برند شخصی محمود دولت آبادی زیر ذره بین «فرصت امروز» / برند لاکچری حوزه فرهنگ و ادب

بیشتر مخاطبان ایرانی با سبیل زردی که یادگار سال های طولانی سیگار کشیدن محمود دولت آبادی است، آشنا هستند؛ نویسنده ایرانی که همیشه دستمال گردنی بر دور گردن اوست و به عنوان یک چهره رسانه ای- ادبی در ذهن مخاطبان ایرانی جایگاه سازی کرده است.

به عقیده کارشناسان برندینگ، برند دولت آبادی گوشه ای از گروه مخاطبان ایرانی را نشانه گرفته و آن قدر برای برخی مخاطبان ایرانی جذاب است که آنها به سمت تقلید از ژست های او سوق پیدا کرده اند. اینکه برند  دولت آبادی چه تصویری را در ذهن مخاطبان ایرانی دارد و این پرسونال برند چه نقاط تماسی را برای ارتباط با این مخاطبان اتخاذ کرده است، بهانه ای شد تا «فرصت امروز» سراغ آنا جلوه، مشاور تبلیغات و برندینگ برود.

آنا جلوه در گفت و گو با «فرصت امروز» می گوید: هرچند نام دولت آبادی سپیدی مو، گذر زمان و قدمت را تداعی می کند اما گویی او اصلا قصد پیر شدن ندارد. محمود دولت آبادی نماینده  زنده  دهه چهل و البته از فعالان به روز دهه نود است. از طرفی در راستای تحلیل برند شخصی محمود دولت آبادی این جمله «سالخوردگی پختگی می آورد و پیری به نظرم چیزی نیست جز بی آیندگی و اگر انسان دچار پیری زودرس می شود، برای این است که فردایی نمی بیند. چه فردای شخصی و چه فردای اجتماعی.»

کتاب نون نوشتن دولت آبادی بسیار حائز اهمیت است؛ چون دولت آبادی یک تفکر عمیق در میان ادبیات کافی شاپی و وب گردی است؛ شاید او را می توان یک برند لاکچری در حوزه فرهنگ دانست؛ برندی که گوشه ای از مخاطبان Niche Market را نشانه گرفت است اما با این وجود مخاطب عام نیز علاقه مند و جویای برند او است.

جایگاه سازی متمایز

او ادامه می دهد: محمود دولت آبادی از بقایای نسل دوم داستان نویسی ایران است؛ او هم قلم و هم دوره بزرگانی مانند جلال آل حمد، احمد محمود، غلامحسین ساعدی، شهرنوش پارسی پور و سیمین دانشور است و تا به امروز ارتباط خود را با مردم حفظ و به روز کرده است. هرچند دولت آبادی فرزند نسلی است که در آن ابزارها و رسانه های تبلیغاتی در حال زاییده شدن بوده است اما او توانسته در کنار نوقلمانی که به واسطه مدگرایی رسانه ای، دچار محبوبیت ها و شهرت های یک شبه می شوند، دوام بیاورد و متمایز در ذهن مخاطب ایرانی جایگاه خود را تثبیت کند.

او شاید به راستی تنها یادگار حاضر ِدوران پررونق و عمیق داستان نویسی ایران است و چیزی که در مورد دولت آبادی بسیار جالب به نظر می رسد این است که شاید به واقع کمتر کسی نام او را نشنیده باشد و چهره او را نشناسد. نام دولت آبادی در لایه های مختلف جامعه نفوذ کرده و سهم ذهنی قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.

معروف ترین پرسونال برند در حوزه ادبیات داستانی

جلوه اظهار می کند: دولت آبادی گروه های مخاطب متفاوتی را در سال های طولانی نویسندگی اش مجذوب خود کرده است. او نه تنها موردتوجه و علاقه دوستداران جدی ادبیات داستانی ایرانی بوده است که حتی توانسته در سابقه مطالعاتی گروه علاقه مند به ادبیات عام تر هم قرار بگیرد؛ شاید از این باب اثرگذاری او را در افزایش تمایل نسل های مختلف به مطالعه داستان های کوتاه یا رمان های مفصل و جدی ایرانی دانست.

هرچند محمود دولت آبادی در سالیان اولیه فعالیت حرفه ای  خود در حوزه تئاتر، حرکت هایی کرده است اما شاید این حضور کمتر توسط گروه های مخاطب بزرگ تر دیده و دنبال شده است. به طور متمرکز محمود دولت آبادی را می توان یکی از معروف ترین پرسونال برندهای حوزه ادبیات داستانی ایران دانست. از طرفی این موضوع بسیار حائز اهمیت است که او تمام ویژگی ها و استانداردهای یک پرسونال برند ادبیاتی در سطح جهان را دارد!

میزان شهرت

این مشاور برندینگ اظهار می کند: همواره اخباری حول وحوش فعالیت های حرفه ای و اجتماعی دولت آبادی وجود دارد و این اخبار شاید گاهی توانسته میزان محبوبیت او را نزد گروه های متعصب تر کم کند اما بر میزان شهرت او در نسل های جدید افزوده است. در این میان این موضوع بسیار حائز اهمیت است که محمود دولت آبادی داستان سرایی در مورد برند شخصی اش را هم خوب می داند! از طرفی سه گانه شخصیت اجتماعی دولت آبادی، کلیدر و زوال کلنل است که برای او جایگاه منحصربه فردی ساخته و کمتر کسی در حوزه  ادبیات داستانی به آن دست یافته است.

چهره معترض!

