جزییات گزارش بانک جهانی از بدهی ایران

مجموع بدهی خارجی کشورهای در حال توسعه تا پایان سال ۲۰۱۳میلادی به رقمی بیش از ۵هزار و ۵۰۶میلیارد دلار رسید که ۴۷۴‌میلیارد دلار بیشتر از بدهی‌های خارجی آنها در سال ۲۰۱۲ بود. به گزارش ایستانیوز، براساس گزارش سال ۲۰۱۵ بانک جهانی که به‌تازگی از سوی بانک بین‌المللی نوسازی و توسعه از نهادهای زیرمجموعه بانک جهانی به انتشار رسیده است نشان می‌دهد از کل بدهی خارجی کشورهای درحال توسعه رقمی معادل ۷میلیارد و ۶۴۷میلیون دلار سهم ایران بوده و در مقایسه با ۷میلیارد و ۴۰۶میلیون دلار بدهی خارجی کشورمان در سال ماقبل آن حاکی از افزایش ۲۴۱میلیون دلاری حجم این بدهی‌ها در پایان دسامبر ۲۰۱۳ (۹‌ماهه ۱۳۹۲) است.

در همین حال، بانک مرکزی نیز هفته گذشته اقدام به انتشار شماره جدید فصلنامه نماگرهای اقتصادی کرد که بدهی خارجی ایران را براساس دو مرجع داخلی و بین‌المللی بررسی کرده است. شماره اخیر فصلنامه بانک مرکزی مربوط به سه‌ماهه چهارم سال ۱۳۹۳ است، بخشی به بدهی‌های خارجی ایران اختصاص داده شده است که براساس ارقام ذکر شده در این گزارش، کل مانده بدهی‌های خارجی کشورمان در پایان سال ۱۳۹۳ به ۵میلیارد و ۱۰۷میلیون دلار رسیده است.

ارقام این بخش از نشریه نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی نشانگر آن است که از مجموع بدهی‌های خارجی ایران در پایان سال گذشته ۴میلیارد و ۶۷۶میلیون دلار به‌عنوان بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت محسوب شده و ۴۳۲میلیون دلار نیز در ردیف بدهی‌های کوتاه‌مدت کشورمان درج شده است. برپایه این گزارش، مجموع بدهی‌های خارجی ایران در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ روندی کاهشی پیموده است به این ترتیب که بدهی خارجی کشور که در پایان سال ۱۳۹۰ به مبلغی برابر با ۱۹میلیارد و ۱۸۵میلیون دلار رسیده بود در انتهای اسفندماه سال ۱۳۹۱ تا مرز ۷میلیارد و ۶۸۲میلیون دلار کاهش پیدا کرد. در ادامه این روند مجموع بدهی‌های کوتاه و بلندمدت ایران در واپسین روزهای سال ۱۳۹۲ به ۶میلیارد و ۶۵۵ میلیون دلار رسید و بالاخره همان‌طور که اشاره شد در پایان اسفند ماه سال گذشته مانده بدهی‌های خارجی کشور تا سطح ۵میلیارد و ۱۰۷ میلیون دلار تقلیل پیدا کرد.

در فرآیند این تغییرات کاهشی بدهی‌های ایران که در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ رخ داده شاخص‌ترین مقطع در فاصله ابتدا تا انتهای سال ۱۳۹۱ و در رابطه با بدهی‌های کوتاه‌مدت کشور به ثبت رسیده است زیرا در پایان سال ۱۳۹۰ از کل مانده بدهی‌های خارجی جاری ایران که ۱۹میلیارد و ۱۸۵میلیون دلار بوده ۸میلیارد و ۸۶۵میلیون دلار در ردیف بدهی‌های میان‌مدت و بلندمدت و ۱۰میلیارد و ۳۲۰میلیون دلار نیز جزو بدهی‌های کوتاه‌مدت کشورمان اعلام شده بود که پس از گذشت یک‌سال یعنی در پایان سال ۱۳۹۱ حجم بدهی‌های خارجی ایران در قالب بدهی‌های کوتاه‌مدت آن با کاهشی به میزان ۹میلیارد و ۳۷۷‌میلیون دلار به رقمی معادل ۹۴۳میلیون دلار رسیده است و بدهی‌های بلندمدت و میان‌مدت کشور نیز با ۲میلیارد و ۱۲۶میلیون دلار کاهش تا مرز ۶میلیارد و ۷۳۹میلیون دلار تقلیل پیدا کرده است.

