ایجاد نظام یكپارچه ملی محیط‌زیست

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی، در نامه‌ای به رؤسای قوا، سیاست‌های کلی محیط‌زیست را ابلاغ کردند. ایجاد نظام یكپارچه ملی محیط‌زیست، مدیریت هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی، جرم‌انگاری تخریب محیط‌زیست، تهیه اطلس زیست‌بوم كشور، تقویت دیپلماسی محیط‌زیست، گسترش اقتصاد سبز و نهادینه‌سازی فرهنگ و اخلاق زیست محیطی از جمله محورهای ابلاغیه رهبر معظم انقلاب اسلامی است.

متن سیاست‌های کلی محیط‌زیست که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده، به این شرح است:

بسم‌ الله‌ الرحمن ‌الرحیم

سیاست‌های كلی محیط‌زیست

1-‌ مدیریت جامع، هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی (از قبیل هوا، آب، خاك و تنوع زیستی) مبتنی بر توان و پایداری زیست‌بوم به‌ویژه با افزایش ظرفیت‌ها و توانمندی‌های حقوقی و ساختاری مناسب همراه با رویكرد مشاركت مردمی.

2-‌ ایجاد نظام یكپارچه ملی محیط‌زیست.

3-‌ اصلاح شرایط زیستی به منظور برخوردار ساختن جامعه از محیط‌زیست سالم و رعایت عدالت و حقوق بین نسلی.

4-‌ پیشگیری و ممانعت از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز و جرم‌انگاری تخریب محیط‌زیست و مجازات موثر و بازدارنده آلوده‌كنندگان و تخریب‌كنندگان محیط‌زیست و الزام آنان به جبران خسارت.

5-‌ پایش مستمر و كنترل منابع و عوامل آلاینده هوا، آب، خاك، آلودگی‌های صوتی، امواج و اشعه‌های مخرب و تغییرات نامساعد اقلیم و الزام به رعایت استانداردها و شاخص‌های زیست محیطی در قوانین و مقررات، برنامه‌های توسعه و آمایش سرزمین.

6-‌ تهیه اطلس زیست‌بوم كشور و حفاظت، احیا، بهسازی و توسعه منابع طبیعی تجدید‌پذیر (مانند دریا، دریاچه، رودخانه، مخزن سدها، تالاب، آبخوان زیرزمینی، جنگل، خاك، مرتع و تنوع زیستی به‌ویژه حیات وحش) و اعمال محدودیت قانونمند در بهره‌برداری از این منابع متناسب با توان اكولوژیك (ظرفیت قابل تحمل و توان بازسازی) آنها براساس معیارها و شاخص‌های پایداری، مدیریت اكوسیستم‌های حساس و ارزشمند (از قبیل پارك‌های ملی و آثار طبیعی ملی) و حفاظت از منابع ژنتیك و ارتقای آنها تا سطح استانداردهای بین‌المللی.

7-‌ مدیریت تغییرات اقلیم و مقابله با تهدیدات زیست محیطی نظیر بیابان‌زایی، گرد و غبار به‌ویژه ریزگردها، خشكسالی و عوامل سرایت‌دهنده میكروبی و رادیواكتیو و توسعه آینده‌نگری و شناخت پدیده‌های نوظهور زیست محیطی و مدیریت آن.

8-‌ گسترش اقتصاد سبز با تاكید بر:

1-8-‌ صنعتِ كم كربن، استفاده از انرژی‌های پاك، محصولات كشاورزی سالم و ارگانیك و مدیریت پسماندها و پساب‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی، اجتماعی، طبیعی و زیست محیطی.

2-8-‌ اصلاح الگوی تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی و بهینه‌سازی الگوی مصرف آب، منابع، غذا، مواد و انرژی به‌ویژه ترویج مواد سوختی سازگار با محیط‌زیست.

3-8-‌ توسعه حمل‌و‌نقل عمومی سبز و غیرفسیلی از جمله برقی و افزایش حمل‌و‌نقل همگانی به‌ویژه در كلانشهر‌ها.

9-‌ تعادل‌بخشی و حفاظت كیفی آب‌های زیرزمینی از طریق اجرای عملیات آبخیزداری، آبخوان‌داری، مدیریت عوامل كاهش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و تبخیر و كنترل ورود آلاینده‌ها.

10-‌ استقرار نظام حسابرسی زیست‌محیطی در كشور با لحاظ ارزش‌ها و هزینه‌های زیست محیطی (تخریب، آلودگی و احیا) در حساب‌های ملی.

11-‌ حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها و فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست با استفاده از ابزارهای مناسب از جمله عوارض و مالیات سبز.

12-‌ تدوین منشور اخلاق محیط‌زیست و ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ و اخلاق زیست محیطی مبتنی بر ارزش‌ها و الگوهای سازنده ایرانی ـ اسلامی.

13-‌ ارتقای مطالعات و تحقیقات علمی و بهره‌مندی از فناوری‌های نوآورانه زیست‌محیطی و تجارب سازنده بومی در زمینه حفظ تعادل زیست‌بوم‌ها و پیشگیری از آلودگی و تخریب محیط‌زیست.

14-‌ گسترش سطح آگاهی، دانش و بینش زیست محیطی جامعه و تقویت فرهنگ و معارف دینی مشاركت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌ویژه امر به معروف و نهی از منكر برای حفظ محیط‌زیست در تمام سطوح و اقشار جامعه.

15-‌ تقویت دیپلماسی محیط‌زیست با:

1-15‌ـ تلاش برای ایجاد و تقویت نهادهای منطقه‌ای برای مقابله با گرد و غبار و آلودگی‌های آبی.

2-15-‌ توسعه مناسبات و جلب مشاركت و همكاری‌های هدفمند و تاثیرگذار دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط‌زیست.

3-15-‌ بهره‌گیری موثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی در حركت به سوی اقتصاد كم كربن و تسهیل انتقال و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط.