واکسینه کردن بازار ارز با مهار دلالان

رسم دلالی در بازار سکه و ارز، رسم ریشه‌داری است. بازار منوچهری سال‌هاست که محل تجمع دلال‌هایی است که به‌صورت ایستاده هر روز میلیاردها تومان ارز را دادوستد می‌کنند. یکی از صرافان خیابان منوچهری در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: روش کار دلال‌ها این است که گرد هم حلقه می‌زنند و براساس شرایط و اقتضای مسائل روز، قیمت ارزها را بالا و پایین می‌کنند.

وی افزود: البته قدرت دلال‌ها در جابه‌جایی قیمت‌ها یکسان نیست. برخی از دلال‌ها، خرده‌پا هستند، اما برخی دیگر در میان آنها سابقه‌دارند و در واقع سرقفلی دارند. میزان نقدینگی این دسته از دلال‌ها هم به اندازه‌ای است که خرید یا فروش‌های آنها بر روند بازار تاثیر‌گذار است و دلال‌های خرده‌پا معمولا به دنبال آنها راه می‌افتند. این صراف تاکید کرد: اما چیزی که موضوع را پیچیده می‌کند این است که این روش دلالی ارز به دلیل نظارت‌پذیر نبودن، در شرایط بحرانی، برای صراف‌ها و کسانی که به‌صورت قانونی دادوستد می‌کنند خطرآفرین می‌شود و گاه دلال‌ها سکان هدایت بازار را با ایجاد نوعی زد و بند و قول و قرار میان خودشان از دست بانک مرکزی هم خارج می‌کنند. با توجه به همین موضوع بانک مرکزی برای جلوگیری از تلاطمات ارزی مانند آنچه در سال‌های 90 و 91 رخ داد، قصد دارد تا به ساماندهی فعالیت دلالان بپردازد.

سواری گرفتن از موج‌های بازار 

عبدالرضا امیر تاش، کارشناس اقتصادی در مورد نقش دلال‌ها در بازار ارز به «فرصت امروز» گفت: کار دلال‌ها سواری گرفتن از موج‌های بازار بوده که این برای اقتصاد کشور خطرآفرین است. دلالی ارز در یک روند سالم و نظارت‌پذیر رخ نمی‌دهد و محصول فضای ابهام‌آلود در بازار پولی و مالی است، بنابراین روند شفاف و نظارت‌پذیر بازار به نفع آن نیست و به همین دلیل آنها تلاش می‌کنند تا از نظارت‌پذیر شدن فرار کنند و بانک مرکزی در این مورد باید با قاطعیت عمل کند. بانک مرکزی باید از سویی به صراف‌ها ارز کافی تزریق کند و از طرف دیگر به مردم آگاهی بدهد تا ارزهای لازم را از صرافی‌ها با خیال راحت فراهم کنند. نیروی انتظامی هم به‌عنوان نیروی قهری باید در کنار بانک مرکزی باشد تا برخورد قانونی لازم با دلال‌های متخلف صورت بگیرد.

وی در ادامه گفت: در بین صرافی‌ها اختلاف قیمت جزئی وجود دارد و این اختلاف قیمت ناشی از رقابت‌پذیری صراف‌هاست که امر متداولی از گذشته بوده است؛ صرافی که ارز ارزان‌تری از بقیه صراف‌ها عرضه می‌کند به دنبال جذب مشتری بیشتری است و این روش، دادو ستد بازار را رقابتی می‌کند. امیرتاش تاکید کرد: برای کمرنگ شدن نقش دلال‌ها در بازار باید نقش صرافی‌ها را در معاملات پررنگ‌تر کرد. وجود نوسانات شدید قیمت ارز در گذشته ناشی از نقش دلال‌ها و واسطه‌هایی بود که کار را از دست صراف‌ها خارج می‌کردند. صرافی‌ها یک واحد صنفی هستند که به دولت مالیات می‌دهند و هزینه زیادی را صرف می‌کنند ولی دلال‌ها نه مالیات می‌پردازند و نه هزینه دفتر و دستک دارند و سود سرشاری از معاملات بازار در مقایسه با صراف‌ها می‌برند. بنابراین دلال‌ها می‌توانند ارز را ارزان‌تر از صرافی‌ها عرضه کنند که ظلم فاحشی در حق صرافی‌هاست.

راهکار این معضل این است که بانک مرکزی ارز کافی به صرافی‌ها تزریق کند. اگر حجم مبادلات از طریق صرافی‌های رسمی زیاد شود، مردم مجاب می‌شوند تا از آنها خرید کنند و از این طریق میزان مبادلات صرافی‌ها افزایش پیدا می‌کند.

دلالی بیشتر جنبه سود‌آوری دارد

غلامحسین یوسفی، کارشناس اقتصادی هم در این‌باره به «فرصت امروز» گفت: فعالیت دلال‌ها غیر‌قانونی نیست، هم آشکار است و هم با توافق دو طرف صورت می‌گیرد با این حال برای بازار پولی کشور مفید نیست. دلال‌ها به دلیل اینکه به دولت مالیات نمی‌پردازند، سود خوبی از معاملات کسب می‌کنند؛ فردی هم که برای خرید ارز به آنها مراجعه می‌کند این ریسک را پذیرفته است که امکان دارد ارز دریافتی تقلبی باشد.

صرافی‌هایی که مالیات می‌دهند باید ارز کافی در اختیار داشته باشند و شرایطی را ایجاد کنند که فعالیت دلال‌ها از سودآوری بیفتد و جمع شدن در بازار منوچهری و سایر مکان‌ها برای‌شان وقت تلف کردن شود در این صورت خود دلال‌ها ناامید شده و از ادامه این کار منصرف می‌شوند. وی در پاسخ «فرصت امروز» در مورد ثابت کردن نرخ ارز گفت: کار ساده‌ای نیست و در عمل امکان اجرا وجود ندارد. به نظر من در سال آینده هم دونرخی بودن همچنان ادامه خواهد داشت اما ممکن است اختلاف قیمت ارز دولتی و آزاد کمتر شود.