شرکت های E&P و فرصت ناب انتقال فناوری

حیات شرکت‌های اکتشاف و تولید در گرو به‌کارگیری و توسعه فناوری‌های نو است؛ از این رو شرکت‌های E&P ایرانی می‌توانند دریچه‌ای برای انتقال فناوری به صنعت نفت کشور باشند.

رشد تقاضای جهانی نفت سبب افزایش بهره‌برداری از منابع و در نتیجه، کاهش ذخایر و افت تولید طبیعی منابع شده است و به این ترتیب، چالش کنونی شرکت‌هایE&P نه‌تنها اکتشاف میدان‌های جدید نفتی، بلکه افزایش میزان تولید از میدان‌های در حال بهره‌برداری است و عبور از هر دو چالش فوق مستلزم یافتن راه‌حل‌های جدید است.

میدان‌های نفتی آسان و قابل دسترس، پیش از این کشف شده و در حال تولیدند اما با توجه به افت تولید طبیعی، لازم است به‌گونه‌ای مدیریت شوند که ارزش خالص فعلی (NPV) به حداکثر برسد؛ هدفی که با استفاده از روش‌های IOR و EOR امکان‌پذیر خواهد شد. از سوی دیگر، اغلب میدان‌های جدید نیز در موقعیت‌های دشوار نظیر آب‌های عمیق، لایه‌های عمیق با دما و فشار بالا و گنبدی قرار دارند که این مهم نیز به نوبه خود، ضرورت بهره‌مندی از فناوری‌های نوین را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

به نظر می‌رسد در چنین شرایطی، شرکت‌های E&P که حیات‌شان در گرو به‌کارگیری و توسعه فناوری‌های نوین است، می‌توانند در مدیریت مخازنی که با افت تولید مواجه هستند و همچنین استحصال ذخایر در موقعیت‌های دشوار، مؤثر و راهگشا باشند. شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی می‌توانند با استفاده از فرصت همکاری مشترک (JV)با همتای خارجی که در مدل جدید قراردادهای صنعت نفت دیده شده است و با بهره‌مندی از سازوکارهای انتقال فناوری، نسبت به دستیابی به فناوری‌های نو صنعت نفت اقدام کنند. شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی می‌توانند با واگذاری امور به شرکت‌های ایرانی و تمرکز بر ساخت داخل، مسیر انتقال فناوری را هموار سازند.

مسیر پیش روی شرکت‌های ایرانی برای تبدیل شدن به E&P

در ایران به جز شرکت ملی نفت ایران، هیچ شرکت دیگری عملاً سابقه و تجریه فعالیت به‌عنوان شرکت اکتشاف و تولید ندارد و به این منظور، در تدوین شاخصها و مدل ارزیابی شرکت‌های ایرانی، علاوه بر اینکه نگاهی به بهترین تجارب بین‌المللی و وضع موجود و ظرفیت‌های بالقوه این شرکت‌ها حاکم بوده است، در عین حال مولفه‌های اساسی فضای کسب‌و‌کار به‌خصوص ریسک بالا و لزوم توجه جدی به موضوع انتقال و توسعه فناوری و نیز فرآیندهای کاری اصلی این حوزه شامل فرآیندهای مدیریتی مثل مدیریت کسب‌و‌کار، فرآیندهای مالی، فرآیندهای اجرایی و پشتیبانی مانند انواع پیمایش‌ها و فرآیندهای فنی در مراحل مختلف چرخه پروژه‌های بالادستی شامل اکتشاف، ارزیابی، توسعه، تولید و مهندسی مخزن مدنظر قرار گرفته است.

به این ترتیب، در مسیر ارزیابی شرکت‌های متقاضی فعالیت در قالب E&P دو دسته از معیارها مورد بررسی قرار گرفت، دسته اول، معیارهایی که نشانگر وجود توانمندیهای بالقوه شرکت‌ها برای فعالیت به شکل شرکت اکتشاف و تولید بود و دسته دوم معیارها، به برنامه‌هایی مربوط می‌شد که شرکت‌ها برای بدل شدن به شرکت E&P ارائه دادند.

رئیس نظارت بر استانداردهای اداره کل ارزشیابی وزارت نفت