برق‌ بهترین گزینه برای تامین نیاز انرژی روستاهای دورافتاده

ایجاد همزمان خطوط انتقال گاز و برق برای تامین نیازهای انرژی نقاطی که از شبکه انتقال این حامل‌های انرژی دور افتاده‌اند هزینه‌های زیادی برای کشور به همراه دارد. کارشناسان معتقدند لزومی ندارد خدمات‌دهی به مصرف‌کننده از طریق انتقال اشکال مختلف حامل‌های انرژی به تمام نقاط کشور انجام شود، بلکه با تولید برق می‌توانیم نیازهای گرمایشی و سرمایشی مناطق دورافتاده را مرتفع کنیم و هزینه‌ انتقال حامل‌های انرژی را هم کاهش دهیم.

سعید مهذب‌ترابی، رییس انجمن علمی مدیریت مصرف انرژی کشور بر این باور است که نباید به مسئله انتقال گاز و برق به مناطق دورافتاده به‌صورت صفر و یک توجه کرد.
وی به «فرصت‌امروز» می‌گوید: ایجاد شبکه برای برق‌رسانی به مناطق روستایی توجیه اقتصادی ندارد. اگر برای این مناطق شبکه گاز هم ایجاد شود، بهتر است در یک سیستم متمرکز این گاز تبدیل به برق شده و روستاییان از انرژی برق برای رفع نیازهای خود استفاده کنند.

رییس انجمن علمی مدیریت مصرف انرژی کشور ادامه می‌دهد: هزینه انتقال برق و گاز بستگی به فاصله مرکز خدمات‌گیرنده از شبکه اصلی دارد. بنابراین نمی‌توان آنها را به‌طور مطلق با یکدیگر مقایسه کرد. وی با تاکید بر اینکه باید از امکانات فعلی حداکثر بهره را ببریم و با اقدامات مناسب تقاضا برای مصرف انرژی را کاهش دهیم، معتقد است که بهترین الگو برای مناطق دور از شبکه‌های گاز و برق، باید به‌صورت محلی تعیین شود. درحالی‌که در ایران همواره سعی شده یک نسخه عمومی برای کل کشور پیچیده شود.

مهذب‌ترابی اضافه می‌کند: در شرایطی که فاصله روستاهای دورافتاده از شبکه متفاوت بوده و در برخی نقاط این فاصله حتی بیش از 100 کیلومتر است، همچنین فاصله روستاها از یکدیگر و حتی چگالی افراد در مناطق مختلف نیز متفاوت است، نمی‌توانیم از یک نسخه واحد برای سراسر کشور استفاده کنیم. به اعتقاد وی استفاده از نیروگاه‌های خرد و پراکنده در مناطق دورافتاده به منظور تامین برق این مناطق بسیار منطقی است، زیرا راندمان سوخت این نیروگاه‌ها درصورتی‌که به‌صورت همزمان با تولید برق، سرما و گرما هم تولید کنند، به بیش از 65 تا 70 درصد می‌رسد. در صورتی‌که نیروگاه‌های معمولی با راندمان 40 درصد برق تولید می‌کنند. رییس انجمن علمی مدیریت مصرف انرژی همچنین استفاده کردن از انرژی‌های خورشیدی را برای تامین نیاز مناطق دور از شبکه مفید می‌داند.

انتقال گاز بهتر از برق

آرش نجفی، رییس انجمن بهینه‌سازی مصرف انرژی ایران برخلاف مهذب‌ترابی که مسئله انتقال گاز و برق به نقاط دورافتاده از شبکه را نیازمند نسخه‌های محلی و بررسی‌های میدانی می‌داند، برای این مسئله یک نسخه واحد می‌پیچد و می‌گوید: گازرسانی به مناطق دورافتاده بهتر از انتقال برق است. وی به «فرصت‌امروز» می‌گوید: انتقال گاز به‌رغم آنکه پردردسر است اما میزان نتیجه‌دهی بیشتری دارد. می‌توان با استفاده از انشعاب رسیده به روستا، با نیروگاه‌های خرد و پراکنده برق تولید کرد و حتی از بخار داغ نیروگاه نیز برای تامین گرمایش منازل استفاده کرد.

نجفی در پاسخ به این پرسش که آیا پنل‌های خورشیدی گزینه مناسبی برای تامین نیاز روستاهای دورافتاده هستند یا خیر، تاکید می‌کند: باید روی راندمان پنل‌های خورشیدی کار شود تا این پنل‌ها به بازدهی 20 درصد برسند. در حال حاضر راندمان پنل‌های خورشیدی در ایران حدود 12 تا 13 درصد است. وی ادامه می‌دهد: نیروگاه‌های خورشیدی ترکیبی که علاوه بر تامین برق، آب را هم داغ می‌کند، برای تامین نیازهای مناطق جنوبی کشور و تمام حاشیه کویر مناسب است. در شمال کشور نیز گازرسانی و ایجاد نیروگاه‌های خرد و پراکنده به‌مراتب بهتر از انتقال برق است.

نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با اشاره به تاثیر منفی خطوط انتقال برق بر محیط‌زیست، عنوان می‌کند: خطوط نیرو رشد گیاهان را متوقف کرده و «شار الکتریکی» این خطوط سبب آسیب به مناطق می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد باید شیوه‌هایی را انتخاب کنیم که آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند. وی تاکید می‌کند: خطوط انتقال گاز مشکلات کمتری نسبت به خطوط انتقال برق دارند و راندمان حرارتی گاز را می‌توانیم با استفاده از نیروگاه‌های CHP و CCHP به 95 درصد هم برسانیم.

تدوین برنامه جامع یک ضرورت جدی

علی‌اکبر سهیلی، نایب رییس سابق سندیکای برق هم معتقد است که ایجاد همزمان شبکه گاز و برق برای مناطق دورافتاده غیر‌اقتصادی است و می‌توان برای تامین نیازهای گرمایشی مناطق دور افتاده از گاز CNG یا نیروگاه‌های خرد و پراکنده به‌جای ایجاد شبکه استفاده کرد. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: قرار بود شورای‌عالی انرژی در کشور شکل بگیرد تا درباره تمام مسائل مرتبط با انرژی به شکل متمرکز تصمیم‌گیری شود، اما هیچ‌گاه چنین شورایی شکل نگرفت. سهیلی با اشاره به اینکه در اروپا تمرکز مصرف انرژی روی برق است، بیان می‌کند: در ایران طی فصول سرد سال مازاد تولید برق داریم. در فصول گرم نیز با کمبود مواجه هستیم. در‌نتیجه می‌توان کشور را به سمت استفاده از انرژی برق سوق داد. 

وی با اشاره به تجربه اروپا برای استفاده از انرژی برق در شب‌ها به منظور تولید آب گرم مصرفی در شوفاژخانه‌ها بیان می‌کند: اگر در ایران منحنی ظرفیت نصب شده، پیک مصرف و میانگین مصرف را بکشیم، نشان می‌دهد در فصول سرد سال مازاد تولید برق داریم. ضمن اینکه مازاد تولید برق در طول شبانه‌روز و حتی روزهای عادی و تعطیل هم وجود دارد، بنابراین باید برای این مازاد فکر کرد. نایب رییس سابق سندیکای برق تاکید می‌کند: وزارت نیرو به‌راحتی این منحنی‌ها را داشته و قادر است برای زمانی که برق مازاد داریم، برنامه‌ریزی کند.