بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی یک وضعیت جدید در تولید و مصرف با گسترش مراکز خرید / مکانی برای پرسه زدن

امروزه، روزبه روز به تعداد مراکز تجاری شهر های بزرگ و کوچک افزوده می شود. این مراکز، معابدی برای مصرف تمام محصولات، شامل مواد غذایی، آب و برق و فرهنگ است. مراکز خرید دنیای مدرن در واقع شریان حیاتی یک شهر پویاست که علاوه بر فعالیت های اقتصادی، حرکت های اجتماعی و فرهنگی را در سیطره خود قرار داده اند.

توسعه روزافزون این گونه مراکز که مدل تازه ای از کسب و کار را ارئه می دهند، اثرات قابل توجه اجتماعی و اقتصادی، چه برای مصرف کننده و چه برای تولید کننده در بر دارد.

به نظر می رسد ایده ایجاد مراکز تجاری برای نخستین بار از آمریکا آغاز شد و هدف آن ارتقای رفاه مصرف کننده در هنگام خرید بود که در میان طبقه متوسط جوامع، به سرعت جا باز کرد و به تدریج،  به محلی برای زندگی تبدیل شد.

مدافعان گسترش مراکز تجاری بر سه اصل تاکید می کنند. به عقیده آنها، این نوع مراکز با اشتغال زایی، ترویج فرهنگ مصرف گرایی و ایجاد جذابیت به رشد اقتصادی کمک می کنند، در حالی که مخالفان آن می گویند گسترش روز افزون این نوع مراکز خرید، به نفع سرمایه داران و نظام سرمایه داری است و در بلند مدت به ضرر رشد اقتصادی تمام می شود.

پیش از به وجود آمدن نخستین مراکز تجاری، مصرف کنندگانی که قدرت خرید کالایی را داشتند، وارد مغازه هایی می شدند که ویترینی برای نمایش محصولات نداشتند و هر مغازه فقط برای رفع نیاز مشخصی از مصرف کننده فعالیت می کرد. قشر دیگری از مردم با گذشتن از جلوی مغازه ها، نه سرگرم می شدند و نه می توانستند محصولی را تحلیل کنند که ارزش آن چقدر است و آیا اصلا به آن نیازی دارند یا نه.با به وجود آمدن مراکز خرید، پدیده ای به نام ویترین و پرسه زدن در مراکز خرید در جوامع ظهور پیدا کرد.

دیگر اقشار مختلف جامعه، از هر طبقه ای می توانستند با گشت و گذار و تماشای ویترین های مغازه سرگرم شوند و کسانی هم که قدرت خرید دارند، می توانند به فرهنگ مصرفی که بر زندگی آنها غلبه کرده  است، دامن بزنند.

مراکز تجاری، مکانی برای نمایش پویایی شهری هستند. در این مراکز، طیف گسترده ای از کالا ها و محصولات در قالب فروشگاه های لوکس به مصرف کنندگان ارائه داده  می شود. ضمن اینکه با فراهم کردن خدمات جانبی مانند پارکینگ های زیرزمینی، مراکز تفریحی و سرگرم کننده برای کودکان و سایر اعضای خانواده ، به راحتی در مراکز شهری در دسترس هستند.

این مراکز، یکی از عوامل توسعه و گسترش فرهنگ مصرف گرایی در جوامع است. مصرف فرهنگی به عنوان عنصر اساسی زندگی روزمره شکلی از مصرف کننده را به وجود می آورد که بیش از همه با خلاقیت و ابداع مشخص می شود، به این معنا که مصرف کننده پرسه زن است و پرسه زن مصرف کننده  فضاها و محیط شهری در زندگی روزمره است.

وقتی خریدار معمولی از کنار ویترین مغازه ای می گذرد، کالاهای داخل آن را به طور مختصر و تصادفی بررسی می کند که بخرد یا نخرد، آیا همسرش از این لباس خوشش می آید یا نه؟ در مقابل، پرسه زن در مقابل همان چیز دقایق بیشتری را می گذراند و به ماهیت و کیفیت و روند ساخته و پرداخته شدن آن بیشتر تامل می کند.

آنچه در دید مشاهده گر عادی پدیده ای ساده است، در چشم و تخیل پرسه زن داستان به هم پیوسته ای است از سرگذشت و آفرینش قهرمانانه و صدها نوع تاملاتی که حتی سایر مشاهده کنندگان به ذهن شان خطور نمی کند.

مراکز تجاری در معرض تهدید تکنولوژی

گذر گاه های فروش اینترنتی، سایت های فروش آنلاین و تجارت الکترونیک می توانند به عنوان عامل بازدارنده گسترش مراکز تجاری عمل کنند. به این ترتیب که انتظار می رود با ورود فناورری و تکنولوژی در فعالیت های اقتصادی مردم و جوامع، مراکز تجاری با بحران کمبود مشتری مواجه شوند.

برخی از کارشناسان اقتصادی و تحلیل گران مسائل اجتماعی می گویند در آینده احتمالا باید شاهد بسته شدن و تعطیلی مراکز خریدی باشیم که زمانی مرکزی برای خرید،  مصرف، سرگرمی و حتی جاذبه گردشگری بودند.