بازار جهانی تسلیحات ، با مشتریان جدید و رقم‌ های بالاتر در حال اوج گرفتن است / توپ ، تانک ، پول

مقوله جنگ نمی‌تواند به‌طور کامل از اقتصاد جدا باشد، چرا که از زمان‌های دور جنگ ابزاری است برای دست یافتن به ثروت. جنگ یا به‌طور کلی‌تر، خشونت همیشه در طول تاریخ نقش مهمی را در روابط بین کشورها بازی کرده است.  این پدیده تاریخی و اجتماعی (موضوع جنگ) فرآیندی است که در آن، ماهیت وجودی جامعه شکل فیزیکی یا نمادین دیگری می‌پذیرد.

ماهیت یک کشور در موقعیت جنگ با هدف حفظ و تامین منافع حالت دفاعی به خود می‌گیرد. این تغییر ماهیت وجودی به منظور تامیت منافع و دست یافتن به سود و منفعت آن جامعه است. اقتصاد نقش انکارناپذیری در وقوع جنگ ایفا می‌کند. خواه این منافع سیاسی باشند، یا اقتصادی یا تمامیت ارضی یک کشور یا حتی مذهبی! می‌دانیم که جنگ، منحصر به درگیری‌های نظامی نیست.

اقتصاد، به‌عنوان ابزاری در خدمت جنگ است. جنگ یا مجهز شدن کشور‌ها برای آن، به معنای سرمایه‌گذاری، تولید موثر و یافتن ابزاری است برای پاسخ به این تلاش و تقلای اقتصادی. در حقیقت این همان سیاست دفاعی کشور‌ها در زمان صلح است. کارشناسان با هدف روشن ساختن رابطه جنگ و مقوله اقتصاد، روی صنعت نظامی و تجهیزات نظامی تمرکز کرده‌اند. موسسه بین‌المللی تحقیقاتی پژوهشی صلح سوئد، طی گزارشی اعلام کرده است که تجهیزات نظامی بیش از پیش در دنیا به فروش رفته‌اند.

 براساس این مطالعه،‌ در بازه زمانی 2011 تا 2015 ، تجارت و فروش تجهیزات نظامی و اسلحه رشدی 14درصدی داشته است. ایالات متحده آمریکا با عرضه 29درصد تجهیزات نظامی به بازار (دست‌کم 96 کشور دنیا) و روسیه با 27درصد، همچنان نخستین صادرکننده‌های اسلحه هستند. سپس آلمان با 7درصد و چین با 6درصد در رده‌های سوم و چهارم قرار گرفته‌اند.

در نهایت فرانسه با 5درصد در رتبه پنجم جای گرفته است. بنا بر این گزارش، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین تولید‌کننده تجهیزات نظامی در جهان است و طبق محاسبات، یک سوم از تمامی صادرات تجهیزات نظامی در سال گذشته مربوط به آمریکاست. این کشور بیشترین سود را از تقاضاهای بی‌حد و حصر کشورهای خاورمیانه به خود اختصاص می‌دهد.

کشور چین 10 سال است که تولید اسلحه خود را بهبود می‌بخشد و می‌بینیم که در این مطالعه با افزایش صادرات تجهیزات 88درصدی در سال‌های 2011 تا 2015 از کشور قدری مانند فرانسه پیشی گرفته است تا جایی که 25درصد از اسلحه پاکستان را چین تامین می‌کند.

بازار تجهیزات نظامی سال 2015، 1650 میلیارد دلار گردش مالی داشته و حتی در اروپا هم هزینه‌های نظامی افزایش داشته‌اند. ایالات متحده آمریکا با 613 میلیارد دلار از این سهم، هنوز نخستین قدرت در تجهیزات نظامی است. چین با 203 میلیارد دلار، در پنج سال اخیر افزایش 43درصدی داشته است.

به گفته کارشناسان، جنگ همیشه بازارگرمی برای اقتصاد است. آنها پیش‌بینی می‌کنند گردش مالی مربوط به خریدوفروش اسلحه سال 2016 به 1680 میلیارد دلار برسد؛ 30میلیارد دلار بیشتر از سال 2015. در این گزارش آمده است: روسیه دومین صادر‌کننده بزرگ تسلیحات نظامی در جهان است و 25درصد از کل صادرات سلاح جهان را به خود اختصاص می‌دهد؛ اگرچه این رقم در سال‌های 2014 و 2015 و پس از آغاز بحران در اوکراین و اعمال تحریم‌هایی علیه مسکو، کاهش یافته است.

هند و پاکستان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس بیشترین واردکنندگان اسلحه

افزایش تقاضا در درجه اول در کشور‌های هند و پاکستان رخ داده است. افزایش واردات اسلحه در این کشور‌ها بیش از دو برابر بوده است. از نظر پژوهشگر برنامه نقل و انتقال اسلحه در موسسه تحقیقاتی صلح سوییس، چین و ایالات متحده آمریکا برای تقویت نفوذ خود در منطقه آسیا اقدام به صدور تجهیزات نظامی به این مناطق می‌کنند. 41درصد از تسلیحات نظامی آمریکا را عربستان خریداری می‌کند. یکی از محققان موسسه بین‌المللی تحقیقاتی پژوهشی صلح سوئد با اشاره به ادامه تجاوز ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به یمن، در این گزارش عنوان کرد: ائتلافی از کشورهای عربی سلاح‌های پیشرفته آمریکایی و اروپایی را در یمن به‌کار می‌گیرند.

سایر کشور‌های متقاضی اسلحه، کشور‌های حاشیه خلیج فارس هستند. میزان واردات آنها تا 23درصد در بازه زمانی مشابه افزایش یافته است. عربستان سعودی، قطر ، هند و مراکش مهم‌ترین مشتریان فرانسه در تجهیزات نظامی بودند.مراکش، به‌خصوص در زمیـنه سیسـتم‌هــای اطلاعاتی الکترونیکی (رادار) شریک تجاری فرانسه بود.

هواپیمای جنگنده چند منظوره «داسو رافال» ساخت فرانسه موفقیت چندانی در منطقه خلیج فارس نداشته، در حالی که بسیاری از هواپیما‌های جنگی از سوی ایالات متحده آمریکا و بریتانیا به این منطقه صادر شده‌اند. به نظر می‌رسد بحران اوکراین که از سال 2013 آغاز شده، افزایش فروش اسلحه در اروپا را می‌تواند توجیه کند.