آغاز اجرای طرح به اراده ای سیاسی نیاز دارد / ادغام بانک ها در انتظار اتاق فرمان دولت

خرداد ماه امسال بود که اکبرکمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی از ایده ادغام بانک ها خبر داد و گفت: ادغام و انحلال بانک ها و موسسات مالی اعتباری در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد، البته این کار در حال انجام است. 

قائم مقام بانک مرکزی با تأکید بر اینکه باید با جدیت بیشتری به برنامه ادغام بانک ها فکر کنیم، افزود: گرچه هنوز برنامه خاصی برای ادغام بانک ها وجود ندارد، یعنی درباره اینکه کدام یک از بانک ها با یکدیگر ادغام شوند، هنوز برنامه ای وجود ندارد، به ویژه موسسات اعتباری غیردولتی برای برنامه ریزی در این زمینه باید در مجامع و سهامداران شان تصمیم گیری های لازم صورت گیرد ولی به هر حال بانک مرکزی مطالعات کارشناسی خود را برای چگونگی ادغام و اصلاح ساختار بانک ها در دستور کار قرار داده است.

اما به نظر می رسد با وجود اظهارات کمیجانی این طرح به دلیل وضعیت نامناسب برخی بانک های کشور و آسیب پذیری منابع آنها با شتاب بیشتر دنبال شده ولی اجرای آن به دلیل فراگیری طرح نیاز به اراده ای سیاسی دارد که ورای اختیارات بانک مرکزی است. بانک محور بودن نظام اقتصادی کشور موجب شده است هرگاه به سراغ مشکلات اقتصادی یک بخش از اقتصاد می رویم باز یک سر مشکلات آن به نظام بانکی می رسد.

بانک های خوب، بانک های بد

به گزارش «فرصت امروز» بحث تأمین سرمایه بخش های مختلف موجب شده است نظام بانکی به عنوان قلب اقتصادی کشور که نقدینگی را به بخش های مختلف پمپاژ می کند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. شاید همین اهمیت بوده که موجب شد در دهه 80 نظام بانکی شروع به تکثیر کند و بر خلاف دهه های گذشته که تنها چند بانک محدود در کشور وجود داشت، تعداد زیادی از بانک های دولتی، خصوصی و موسسات مالی و اعتباری مجاز و غیر مجاز به رقابت با یکدیگر بپردازند. اما در این میان تنها تعداد محدودی از این بانک ها بودند که توانستند با رشدی منطقی و حراست از منابع سپرده گذاران به تدریج جای خود را در نظام بانکی استحکام ببخشند.

اما در کنار این دسته محدود از بانک های خصوصی بانک های دولتی قرار دارند که به دلیل تسهیلات تکلیفی و برداشت های بی رویه دولت ها از منابع شان با مشکلات نقدینگی دست به گریبان هستند، علاوه بر این مطالبات معوق موجب شده اند بخش مهمی از منابع بانک ها به مدت نامعلومی از دست بروند. این شرایط موجب شده است بانک مرکزی طرحی را برای ادغام بانک ها در دستور کار قرار دهد.

اصلاح نظام بانکی تحت عنوان بسته جامع

این برنامه ها از دو سال قبل آغاز و گام اصلی آن در سال جاری برداشته شد.

ظاهراً قرار است برنامه اصلاح نظام بانکی تحت عنوان یک بسته جامع عملیاتی شود. البته بانک مرکزی به جز این بسته، طرح اصلاح نظام بانکی را هم در دستور کار دارد که براساس این طرح، صورت های مالی بانک ها در حوزه های نسبت کفایت ذخایر، سود مشاع و غیرمشاع و سود شناسایی اصلاح خواهد شد.

گفته می شود که از تعداد بانک های موجود در کشور که به حدود 35 بانک و مؤسسه می رسند تنها 10 بانک باقی می ماند و باقی بانک ها در آنها ادغام می شوند. این رویداد را می توان به عنوان مهم ترین رویداد نظام بانکی کشور تلقی کرد که نظام بانکی کشور را با تغییری بنیادین مواجه می کند.

نیاز به اراده سیاسی

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی در این باره به مهر گفت: ادغام بانک ها نیازمند عزمی بالاتر از بانک مرکزی است. امیدواریم با لوایح دوقلوی بانکی، بتوان روی ساختار و معماری کلی نظام بانکی نگرش مجدد داشت.

علی دیواندری در گفت وگو با مهر در خصوص طرح برخی ایده ها درباره ادغام بانک ها به منظور کاهش هزینه های مترتب بر بانکداری ایران گفت: ادغام بانک ها در همه جای دنیا به عنوان یک راهکار اساسی مطرح است به نحوی که ادغام بانک ها در تمام کشورهای دنیا رونق داشته و کاری طبیعی به شمار می رود ولی در ایران قانون به گونه ای است که این ادغام ها در شرایط فعلی امکان پذیر نیست چراکه در قوانین و مقررات، ادغام بانک ها ضوابط خاص خود را دارد.

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی افزود: ادغام بانک ها نیاز به اراده جدی و حتی عزمی بالاتر از حوزه بانک مرکزی دارد چراکه این بانک خلاءهای قانونی پیش رو داشته که امیدواریم با لوایح دوقلوی بانکی و اختیاراتی که به بانک مرکزی داده می شود، بتوان روی ساختار و معماری کلی نظام بانکی، نگرش مجددی داشت.

البته برخی تحلیلگران معتقدند اجرای چنین طرحی نیاز به ظرافت های بسیاری دارد، مثلاً در بانک های توسعه ای مانند صنعت، کشاورزی و مسکن امکان ادغام وجود ندارد زیرا هر یک از آنها وظایف مخصوص به خود را دارند، این مورد به ویژه درباره بانک مسکن جدی تر است، چون بخش هایی مانند مسکن و ساختمان در کشور در شرایط فعلی به شدت نیازمند تأمین منابع از سوی نظام بانکی هستند. همچنین بخش هایی مانند صنعت، تولید و کشاورزی در کشورمان نیز نیازمند تأمین مالی جدی هستند، اما در بانک های مشمول اصل ۴۴ امکان ادغام به صورت جدی وجود دارد، آنها بانک هایی شیک و همگن و هم ماموریت هستند که امکان ادغام شان در هم وجود دارد مثل بانک صادرات، تجارت، رفاه و ملت که می توانند در هم ادغام شوند یا بانک هایی که دارای مشکلات ادغامی کمتری هستند در بانک های دیگر ادغام شوند. همچنین بانک های دارای اهداف اجتماعی مانند بانک های قرض الحسنه مهر ایران یا رسالت هم می توانند در هم ادغام شوند. این موضوع برای موسسات مالی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه با ماموریت مشابه هم مصداق دارد تا در نهایت یک نهاد قرض الحسنه خصوصی واقعی ایجاد شود.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com