آفریقا چقدر برای علم خرج می کند؟

برای یادآوری گستردگی زمینه علم و اهمیت و کاربرد آن در زندگی روزمره مردم، تعامل و روش های حل مسائل یک روز جهانی به آن اختصاص داده اند. از سال 1999 سازمان یونسکو تاریخ 10 نوامبر را به عنوان روز جهانی علم برگزیده است.

افزایش سواد و فرهنگ در همه رشته ها و درک مسائل از طریق علم این امکان را فراهم می کند که برای چالش های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی راه حل هایی کاربردی  یافت شود و در نهایت به توسعه پایدار و ترویج جوامع سبز منجر می شود.

دستاورد های علمی، نوآوری و اختراعات در سایه تحقیق و توسعه به افزایش بهره وری اقتصادی می انجامد. از آنجایی که هیچ کشوری در دنیا به تنهایی قادر نیست به توسعه پایدار دست  یابد، همکاری های علمی در سطح بین المللی نه تنها به رشد علم، بلکه به گسترش صلح هم کمک می کند.

به همین منظور یونسکو به کشور های سراسر دنیا کمک  می کند تا روی پژوهش و تحقیقات علمی، نوآوری و فناوری به منظور توسعه سیاست های علمی و اصلاح سیستم های ارزیابی و نظارتی خود سرمایه گذاری کنند. تحقیقات و توسعه در درازمدت قلب رشد اقتصادی و نوآوری هستند. با توجه به داده های یونسکو، پنج کشور آفریقایی (کنیا، آفریقای جنوبی، مالی، مراکش و مصر) در زمینه تحقیق و پژوهش رو به رشد هستند.

با این وجود هیچ کشوری از این قاره نتوانسته است به هدف و چشم انداز 2020 که اختصاص یک درصد از درآمد ناخالص داخلی در زمینه توسعه پایدار است، دست پیدا کند. این در حالی است که در سال 2014، کشور کره جنوبی با اختصاص 4.2درصد از تولید ناخالص داخلی خود به تحقیق و توسعه در میان کشور ها بیشترین درصد سرمایه گذاری را در این بخش داشته است.

مطالعه ای در زمینه تحقیق و پژوهش با در نظر گرفتن دو معیار اصلی میزان سرمایه گذاری در بخش تحقیق و پژوهش و تعداد محققان هر کشور  (137 کشور که 32 کشور ازآن ها آفریقایی هستند) انجام شد. براساس این مطالعه، در میان کشور های آفریقایی کشور کنیا نزدیک به 0.8 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تحقیق و توسعه اختصاص داده است که در صدر کشور های آفریقا است.

سرمایه گذاری های این کشور به 788 میلیون دلار می رسد و 230 محقق در ازای هر یک میلیون نفر دارد. کشور های مصر، مراکش، آفریقای جنوبی و مالی پس از کنیا با اختصاص 0.7 درصد در رده های بعدی جای گرفته اند.

از نظر حجم سرمایه گذاری ها، کشور مصر بیشترین سرمایه گذاری را در این قاره دارد که میزان آن به 6.4 میلیارد دلار می رسد که از این میزان 3 میلیارد و 750 میلیون دلار توسط دانشگاه ها تأمین و مابقی از سوی دولت پرداخت می شود. این کشور 681 محقق در ازای هر یک میلیون نفر دارد. پس از مصر،  آفریقای جنوبی با 404 محقق و سرمایه گذاری 4 میلیارد و 820 میلیون دلاری قرار دارد که 2 میلیارد و 130 میلیون دلار آن را شرکت ها، یک میلیارد و 800 میلیون دلار را دانشگاه ها و 1.1 میلیارد را دولت تأمین می کند.

مراکش نیز با یک میلیارد و 480 میلیون دلار که به ترتیب بیشترین حمایت را از سوی دانشگاه ها، شرکت ها و بخش دولتی دربافت می کند و 856 محقق در یک میلیون نفر دارد، در رده بعدی جای می گیرد. کشور مالی هم به عنوان آخرین کشور 153 میلیون و 360 هزار دلار در بخش تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کرده است و 29 محقق هم به ازای یک میلیون نفر دارد.

یکی از کشور های دیگری که در آفریقا و در سال های اخیر به اهمیت تحقیق و پژوهش در راهبرد اهداف اقتصادی خود پی برده و در جهت آن تلاش می کند،  سنگال است. این کشور، تمرکز روی تحقیق و پژوهش را یکی از راه  حل های اصلی مقابله با چالش های پیش رو یافته است.

چالش هایی مثل تغییر ساختاری اقتصاد و رشد اقتصادی، ارتقای سرمایه های انسانی، حمایت اجتماعی، اقتصاد سبز، توسعه پایدار و محیط زیست از جمله چالش های اصلی کشور ها و مخصوصا سنگال است. دولت سنگال با تکیه بر تحقیقات علمی و فنی برای تقویت رشد اقتصادی و برآورده کردن انتظارات مردم خود، بودجه ای معادل 185 میلیون فرانک در اختیار بخش تحقیق و پژوهش قرار داده  است.

کشور سنگال در این راستا توجه ویژه ای به بخش آموزش و پرورش دارد، چرا که معتقد است تربیت منابع انسانی بزرگ ترین سرمایه این کشور در آینده است. این کشور در نظر دارد در تحقیق و توسعه در بخش های کشاورزی، افزایش امنیت غذایی، مدیریت منابع طبیعی، تغییرات آب و هوایی و محیط زیست، انتقال انرژی،  بهداشت، اقتصاد دیجیتال و... سرمایه گذاری کند.

با وجود پیشرفتی که آفریقا در زمینه تحقیق و توسعه پایدار داشته ، اما یک مطالعه از سوی سازمان ملل نشان می دهد هنوز این قاره هر سال به 600 میلیارد دلار برای پاسخ به نیاز های خود در زمینه توسعه پایدار نیاز دارد.