« فرصت امروز» مسائل پیرامون یارانه را در بخش تولید بررسی می کند / یارانه در کوچه بن بست

در تاریخ ۲۷ آذر 1389 قانون هدفمند کردن یارانه ها رسماً اعلام شد و قیمت حامل های انرژی، نظیر آب و برق و نفت با بهای جدید ارائه شد، از همان تاریخ قیمت بنزین آزاد و به لیتری ۷۰۰ تومان رسید سپس نیز قیمت گاز و گازوئیل به لیتری 350 تومان رسید. قانون هدفمندی یارانه ها یکی از شاخص ترین طرح های مطرح شده در طرح تحول اقتصادی بود که از آن سال تاکنون با هدف عمده واقعی سازی قیمت حامل های انرژی و تخصیص بودجه ای تحت عنوان یارانه نقدی به مردم و تولید به کار خود ادامه داده است.

کارشناسان در خصوص ادامه این طرح نظرات مختلفی دارند؛ برخی از این کارشناسان بر این باورند که یارانه های انرژی آن گونه که عنوان شده بود به بخش تولید نرسید و برخی نیز در این خصوص معتقدند قرار بود با پرداخت یارانه نقدی به مردم نسبت به تسهیل و کم کردن فاصله بین اقشار مختلف مردم اقدام شود که در عمل با تخصیص یارانه به همه اقشار جامعه این مهم نیز با موفقیت چندانی روبه رو نشد.

از سویی دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که می توان با تخصیص یارانه انرژی به بخش های مختلف نظیر اصلاح زیرساخت های اقتصادی یا بخش های مختلف عمران تا حمل و نقل و ترمیم و توسعه جاده های نقش بسزایی در اهداف توسعه ذکر شده در ادامه طرح تحول اقتصادی داشت.

***

حمیدرضا صالحی:

در صورت افزایش قیمت ها حقوق را هم باید سه برابر کنیم

حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته و نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران است. او معتقد است که بیشتر باید سمت اقتصاد آزاد و واقعی سازی قیمت ها حرکت کرد.

نظر شما پیرامون تخصیص بودجه یارانه انرژی به زیرساخت های اقتصادی کشور چیست؟

اگر هدف این باشد که ببینیم بخش خصوصی در کدام واحد اقتصادی و در چه اتمسفر و چه فضایی می تواند رشد و کار کند و به اقتصاد کشور کمک کند، در یک کلام باید گفت آن فضا  «اقتصاد آزاد» است. باید توجه داشت که در بخش اقتصاد سوبسیدی یا یارانه ای ابداً بخش خصوصی نمی تواند حیات داشته باشد.

لذا اگر ما حامل های انرژی را پایین نگه داریم شاید به مردم کمک  کنیم و با کاهش درصدی قیمت ها مواجه شویم اما باید در نظر داشت که با این کار همان مردم به سمت غیر مولد بودن سوق داده می شوند چراکه درصورت تعریف فرصت هایی از محل ا نرژی می تواند به پایین نگه داشته شدن قیمت های انرژی از نظر اشتغال و کسب و کاربینجامد و مردم را به سمت بیکاری سوق دهد.

لذا زمانی که مردم را به سمت بیکاری سوق می دهیم آنان را عادت می دهیم که به آنها الزاما باید یارانه نیز بدهیم و وقتی به مردم دائماً یارانه دادیم مردم را از مولد بودن و مولد ماندن پایین می کشیم. دچار جامعه ای می شویم که مردم آن از توسعه باز مانده اند و وقتی از توسعه بازبمانند، حکومت به هیچ صورتی نمی تواند مجدد این توسعه را برگرداند.

از نظر من دولت یک خطای بزرگ را به نام مردم و به نام خدمت به مردم مرتکب می شود اما در باطن به نظر من خیانت به مردم است. به عبارتی اگر ما واقعاً قصد کمک داریم باید اقتصاد را در راستایی حرکت دهیم که مردم سهمی از این اقتصاد داشته باشند و تا مردم دست شان در جیب خودشان نرود همیشه باید با حداقل حقوق و مشکلات به زندگی ادامه بدهند. بخشی از این زندگی سخت گوشت کیلویی 40000 یا 50000 تومان است درحالی که در اروپا چنین قیمتی وجود ندارد.