در شماره سه‌ماهه چهارم ۱۳۹۳ نشریه نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی و در بخش پایانی گزارش آماری بدهی‌های خارجی ایران، موعد سررسید بدهی‌های خارجی کشورمان در پایان پنج مقطع زمانی پیش‌رو نیز اعلام شده است. بر همین اساس از مجموع بدهی‌های خارجی ایران که در این گزارش به آنها اشاره شده است، مبلغ یک‌میلیارد و ۲۴۰میلیون دلار در پایان سال‌جاری (۱۳۹۴) سررسید شده و باید نسبت به بازپرداخت آن به نهادهای بین‌المللی پرداخت‌کننده این قبیل اعتبارات ـ‌که‌ به طور عمده شامل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌شوند‌ـ اقدام شود. همچنین در پایان سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ نیز به ترتیب مبالغی معادل یک‌میلیارد و یک‌میلیون دلار و ۷۸۸‌‌میلیون دلار از بدهی‌های جاری ایران سررسید خواهد شد و در ادامه این مسیر، مبلغ ۶۳۱میلیون دلار دیگر از بدهی‌های خارجی کشور در انتهای سال ۱۳۹۷ سررسید می‌شود. در نهایت نیز مطابق آنچه در این گزارش ذکر شده، سررسید یک‌میلیارد و ۴۴۸میلیون دلار بدهی خارجی باقیمانده ایران از محل اعتبارات بین‌المللی دریافتی ایران تا پایان سال ۱۳۹۳ و مربوط به سال ۱۳۹۸ و سال‌های پس از آن است که در زمان خود تسویه خواهند شد.

نکته مهمی که در رابطه با بدهی‌های خارجی- نه فقط برای ایران بلکه به‌طور عام و برای تمامی کشورها- باید یادآور شد این است که این نوع بدهی‌ها به خودی‌خود و در صورت استفاده بجا و بازپرداخت به‌موقع آنها نه‌تنها مضر و نکته‌ای منفی محسوب نمی‌شوند بلکه باتوجه به اینکه این قبیل اعتبارات، به نوعی سهمیه همه‌ساله کشورهایی است که در نهادهای پرداخت‌کننده این تسهیلات خارجی یعنی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول سهم و شراکت دارند، دریافت این اعتبارات و به‌کارگیری درست آنها در همان محل‌هایی که تسهیلات مورد نظر برای آنها پرداخت شده است و البته بازپرداخت به‌موقع آن، برای هر کشور نوعی امتیاز محسوب می‌شود که ایران نیز از این امتیازات حتی بسیار کمتر از کشورهای دیگر استفاده کرده و بهره می‌برد.

برای نمونه همان‌طور که ذکر شد کل بدهی‌های خارجی ایران براساس گزارش بانک جهانی در پایان سال ۲۰۱۳ به ۷میلیارد و ۶۴۷ میلیون دلار رسیده است و از این مبلغ ۳میلیارد و ۸۴۲میلیون دلار جزو بدهی‌های بلندمدت و یک‌میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار نیز در ردیف بدهی‌های کوتاه‌مدت ایران ثبت شده است. این در حالی است که برای مثال کل بدهی‌های خارجی کشور چین براساس گزارش بانک جهانی در پایان سال ۲۰۱۳ به ۸۷۴‌میلیارد و ۴۶۳‌میلیون دلار رسیده که ۲۳۸میلیارد و ۹۸۱میلیون دلار آن بدهی بلندمدت و ۶۲۴میلیارد و ۷۱۸میلیون دلار آن بدهی کوتاه‌مدت اعلام شده است.