بررسی درآمدها و خرج کرد 5ماهه ابتدایی امسال نشان می دهد / بهبود درآمدهای غیر نفتی دولتکسری حداقلی بودجه 95

بررسی وضعیت درآمدی و خرج کرد دولت نشان می دهد که دولت اگرچه از وضعیت درآمدی مناسبی برخوردار نیست، اما در عوض توانسته است به خوبی چالش کاهش درآمدهای خود را از سر بگذراند. 

به گزارش «فرصت امروز»، کاهش قیمت نفت در خاورمیانه خوابیده بر ذخایر نفتی همه کشورهای منطقه را دچار دردسر کرده است. شاید به همین دلیل باشد که برخی تحلیلگران اعتقاد دارند دوران کاهش تولید نفت اوپک و تأثیر گذاری آن بر قیمت نفت رفته رفته نزدیک می شود. 

تصمیم نشست اخیر اوپک در مورد کاهش قیمت نفت هم شاید نخستین نشانه های این دوران باشد، اما در این میان به نظر می رسد ایران در مقایسه با همسایه شرور جنوبی خود و باوجود تحریم هایی که در برخی بخش ها هنوز گریبانگیر است، به خوبی توانسته بودجه اش را مدیریت و از کسری بودجه شدید و تأثیر گذاری عمیق بر آحاد جامعه جلوگیری کند. این در حالی است که عربستان که به دلایل سیاسی از جمله مقصران کاهش قیمت نفت بوده است، خود در آتش خود ساخته سوخته و با کسری شدید بودجه مجبور شد تا میزان حقوق و دستمزد کارمندان دولتی را تا 15درصد کاهش دهد.

بنابراین پرواضح است که چهره های اقتصادی دولت این روزها از عملکرد خوب دولت در مدیریت بودجه و مهار کاهش درآمدهای نفتی سخن بگویند و به آن ببالند، اما دولت چگونه موفق به این کار شد؟

وضعیت درآمدی چگونه بوده است؟

براساس آمارهای منتشره دولت در پنج ماهه نخست امسال، با وجود همه رخدادهایی که در فروش نفت ایران پس از برجام به وقوع پیوست، حدود ۸۵هزار میلیارد تومان از محل درآمدها اعم از مالیاتی و سایر، فروش نفت و واگذاری ها کسب درآمد کرده و در مقابل حدود ۹۱ هزار میلیارد تومان برای پرداخت هزینه های جاری، پرداخت بودجه های عمرانی و تملک دارایی های مالی هزینه کرده است.

تملک دارایی سرمایه ای به عنوان بخش مهم دیگر درآمدهای دولت که از محل فروش نفت و فرآورده های آن تأمین می شود نیز تا نصف مصوب محقق شده است آن هم در شرایطی که میزان فروش نفت در بودجه امسال تا دوبرابر و تا بیش از 2 میلیون بشکه در روز پیش بینی شده بود.

این در حالی است که وزارت نفت موفق شده است براساس توافق برجام سهم خود را از فروش نفت اوپک افزایش دهد و با دیپلماسی نفتی خود موفق شد تا این سهمیه را باوجود کاهش تولید سایر اعضا تثبیت کند. اما شاید همین کاهش درآمدهای نفتی موجب شد تا دولت تلاش کند عملکرد بهتری در سایر حوزه های درآمدی داشته باشد، اما با این وجود نمی توان گفت این کامیابی مطلق بوده است. به طور مثال در حوزه درآمدهای مالیاتی دولت نتوانسته است انتظارات را برآورده کند اگرچه رقم به دست آمده نسبت به دوره های پیش حاکی از رشد درآمد و کسب بیشتر درآمدهای مالیاتی است، اما با این وجود این درآمد از میزان پیش بینی شده عقب مانده است.

در مدت زمان یادشده از مجموع درآمدهای ۱۵۷هزار میلیارد تومانی بودجه در طول سال که ۱۰۴هزار میلیارد آن را درآمدهای مالیاتی و ۵۳ هزار میلیارد دیگر را سایر درآمدها تشکیل می دهد، پیش بینی این بوده که برای پنج ماه اول تا ۴۴ هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی و ۲۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از سایر درآمدها محقق شود، اما عملکرد پنج دوازدهم نشان می دهد که ۳۵ هزار میلیارد تومان از درآمد مالیاتی و ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد از سایر درآمدها برای دولت کسب شده است. در این میان درآمدهای مالیاتی که امید بودجه به آن بسته شده و دولت به شدت روی آن حساب می کند تا 5هزار میلیارد تومان عدم تحقق دارد.

رشد قابل توجه درآمدها از واگذاری ها

دیگر درآمد دولت که برای سال جاری با رشد قابل توجهی همراه بوده به واگذاری دارایی های مالی شامل واگذاری شرکت ها و موسسات دولتی یا انتشار اوراق برمی گردد. براساس آماری که بانک مرکزی منتشر کرده است از مجموع ۵۷ هزار میلیارد تومان مصوب بودجه باید حدود ۲۴ هزار میلیارد تومان تا پایان مرداد ماه محقق می شده که بیش از ۲۱ هزار میلیارد تومان از این رقم به دست آمده است. ظاهراً عمده این موضوع به انتشار اوراق و اسناد خزانه برمی گردد که برای پرداخت بدهی های دولت در دستور کار قرار گرفته است.

اما این وضعیت در حالی است که بررسی گزارش خزانه نشان می دهد دولت در مجموع با وجود کسری بودجه توانسته است در بخش عمومی و دستمزدها به تعهدات خود عمل کند. طی پنج ماهه نخست امسال دولت تا ۷۷هزار میلیارد تومان در بخش جاری که عمده آن به حقوق و دستمزد اختصاص دارد پرداخت کرده و تا ۱۳هزار میلیارد در این حوزه صرفه جویی داشته، اما بخش مهم کسری بودجه ها در بخش عمرانی رخ داده است؛ بخشی که در سال های قبل هم همواره اصلی ترین محل بروز کسری بودجه هاست. بر این اساس در دوره مورد بررسی دولت فقط حدود 5هزار میلیارد تومان به بودجه های عمرانی پرداخت کرده است آن هم در شرایطی که برای کل سال جاری رقمی حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان مصوب شده و باید در طول پنج ماه تا ۲۴هزار میلیارد تومان پرداخت می شده است.

مبلغ هزینه شده برای بودجه های عمرانی در این مدت برای سال جاری نسبت به دوره های مشابه در دو سال گذشته در حداقل قرار دارد.

به گزارش «فرصت امروز» با این وجود به نظر می رسد که دولت می تواند با بهبود روش های مالیات گیری و بستن راه های فرار از مالیات، کسری بودجه خود را بهبود ببخشد. دولت طی چند ماه گذشته تلاش گسترده ای را برای ساماندهی قاچاق کالا به کار برده است به گونه ای که این تأثیر در اغلب کالاهای عمده بازار احساس می شود. قاچاق کالا به عنوان یکی از مبادی مهم کاهش درآمدهای مالیاتی محسوب می شود که به تقویت واردات رسمی و افزایش درآمدهای مالیاتی می انجامد. همچنین دولت تلاش کرده است با ارتقای فنون مالیات گیری تسلط بیشتری بر عملکرد مالی بخش اقتصادی داشته باشد و از این راه از ریزش درآمدهای کلی بودجه جلوگیری کند. تثبیت این روش ها می تواند به تثبیت درآمدهای دولت از این بخش در سال های آینده نیز منجر شود.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com