یکی از مشکلات شایع زانو که افراد و به خصوص ورزشکاران به آن دچار می شوند مربوط به آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو می باشد. این آسیب معمولا در زمان ضربه شدید به زانو وارد می شود، بنابراین فوتبالیست ها بسیار به آن دچار می شوند.

اما علت بروز این آسیب چیست و چه علائمی به همراه دارد؟ در این مطلب قصد داریم تا تمامی جزئیات مربوط به این آسیب را بررسی کنیم. بنابراین اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به این آسیب دچار هستید توصیه می کنیم حتما تا انتها این مطلب همراه ما باشید.

انواع پارگی رباط صلیبی چیست؟

هنگامی که پارگی رباط صلیبی زانو رخ می دهد، پزشک ممکن است آسیب را در مقیاس یک تا سه درجه بندی کند که سه مورد از شدیدترین آنها شامل:

• درجه یک: رباط شما کشیده شده است، اما همچنان وظیفه خود را در تثبیت مفصل زانو انجام می دهد.
• درجه دو: رباط شما کشیده و شل شده است. قسمتی از آن پاره شده است. (که البته این درجه نادر است)
• درجه سه: رباط شما کاملا پاره شده و به دو قسمت تقسیم شده است کهاین یک آسیب بسیار شدید است.

همچنین در نظر داشته باشید که پارگی ACL اغلب با آسیب به رباط های جانبی، کپسول مفصلی، غضروف مفصلی یا منیسک ها (پدهای غضروفی) همراه است.

علائم چیست؟

طی تجربیات ما بسیاری از افراد هنگام صدمه دیدن صدای ترکیدن در زانوهای خود می شنوند. اما برای همه این اتفاق نمی افتد. علائم رایج تر عبارتند از:

درد: اگر آسیب جزئی داشته باشید، ممکن است دردی احساس نکنید، البته ممکن است در امتداد خط مفصل زانو احساس درد کنید. برخی از افراد در ایستادن یا فشار آوردن به پای آسیب دیده مشکل دارند.

تورم: این مورد به احتمال زیاد در 24 ساعت اول رخ می دهد که با گذاشتن یخ روی زانوی خود و بالا بردن (بالا بردن) پای خود با قرار دادن آن روی بالش می توانید تورم را کاهش دهید.

مشکل در راه رفتن اگر بتوانید روی پای آسیب دیده خود فشار بیاورید، ممکن است متوجه شوید که راه رفتن سخت تر از حد معمول است. در این زمان شما این احساس را خواهید داشت که مفصل آسیب دیده شما شل تر و بی ثبات تر از مفصل دیگر شده است.

دامنه حرکتی کمتر: پس از آسیب دیدگ ACL، به احتمال بسیار زیاد نمی توانید زانوی خود را مانند حالت عادی خم کرده و حرکت دهید.

آسیب ACL چگونه تشخیص داده می شود؟ چه آزمایشاتی انجام می شود؟

بخشی از فرآیند تشخیص، رد سایر دلایل احتمالی برای درد زانو شما است. پزشک فوق تخصص زانو ممکن است برای اطمینان از شکسته نشدن استخوان، عکس برداری با اشعه ایکس را تجویز کند. او از شما یک تاریخچه پزشکی می گیرد و سؤالات خاصی در مورد زانو درد می پرسد، آنها زانوی آسیب دیده را معاینه می کنند و آن را با زانوی دیگر شما مقایسه می کنند؛ این معاینه در تشخیص پارگی ACL بسیار دقیق است.

احتمالاً ام آر آی تجویز خواهد شد به کمک MRI رباط ها را نشان داده می شوند و پارگی رباط صلیبی به وضوح نمایان می شود. با این حال، این ممکن است ضروری نباشد، زیرا مقایسه بین زانوها ممکن است نشان دهد که رباط پاره شده است.

اشعه ایکس: بافت های نرمی مانند ACL در عکس برداری با اشعه ایکس ظاهر نمی شوند، اما پزشک ممکن است بخواهد شکستگی استخوان ها را بررسی کند.

سونوگرافی: این آزمایش می تواند هم بافت نرم و هم استخوان را نشان دهد. اگر ACL آسیب دیده دارید، باید روی تصاویر ظاهر شود.

آرتروسکوپی: این روش به معنای نگاه کردن به داخل مفصل است. در طول معاینه، جراح ارتوپد یک برش کوچک در پوست شما ایجاد می کند. آنها ابزاری به اندازه مداد را که شامل یک سیستم روشنایی و لنز (آرتروسکوپ) است را در مفصل قرار می دهند. دوربین تصویری از مفصل را روی صفحه تلویزیون پخش می کند، در این زمان پزشک شما می تواند نوع آسیبی که دارید را ببیند و در صورت نیاز آن را ترمیم یا اصلاح کند.

درمان آسیب رباط صلیبی چیست؟

این که چه روش درمانی برای شما انتخاب شود بستگی به این دارد که چقدر صدمه دیده اید، در اینجا برخی از گزینه های درمانی رایج را برای شما آورده ایم:

کمک های اولیه

اگر آسیب شما جزئی است، ممکن است فقط نیاز داشته باشید که یخ را روی زانوی خود بگذارید، پای خود را بالا بیاورید و برای مدتی از پاهای خود در برابر هرگونه فشار مضاعف جلوگیری کنید. می توانید تورم را با پیچیدن یک باند در اطراف زانوی خود کاهش دهید؛ همچنین عصا می تواند به کاهش وزن از زانو کمک کند.

