بهترین دانشگاه های دنیا چطور انتخاب می شوند؟

رتبه بندی دانشگاه های برتر دنیا را با در نظر گرفتن معیار های مشخصی معرفی  می کنند. دانشگاه های برتر، عمدتا دانشگاه هایی هستند که استادان و دانشجویان آن دارای مدارج خاص علمی باشند، مخصوصا برنده جایزه نوبل یا مدال فیلدز یا این که طی 10سال گذشته مقاله هایی در نشریات معتبر دنیا به چاپ رسانده باشند. از میان 2000 دانشگاه در سراسر دنیا که دارای ویژگی های مشخصی هستند، 1200 دانشگاه به طور مؤثر طبقه بندی و 500 دانشگاه در نهایت معرفی می شوند.

دانشگاه های معتبر و برتر دنیا براساس شش شاخص طبقه بندی می شوند. این شش شاخص عبارتند از:

- تعداد دانشجویان فارغ التحصیلی که برنده جایزه های معتبر علمی، مانند جایزه نوبل شده باشند؛ افرادی که قبلا از دانشگاهی فارغ التحصیل شده باشند و عملکرد آنها در سطوح مختلف علمی و تحقیقات و مسابقات جهانی،  به خوبی نشانگر عملکرد کیفی و سطح آموزشی یک دانشگاه است. وزنه این معیار و تاثیری که در نمره نهایی دانشگاه در طبقه بندی دارد، طی 10سال گذشته 10درصد افزایش داشته است.

در بازه زمانی سال 2001 تا 2010، وزنه دانش آموختگان فارغ التحصیل 100 درصد بوده، درحالی که در سال های 1991 تا 2000، تأثیری 90 درصدی داشته است. از سال 1911 تا 1920  هم تنها 10 درصد مؤثر بوده است.

- تعداد استادانی که برنده جایزه های معتبر علمی مانند نوبل یا مدال فیلدز شده باشند. مدال فیلدز جایزه ای است که هر چهار سال یک بار، به شخصی که کار ارزنده ای در زمینه ریاضیات انجام داده باشد، تعلق می گیرد. تعداد جایزه اساتید و معلمان دانشگاه ها در زمینه های علوم (فیزیک، شیمی، پزشکی، روانشناسی، ریاضیات و...) یکی از بهترین فاکتور های منعکس کننده سطح آموزشی و علمی یک دانشگاه است. جایزه های نوبل و فیلدز از مهم ترین و معتبر ترین جوایز در میان جوایز مسابقات علمی در دنیا هستند. تأثیر این شاخص در رتبه بندی تایمز 30 درصد و در رتبه بندی شانگهای 10درصد است.

- تعداد محققان دانشگاه در زمینه های مختلف علمی. این شاخص را عموما نشریه تامسون رویترز منتشر می کند. این لیست نخستین بار در سال 2001 منتشر شد و بیش از 6000 محقق در دانشگاه های معتبر شناسایی شدند.

- تعداد نشریات و مجلات دانشگاه در زمینه های مختلف علمی

- تعداد محققان فعال در زمینه شاخص SSCI یا نمایه استنادی علوم اجتماعی و شاخص گسترده نمایه استنادی علوم

- تعداد متوسط همه 5 شاخص ذکر شده.

رده بندی بهترین دانشگاه  های دنیا،  هر ساله 1200 دانشگاه واجد شرایط را بررسی و 500 دانشگاه اول این رده بندی را منتشر می کند.

دانشگاهی که در شش شاخص بالا، به نسبت سایر دانشگاه ها وضعیت بهتری داشته باشد، بالاترین نمره را از 100 دریافت می کند و سپس براساس آن،  دانشگاه های دیگر طبقه بندی می شوند. اگر توزیع اطلاعات یکی از این شاخص ها نشان دهنده یک ناهنجاری آشکار باشد، آنگاه روش های آماری کلاسیک برای طبقه بندی وارد عمل می شوند. مجموع شش نمره یک دانشگاه از شش شاخص ذکر شده، به 100 می رسد. بنابراین، نخستین دانشگاه نمره 100 را دارد و بقیه به نسبت آن در رتبه های بعدی جای می گیرند.

از طرفی دیگر، یکی دیگر از روش های رتبه بندی دانشگاه ها در نظر گرفتن وجهه بین المللی دانشگاه است. البته رتبه بندی های مختلف از معیارهای کاملاً متفاوتی برای این شاخص استفاده می کنند. به عنوان مثال تأثیرگذارترین پارامتر این شاخص در رتبه بندی QS نظرات افراد برجسته دانشگاهی، در رتبه بندی شانگهای کیفیت اعضای هیأت علمی و اساتید و در رتبه بندی فاکتور جی تعداد پیوندهای وب سایت دانشگاه در میان وب سایت دانشگاه های دیگر است.

با توجه به اینکه در دنیای رو به جهانی شدن امروز، موفق ترین دانشگاه ها آنهایی هستند که بتوانند بهترین دانشجویان و اساتید را از سراسر دنیا جذب کنند، تعداد اساتید و دانشجویان بین المللی دانشگاه، کنفرانس های بین المللی و همکاری های بین المللی دانشگاه نیز از پارامترهای تأثیرگذار در این شاخص هستند.

علاوه بر رتبه بندی های کلی که توسط موسسات مختلف ارائه می شود، رتبه بندی دانشگاه ها معمولا براساس رشته های مختلف دانشگاهی شامل گروه های فنی و مهندسی، پزشکی و علوم زیستی، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و هنر نیز انجام می شود. همچنین رتبه بندی های انجام شده به تفکیک مناطق جغرافیایی، کشورهای مختلف و برخی دسته بندی های دیگر در دسترس هستند.

در میان رتبه بندی های مختلفی که از سوی موسسات متعدد اعلام می شود، سه رتبه بندی هستند که از ارزش و اعتبار بیشتری در مقایسه با سایرین برخوردارند و عبارتند از: رتبه بندی مؤسسه تایمز  (Times Higher Education World University Rankings)، رتبه بندی دانشگاه شانگهای  (Academic Ranking of World Universities) و رتبه بندی کیواس  (QS World University Rankings).