های دوجانبه

این کشورها برای گشودن این جبهه در مقابل دلار راه درازی را طی کرده اند. نخستین بار در سال 2000 بود که کشورهای عضو آسه آن علاوه بر کره جنوبی، چین و ژاپن به توافقی دست یافتند که براساس آن جدال با دلار آغاز شد. آنها توافق کردند که در قالب پیمان های دوجانبه دلار را به چالش بکشند و نقش آن را در مبادلات خود کم رنگ سازند.

این اتفاق ناخوشایند برای دلار در حالی رخ داد که اپیدمی پیمان های دوجانبه به سرعت کشورهای جنوب شرق آسیا را در بر گرفت و بلافاصله کشورهایی چون هند، مالزی، اندونزی، تایلند و حتی کشورهایی چون استرالیا را هم فرا گرفت. در این میان چین توانست پیمان دوجانبه ای را با اتحادیه اروپا هم به امضا برساند.

اما این همه ماجرا نیست و با وجود ایجاد ترک هایی در دل تسلط سال های طولانی دلار بر بازارهای جهانی، به نظر نمی رسد با توجه به گستره و عمق اقتصاد آمریکا بتوان به این زودی از افول ستاره اقبال دلار سخن گفت.

گره پیمان ها به دست بانک ها و شرکت های بزرگ باز می شود

جلیل قهرمانپور، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: پیمان های پولی مجال و فرصت خوبی به اقتصاد ایران می دهند تا بتوانیم با تحریم ها دست و پنجه نرم کنیم اما نکته مهم این است که این پیمان ها دارای عیوبی هستند که چالاکی را از مبادلات تجاری می گیرند و نمی گذارند این مبادلات با سهولت انجام شوند.

وی افزود: ایران تاکنون پیمان های دوجانبه زیادی را به امضا رسانده است، اما معنای این پیمان ها این نیست که لاجرم به اجرا هم درآمده باشند. برای اجرای این پیمان ها ضرورت دارد بانک های مرکزی اجازه دهند بانک های تجاری و شرکت های بزرگ ایرانی و کشورهای طرف پیمان با یکدیگر وارد مذاکره شوند و سازوکارهای لازم را جهت اجرای مبادلات براساس مفاد پیمان انجام دهند. در میان پیمان های امضا شده تاکنون تعداد کمی به این مرحله از اجرا رسیده اند.

قهرمانپور ادامه داد: مشکل پیمان های دوجانبه این است که همه بخش های تجاری نمی توانند خود را با آن هماهنگ کنند و بخش تجاری کشور دچار دو دستگی خواهد شد. پیمان های دوجانبه زمانی پایدار می مانند که بتوانند همه تجار را با خود همراه کنند و به یک رویه در اقتصاد تبدیل شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا این پیمان ها با وجود امضا به اجرا درنمی آیند، گفت: این پیمان ها اجرا نشده اند به دلیل اینکه ارزش ریال ایران در سال های گذشته در وضعیت نزولی قرار داشته است. یکی از الزامات موفقیت پیمان های دو جانبه ثبات ارزهایی است که قرار است براساس آن مبادله انجام شود. وقتی یکی از ارزهای طرف پیمان در حال افت مدام ارزش خود باشد این موضوع موجب می شود تمایل تجار کشور مقابل برای مبادله با آن کاهش یابد. اساسا یکی از برگ های برنده دلار به عنوان ارز پایه در جهان همین است که در سال های گذشته توانسته به پشتوانه اقتصاد گسترده آمریکا، به ارزی قابل پیش بینی که ارزش آن از ثبات برخوردار است، معرفی شود.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com