نظر شما پیرامون پرداخت یارانه به بخش انرژی چیست؟ 

در حال حاضر با نفت 50 دلار، 120هزار میلیارد تومان یارانه انرژی پرداخت می شود درحالی که همین 120هزار میلیارد تومان می تواند بخشی از درآمدهای مردم باشد و در سبد درآمدی مردم قرار بگیرد و می تواند منجر به شکوفایی اقتصاد و رونق کسب و کار شود.

لذا باز مجدد تأکید می کنم از نظر من عملاً پرداخت این سوبسیدها به نفع مردم و اقتصاد بخش خصوصی نخواهد بود و ما زمانی می توانیم این مسئله را عملی کنیم که اقتصاد آزاد بتواند به سمت رقابتی شدن حرکت کند که در حال حاضر اقتصاد ما خصوصی نیست بلکه اقتصاد دولتی در جریان است و از اقتصاد یارانه ای استفاده می کنند. در این اقتصاد دولتی حامل های انرژی نیز ارزان به دست شان می رسد.

در چنین شرایطی بخش خصوصی نمی تواند دنبال حامل های انرژی یا رانت باشد چراکه بخش خصوصی بیشتر خواهان فعالیت در یک عرصه رقابتی است تا بتواند سود بیشتری ایجاد کند و از محل سود به پرداخت دستمزد بالا به مردم و پرسنل بپردازد.

در صورت هرگونه افزایش در قیمت حامل های انرژی چه تأثیری در قیمت تمام شده تولید خواهد داشت؟  

شاید هزینه تولید بالا برود اما باید توجه داشت که پاشنه آشیل هزینه تولید از درآمد مردم است؛ اگر درآمد مردم همزمان با تولید بالا برود مشکلی پیش نخواهد آمد چه بسا در کشور ترکیه نیز این اتفاق افتاد و این کشور نیز به سمت اقتصاد آزاد حرکت کرد اما حقوق مردمش را نیز سه برابر کرد.

آیا بخش خصوصی موافق افزایش حقوق مردم است؟

اگر درآمد بخش خصوصی بیشتر بشود چرا موافق نباشد. در حال حاضر نیز از آنجایی که در ایران با اقتصاد بیمار روبه رو هستیم نمی توانیم به این سرعت درصدد پرداخت حقوق بالا باشیم که اگر در ادامه اقتصاد در محور خودش قرار بگیرد، اگر لازم باشد حقوق را 5 میلیون تومان بدهیم باید بدهیم.

باید در نظر داشت که در صورت بهبود شرایط دیگر از رانت یارانه ای یا رانت در اقتصاد خبری نخواهد بود،در اقتصاد آزاد دولت کوچک تر و چابک تر است و کار می تواند به دست بخش خصوصی سپرده بشود. امروزه فعالیت های حوزه انرژی و بسیاری ازکسب و کارهای انرژی را دولت انجام می دهد که اگر دست بخش خصوصی باشد، بخش خصوصی می تواند کسب و کار بیشتری ایجاد کند و منجر به اشتغال زایی بشود.

***

فریدون فرقانی:

یارانه انرژی صرف عمران و حمل و نقل شود

فریدون فرقان، عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران و شیراز است. او در خصوص تخصیص بودجه یارانه انرژی به بخش عمران بر این باور است که می توان با تخصیص این بخش از بودجه به صنعت در بهینه سازی زیرساخت های عمرانی نظیر ساخت جاده و ریل موفق تر عمل کرد. او همچنین معتقد است تجربه سال های گذشته نشان داده که باوجود عنوان کردن تخصیص یارانه به بخش تولید این یارانه آنگونه که باید به دلایل مختلف  به دست بخش تولید نرسیده است، از این رو بهتر است این بودجه در قالب یارانه در بخش های مختلف نظیر زیرساخت های عمران و ساختمان و حتی حمل و نقل و توسعه جاده های کشور هزینه شود.