او می افزاید: محمود دولت آبادی در فعالیت های اجتماعی اش طرف مردم بوده و به عنوان چهره ای معترض شناخته شده است. او به عنوان یک نویسنده، خود را در محفل های ادبی محدود نکرده و دغدغه های زندگی مردم، نه تنها در کتاب هایش عینا نمود پیدا کرده که رفتارها و جهت گیری هایش و زندگی روزمره اش را هم هرازگاه دچار چالش کرده است.

از طرفی محمود دولت آبادی با اینکه در سطح بین المللی بسیار موردتوجه بوده و شاید جوایز او در خارج از ایران بیشتر از یادبودهای داخلی اش است و حتی کتاب زوال کلنل او به رغم تلاش هایش اجازه انتشار در ایران نگرفت و بااین حال به چندین زبان در دنیا ترجمه و منتشر شد، هرگز قصد ترک وطن را نکرد.

او درجایی می گوید «مملکت من عشق من است» که این عشق در نهایت دستاوردهای ملی برای ایرانیان داشته است و پرسونال برند کاملا ایرانی و حتی روستایی دولت آبادی و کتاب هایش به راحتی از مرزهای ایران عبور کرده است. این موضوع بسیار حائز اهمیت است که نام و آثار دولت آبادی یک برند ِ ایرانی بین المللی محسوب می شود!

این مشاور تبلیغات ادامه می دهد: از سوی دیگر، کلیدر به اندازه دولت آبادی و حتی گاهی اوقات مشهورتر از او باعث می شود کسانی که علاقه مند به قرار گرفتن در گروه فرهیخته جامعه هستند، کتاب های او را در کتابخانه شان قرار بدهند؛ با اینکه شاید کمتر کسی حوصله ورق زدن «جای خالی سلوچ» را داشته باشد.

عناوینی که «کلیدر» به عنوان دومین رمان بلند جهان بعد از رمان مشهور «در جست وجوی زمان ازدست رفته» نوشته  «مارسل پروست» (در هفت جلد و 4211 صفحه به زبان  فرانسوی و با حدود یک میلیون و 200 هزار کلمه)، در 10 جلد و 2836 صفحه، با داشتن حدود 950هزار کلمه و بلندترین رمان ایرانی به خود اختصاص داده است، گاهی از محمود دولت آبادی مشهورتر می شود.

جلوه بیان می کند: چیزی که در مورد آثار محمود دولت آبادی و مشخصا در مورد کلیدر وجود دارد این است که با اینکه رمان نویسی و رمان خوانی که اساسا حاصل زندگی شهری است، اما آثار او نماینده  ادبیات و زندگی روستایی است. در واقع می توان گفت به نوعی کلیدر دروازه ورود شخصیت ها و قهرمانان روستایی به زندگی کم امید شهری آن زمان بوده است که البته همچنان با بیش از بیست وشش بار چاپ و گذشت 30 سال، این ارتباط حفظ شده است.

المان های بصری وفادار

این مشاور برندینگ می گوید: در کنار محمود دولت آبادی، مارال و گل محمد از نام های سرشناس برند او به حساب می آیند. با این وجود او همه بار برندش را بر دوش کلیدر نینداخته است و طی سالیان تلاش های متعددی برای تکرار موفقیت هایش کرده است و این گونه بوده که داستان های برند شخصی دولت آبادی همیشه تازه و به روز بوده است.

محمود دولت آبادی، سال ها پیش از ورود واژه برند به گفتمان ایرانی، المان های بصری خود را انتخاب کرده و به آن وفادار مانده است؛ به عنوان نمونه دستمال گردنی که همیشه دور گردن او است، موهایی که مدت ها است سپیدی تجربه را به رخ می کشد و البته سبیل زرد یادگار سال های طولانی سیگار، المان های بصری هستند که محمود دولت آبادی همواره به آنها وفادار مانده است.

نقاط تماس برند

جلوه خاطرنشان می کند: سیگار در دستانِ محمود دولت آبادی آن قدر گره  خورده به تصویر او در ذهن مخاطب است که به جرات می توان گفت خیلی از طرفداران و پیروان مکتبش را به سمت تقلید از این ژست سوق داده است.

نکته ای که در مورد دولت آبادی وجود دارد، این است که به خاطر سپردن نامش، خریدن کتابش و قرار دادن آن در مجموعه افتخارات کتابخانه ای و گرفتن قیافه ای نزدیک به آن به مراتب از زندگی کردن به سبک کتاب هایش آسان تر است. البته نباید این نکته را فراموش کرد که کلا ادبیات، رسانه ای موثر و قوی در ایران نبوده که بتواند اثر یا تغییری جدی در سبک زندگی مردم ایجاد کند.

از طرفی با اینکه محمود دولت آبادی کمتر در دسترس اهل ادب برای برگزاری کارگاه یا تدریس در دانشگاه بوده است اما حضورش در رسانه های مختلف و حتی جمع های فرهنگی او را به عنوان یک چهره رسانه ای- ادبی جایگاه سازی کرده است و البته گروهی به عنوان دوستداران محمود دولت آبادی سعی کرده اند سایر نقاط تماس ایشان با مخاطبان شان را فعال نگه دارند.

مشخصا در وب سایتی به نام میم دولت آبادی تاریخچه زندگی و آثار او وجود دارد؛ همچنین در سایر فضاهای آنلاین و حتی کانالی با همین نام، محتواهای مرتبط با ایشان در حال انتشار است. در پایان ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که محمود دولت آبادی در کتاب سلوک خود به «مرا هنوز تا زنده هستم، پیش از آنكه پژمرده بشوم دریاب! مرا دریاب» اشاره دارد و او یادگار گرانبهایی است که به نظر می رسد به خوبی داستان های روز را می داند و آن را زندگی می کند و پرسونال برند اصلی او توانسته ادبیات ایرانی را جهانی عرضه کند.

ارتباط با نویسنده: a9631m@gmail.com