داروها

داروهای ضد التهابی می توانند به کاهش تورم و درد کمک کنند. پزشک شما ممکن است داروهای بدون نسخه را پیشنهاد کند یا داروهای قوی تری را تجویز کند؛ برای درد شدید، پزشک ممکن است به زانوی شما داروی استروئیدی تزریق کند.

زانو بند

برخی از افراد مبتلا به ACL آسیب دیده می توانند با استفاده از بریس روی زانو هنگام دویدن یا ورزش کردن، علائم خود را کنترل کنند و پشتیبانی اضافی را فراهم می کند.

فیزیوتراپی

ممکن است چند روز در هفته به این کار نیاز داشته باشید تا زانوی خود به حالت عادی بازگردد؛ در طول جلسات خود، تمریناتی را برای تقویت عضلات اطراف زانو انجام می دهید و به شما کمک می کند دامنه حرکتی کامل را به دست آورید.

عمل جراحی

اگر ACL شما به شدت پاره شده باشد، اگر زانوی شما در هنگام راه رفتن از جای خود خارج شده باشد، یا اگر ورزشکار هستید، ممکن است پزشک به شما بگوید که به این گزینه نیاز دارید. یک جراح ACL آسیب دیده را برمی دارد و آن را با بافت جایگزین می کند تا به رشد رباط جدید در جای خود کمک کند. با فیزیوتراپی، افرادی که جراحی می کنند اغلب می توانند در عرض 12 ماه دوباره ورزش کنند.

درمان جراحی رباط صلیبی

به صورت کلی هدف از جراحی ترمیم رباط پاره شده می باشد، به این صورت که وقتی پزشک شما ACL پاره شده را برمی دارد، یک تاندون جدید را در جای خود قرار می دهد. هدف این است که زانوی خود را دوباره ثابت کنید و دامنه حرکتی کاملی را که قبل از آسیب دیدگی داشت به آن بدهید.

هنگامی که تاندون در زانوی شما قرار می گیرد، به عنوان پیوند شناخته می شود. برای جراحی ACL می توان از سه نوع پیوند استفاده کرد:

اتوگرافت: پزشک شما از یک تاندون از جای دیگری در بدن شما (مانند زانو دیگر، همسترینگ یا ران) استفاده می کند.

آلوگرافت: در این نوع پیوند از بافت شخص دیگری (اهداکننده فوت شده) استفاده می شود.

پیوند مصنوعی: این زمانی است که مواد مصنوعی جایگزین تاندون می شوند، الیاف نقره و ابریشم جزو اولین مواردی بودند که (در اوایل قرن بیستم) مورد استفاده قرار گرفتند. اکنون گزینه های پیشرفته تری مانند فیبر کربن و تفلون در دسترس هستند، اما محققان همچنان در تلاش هستند تا بهترین ماده را برای جایگزینی ACL پیدا کنند.

بعد از جراحی ACL چه اتفاقی می افتد؟

پس از جراحی رباط صلیبی باید زخم خود را تمیز و خشک نگه دارید، از یخ برای کاهش تورم و درد استفاده خواهید کرد برای کمک به راه رفتن می توانید از بریس و عصا استفاده کنید.

برای تقویت زانو و عضلات اطراف آن فیزیوتراپی خواهید داشت، چند روز اول پس از جراحی، تمرینات تقویتی با دامنه حرکتی ملایم و تمرینات تقویتی ساده و برخی تمرینات تحمل وزن را انجام خواهید داد. فیزیوتراپی در هفته اول شروع می شود، شامل فعالیت های تقویتی و تعادلی پیشرفته.

پس از حدود 12 تا 16 هفته، اگر ورزشکار نیستید، فعالیت های ورزشی خاص مانند پریدن و تمرینات چابکی به برنامه توانبخشی اضافه می شود؛ یک ورزشکار باید بتواند حدود شش تا نه ماه پس از جراحی ACL به فعالیت عادی بازگردد. البته اگر به آرتروز زانو دچار باشید این زمان طولانی تر می شود.

عوارض جراحی چیست؟

عفونت یکی از اولین عوارضی است که در تمامی جراحی ها وجود دارد.

سفتی وسختی: سفتی زانو بعد از جراحی شایع است، اما فیزیوتراپی می تواند به آن کمک کند، همچنین می توان با انجام توانبخشی برای بازیابی تمام حرکات قبل از جراحی از این امر جلوگیری کرد.

لخته خون: لخته خون اگرچه نادر است اما می تواند تهدید کننده زندگی باشد، لخته می تواند در جریان خون شکسته شود و باعث آمبولی ریه در ریه ها یا سکته مغزی شود.

درد کاسه زانو: این عارضه هنگام استفاده از پیوند تاندون کشکک شایع است.

آسیب صفحه رشد یا بازسازی زودهنگام : این گزینه جزو عوارضی است که در کودکان و نوجوانان وجود دارد. در این شرایط در صورت امکان، جراح عمل را تا رشد کامل اسکلت به تعویق می اندازد یا از تکنیک های خاصی برای جلوگیری از آسیب به صفحه رشد استفاده می کند.

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با علت، علائم، روش های تشخیص و انواع روش های درمانی رباط صلیبی زانو آشنا کنیم. در آخر این مورد را در نظر داشته باشید که هر زمان متوجه علائم آسیب دیدگی رباط صلیبی در زانو خود شده اید باید سریعا برای درمان اقدام کنید.

امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

منبع: دکتر حسین حاجی تقی