نظر بخش خصوصی راجع به افزایش قیمت حامل های انرژی و تخصیص بودجه یارانه به زیرساخت های اقتصادی کشور چیست؟

از نظر من به عنوان یک تولید کننده مواد شیمیایی در بخش خصوصی و عضو هیأت نماینده اتاق های بازرگانی ایران و شیراز، منابع مختلف انرژی که در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد در حد قیمت کافی است و جایی برای افزایش قیمت ها و منظور کردن قیمت جدید با توجه به رقابتی که در صنایع مختلف در ایران هست، وجود ندارد.

باید یادآور شد در شرایط فعلی صنعتگران ما آمادگی پذیرش هیچ گونه افزایش قیمتی را ندارند لذا اگر برنامه خروج از رکود مدنظر است دولت باید فرصتی به بخش خصوصی و به خصوص صنایع کوچک و متوسط بدهد تا بتوانند خودشان را از رکود خارج کنند.

ولی در مورد چگونگی این کار و بالاخص در بخش توزیع یارانه باید گفت که ما ترجیح می دهیم قیمت ها افزایش نیابد و تخفیف و یارانه هم صورت نگیرد، چراکه وجود فساد در رویه توزیع یارانه ها امری ثابت شده است و یارانه به دلیل همین فساد آنگونه که باید به دست مصرف کننده واقعی نمی رسد، حداقل می توانند این بخش از یارانه را در زیرساخت ها و به خصوص در حمل و نقل و خدمات ریلی سرمایه گذاری کنند که اگر این اتفاق بیفتد می توان به آینده صنعت بیش از پیش امیدوار بود.

با این اتفاق می توانیم امیدوار باشیم که صنعتگران پول اضافی بابت صرف انرژی می دهند و به تبع آن می توانند در بحث حمل و نقل استفاده بهتری از آن ببرند که اگر در ادامه زیرساخت های توسعه ای و اقتصادی نظیر جاده و ریل که تعیین کننده است این اتفاق بیفتد مطمئناً در قیمت تمام شده ما مؤثر خواهد بود. 

شما معتقد هستید به جای پرداخت نقدی یارانه انرژی، این مبالغ صرف زیرساخت ها بشود؟ 

در شرایط فعلی به هر میزانی که حامل های انرژی با افزایش قیمت مواجه شوند باعث بالا رفتن قیمت های تمام شده می شود و این باعث رکود بیشتر می شود.

نظر شما پیرامون پرداخت نقدی یارانه انرژی چیست؟  

من ترجیح می دهم با توجه به شرایطی که دولت در خصوص پرداخت های روزمره یارانه دارد و در ادامه نیز دچار مشکل شده است از آنجایی که احتمال شکل گیری یک فضای روانی در جامعه وجود دارد و احتمال می رود که این فضای روانی فشار بیشتری را به جامعه وارد کند بهتر است که اصلاً این مهم طرح موضوع نشود چون ما اطمینان داریم که اگر قرار بود یارانه ای به بخش تولید پرداخت شود در برنامه اولیه ای که این مهم شروع شد شرایط برای پرداختی دولت مساعد بود و دولت می توانست این کار را انجام بدهد که نکرد.

بنابراین برای جلوگیری ازهر گونه تنش بین مردم و جامعه بهتر است از طرح این موضوع که آیا یارانه ای به بخش صنعت پرداخت می شود یا خیر و آیا این رقم کاهش می یابد یا نه،خودداری شود و صحبتی نشود، چراکه مردم اطمینان خودشان را نسبت به صنعتگران از دست می دهند و گمان می کنند که یارانه ای هم به صنعتگران پرداخت می شده و آنان در مسیرهای دیگری هزینه می کردند و در جاهایی دیگر قیمت ها بالا می رود. این  نتیجه  تجربه ما است لذا بهترین راه حل این است که اصلاً این مسئله طرح موضوع نشود و صنعت نیز اگر سهمی داشته به سمت زیرساخت های جاده ای و ریلی بروند. 

ارتباط با نویسنده: soheila.vakili34@gmail.com