رقابت فیس‌بوکی برای دلالی آنلاین اعضای بدن

اینترنت نقش موثری در افزایش تمایل به خریدوفروش اعضای بدن داشته است، به‌خصوص سایت‌هایی که امکان دلالی و واسطه‌گری میان گیرنده و اهداکننده را فراهم کرده‌اند. سایت‌هایی که گیرنده‌ها را به اهدا‌کنندگان کلیه وصل می‌کنند و گاهی حتی زمینه‌ای برای انجام عمل پیوند در کشور دیگری که این عمل در آن قانونی است فراهم می‌کنند.

فیس‌بوک یکی از فضاهایی است که دلالان کلیه در آن بازارشان را رونق داده‌اند. دیلی رکورد در ماه ژوییه به گزارشی درباره فروش اعضای بدن در فیس‌بوک پرداخت. براساس این گزارش، اهدا‌کنندگان بی‌پول از کشورهای فقیر برای فروش اعضای بدن‌شان در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند. قیمت کلیه در این صفحه‌ها به چیزی حدود 75هزار یورو می‌رسد. البته بعضی از این افراد آنقدر درمانده شده‌اند و برای زنده ماندن به پول نیاز دارند که حاضرند عضوی از بدن‌شان را فقط 1200 یورو بفروشند.

متخصصان هشدار داده‌اند دریافت کلیه از افراد ناشناس و به شکل غیررسمی خطر انتقال بیماری‌های کشنده‌ای مثل HIV را بالا برده است. گرچه فیس‌بوک از کاربرانش خواسته چنین فعالیت‌هایی را گزارش کنند، اما این فعالیت‌ها در جریان هستند. یکی از سخنگویان فیس‌بوک در این باره گفته: هر تلاشی برای فروش اعضای بدن یا پیشنهاد فروش اعضای بدن کودکان قوانین ما را زیر پا می‌گذارد و از فیس‌بوک حذف خواهد شد.

او گفته است در کشورهایی که فروش اعضای بدن غیرقانونی است ما محتواهایی در این باره را به محض درخواست برای این کار مسدود می‌کنیم. در انگلستان فروش کلیه ممنوع است و تا سه سال مجازات زندان به همراه دارد. اما نیاز بعضی از بیماران باعث شده به این نوع معاملات روی بیاورند. یک تحقیق نشان داده بسیاری از بیماران به کشورهایی مثل پاکستان، هند و چین رفته‌اند تا بتوانند برای خرید اعضای بدن اقدام کنند. آنها از طریق دلالان آنلاینی که در وب‌سایت‌های‌شان اهداکنندگان فقیر را به بیماران معرفی می‌کنند با این افراد آشنا می‌شوند. اما تقریبا نیمی از آنها با عفونت‌های جدی برمی‌گردند و هفت برابر آنهایی که به شکل قانونی پیوند عضو را تجربه می‌کنند بیشتر احتمال دارد که جان‌شان را از دست بدهند.

در یک تحقیق، محققان یک آگهی در فیس‌بوک ثبت کردند که مدعی بود فردی برای یکی از بستگانش به دنبال کلیه می‌گردد. چندین نفر به محققان پیام دادند و پیشنهاد کردند که فردی را معرفی کنند. یکی از آنها به اسم سم پیشنهاد کرد که در ازای 75هزار یورو، پیوند کلیه قانونی را در خارج از کشور ظرف 20 روز ترتیب دهد. او گفته بود: «ما یک اهدا‌کننده سالم پیدا می‌کنیم که حدود 23 تا 30 ساله باشد. ما مراقب همه چیز هستیم. تا به حال بیش از 100 بار این کار را کرده‌ایم.» این مرد مدعی شد که می‌تواند از دولت سریلانکا برای این کار اجازه بگیرد و در صورتی که اهدا‌کننده و گیرنده فامیل نباشند این عمل انجام می‌شود. او در پاسخ به اینکه اهدا‌کننده چقدر پول می‌گیرد گفته بود: «نمی‌توانیم بگوییم. اما پول خوبی به او می‌دهیم.»

به نظر می‌رسد این دلالان سریلانکایی با وانمود کردن اینکه هیچ پولی رد و بدل نشده، مقامات دولتی را راضی به انجام پیوندهای اعضای بدن می‌کنند. یکی از فروشندگان فیس‌بوکی کلیه یک راننده تاکسی در هند است که می‌گوید قصد دارد کلیه‌اش را 10هزار یورو بفروشد. همچنین محمد اصغر از کراچی پاکستان فروشنده دیگری است که می‌خواهد برای تامین خرج نگهداری دخترش این کار را بکند که فلج و کر و لال است. 

پدر سه فرزند شماره تلفن و گروه خونی‌اش را در صفحه اهدا‌کنندگان کلیه در فیس‌بوک نوشته و گفته: «اگر کسی کلیه B+ می‌خواهد با من تماس بگیرد.» محمد که کنار جاده مواد‌غذایی می‌فروشد می‌خواهد 12هزار یورو برای عمل ایمپلنت حلزونی گوش دخترش جور کند تا او بتواند بشنود. او می‌گوید کلیه‌اش را به کسی می‌دهد که مبلغ بالاتری پیشنهاد کند.

نعیم 25 ساله از اسلام‌آباد پاکستان هم در فیس‌بوک نوشته: «می‌خواهم کلیه‌ام را به دلیل مشکلات مالی فوری بفروشم. گروه خونی‌ام A+ است.» او آمادگی این را دارد که عضو بدنش را فقط برای 1900 یورو اهدا کند. او می‌گوید: «دو نفر تا به حال درخواست کرده‌اند. می‌دانم غیرقانونی است ولی آنها گفته‌اند یک راه قانونی برایش پیدا می‌کنند. یکی از خریداران از کویت بود و یکی از استرالیا. ممکن است این پول برای بعضی‌ها پولی نباشد ولی برای من خیلی است.»

یک فروشنده دیگر با خریداری از پاکستان روی رقم 2500 یورو توافق کرده است. صفحه دلالی کلیه برای پاکستانی‌ها در فیس‌بوک حدود سه سال است که ساخته شده و بیش از 3هزار لایک دارد.

نیکلا هاوکینز بیمار کلیوی که از مادرش کلیه گرفت و برای 13 سال با آن زندگی کرد حالا به یک کلیه جدید نیاز دارد. او می‌گوید در فیس‌بوک به او پیشنهادهای زیادی برای خرید کلیه شده است. خیلی‌ها تلاش کرده‌اند به او بگویند که این کار ایرادی ندارد. اما او می‌گوید: «من با این کار دو تا مشکل دارم. افرادی که می‌خواهند کلیه‌شان را بفروشند باید خیلی غمگین باشند. این درست نیست. دلیل دوم هم بهداشتی است. احتمال موفقیت پیوند در این موارد کم می‌شود و احتمال ابتلا به عفونت بیشتر.» او می‌گوید راه‌های بهتری هست. اگر مردم به اندازه کافی اعضای بدن‌شان را به نیازمندان اهدا می‌کردند، این همه پول در این تجارت کثیف نبود.