سیاست در پس بزرگ‌ترین توافق تجاری جهان

هفته گذشته وزرای تجارت 12 كشور جهان با امضای سندی، توافق بزرگ تجارت چندجانبه‌ای را یك گام دیگر به مرحله اجرا نزدیك كردند كه بزرگ‌ترین توافق تجاری در جهان است. توافق‌نامه همكاری تجاری اقیانوس آرام با محوریت آمریكا و ژاپن به‌عنوان نخستین و سومین اقتصاد بزرگ دنیا، پنج سال است كه در مرحله تهیه و تدارك قرار دارد. اكنون با امضای وزرای تجارت 12 كشور عضو این توافق‌نامه كه هفته گذشته در نشستی در اوكلند نیوزیلند صورت گرفت، این توافق‌نامه یك گام مهم به سمت محقق شدن نزدیك شد.

علاوه بر آمریكا و ژاپن، مالزی، ویتنام، سنگاپور، برونئی، استرالیا، نیوزیلند، كانادا، مكزیك، شیلی و پرو هم عضو این توافق‌نامه هستند. این كشورها در یك منطقه واحد جغرافیایی واقع نیستند كه با هم توافق‌نامه تجاری منطقه‌ای داشته‌باشند. این كشورها در چهار قاره پراكنده هستند. تنها نقطه مشترك این كشورها، دو كشور آمریكا و چین و نسبت هركدام از آنها با این دو قدرت جهانی است. این توافق، یارگیری آمریكا در مقابل چین است. این 12 كشور حدود 40 درصد از اقتصاد جهان را تشكیل می‌دهند.

آمریكا با گرد هم آوردن این 40 درصد، به نوشته اكونومیست، قصد دارد نشان دهد باوجود قدرت و همه‌گیری اقتصاد و تجارت چین، این هنوز آمریكاست كه قوانین را مشخص می‌كند نه چین. موضوع این توافق، تسهیل تجارت میان 12 كشور دو سوی اقیانوس آرام است. آمریكا می‌گوید با این توافق، سالانه 100 میلیارد دلار به رقم رشد اقتصادی این كشور افزوده خواهد شد.

البته همه چیز به این راحتی نیست و این توافق مخالفان سرسختی از جمله در داخل آمریكا دارد. مخالفان این توافق در داخل آمریكا می‌گویند، امضای این سند به معنای از دست رفتن شغل در آمریكا و واگذاری بازار كار این كشور به دیگر كشورهاست. اما دولت اوباما این توافق را بخشی از دكترین بزرگ‌تر خود با عنوان نگاه به آسیا می‌داند كه در درازمدت به سود آمریكا در مقابل چین است.

این دكترین كه دولت اوباما از ابتدای كارش آن را دنبال می‌كرد، هم قسمت‌های نظامی و سیاسی دارد و هم با این توافق، جنبه تجاری. چین و آمریكا در عین شراكت تجاری اقتصادی، جدی‌ترین رقبا در چارچوب قدرت‌های جهانی هستند. این رقابت اگرچه نامحسوس است و هیچ‌گاه به نقطه جوش نرسیده و احتمال رسیدنش هم اندك است، اما آهسته و پیوسته و جدی جریان دارد.

آمریكا با روسیه در میدان جنگ یا تحریم اقتصادی، درگیر است.اما با چین در عرصه تجارت هماوردی می‌كند. این توافق برای اجرایی شدن باید به تصویب كشورهای عضو برسد. مهم‌ترین مانع در این مسیر هم ممكن است در خود آمریكا ایجاد شود.

باتوجه به مخالفت جدی كه با این توافق در داخل آمریكا وجود دارد و ضدیتی كه با سیاست‌های دولت اوباما درچارچوب رقابت‌های جناحی این كشور شكل گرفته، رای‌گیری در كنگره درباره این توافق به بعد از انتخابات سال آینده موكول خواهد شد. با این حال به نظر نمی‌رسد آمریكا توافقی را كه پنج سال برای محقق شدنش مذاكره و تلاش كرده و اهمیت استراتژیك برایش دارد به این راحتی رها كند؛ توافقی كه سازمان تجارت جهانی را در حاشیه قرار می‌دهد.

کارشناس مسائل بین‌الملل