صنعت قطعه‌سازی آماده اوج گرفتن

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است که باید در افزایش بیش از پیش کیفیت ساخت قطعات خودرو مطابق استانداردهای بین‌المللی همت گماشت و مردم درسال‌جاری منتظر بهبود کیفیت قطعات خودروهای داخلی هستند. وقتی صحبت از صنعت قطعه‌سازی داخلی می‌شود، باید به این موضوع نیز توجه کرد که نمی‌توان صنعت قطعه‌سازی را جدا از صنعت خودروسازی کشور تصور کرد. این دو صنعت به یکدیگر پیوسته بوده و پیشرفت و بهبود یکی در گرو دیگری است. حالا وزیر صنعت از انتظار مردم برای بهبود کیفیت قطعات خودرو صحبت می‌کند، در این شرایط این پرسش به‌وجود می‌آید که این بهبود کیفیت در گرو چه مولفه‌هایی است؟

شرایط منطبق با استانداردهای بین‌المللی نیست

بهبود کیفیت قطعات خودرو مترادف با پارامترهایی نظیر نیروی انسانی آموزش‌دیده، تکنولوژی و سرمایه است؛ سه مولفه‌ای که باید همزمان و توامان با یکدیگر در یک سطح وجود داشته باشند. ابراهیم احمدی، نماینده قطعه‌سازان اصفهان در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «هر سه این پارامترها باید وجود داشته باشند تا بتوان محصول باکیفیت تولید کرد. اما وقتی که جلوی بالا رفتن قیمت‌ها گرفته می‌شود و شرایط قطعه‌سازان و خودروسازان ما منطبق با استانداردهای بین‌المللی نیست، نمی‌توان به بهبود کیفیت امیدوار بود.»

او درباره چرایی منطبق نبودن شرایط صنعت قطعه‌سازی ما با استانداردهای بین‌المللی، توضیح می‌دهد: «در سایر نقاط دنیا، همه قطعه‌سازان پول خود را به‌روز دریافت می‌کنند اما در ایران به فاصله 90 تا 180 روز این پول دریافت می‌شود. همین موضوع موجب می‌شود که کسی توان سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی، خرید تکنولوژی و تداوم خط تولید سرمایه‌گذاری را نداشته‌باشد. موضوع دیگری که باید به آن توجه ویژه شود این است که برای پیشرفت یک صنعت، تعامل با جامعه بین‌المللی یک الزام است. طبیعتا وقتی ما یک جزیره جدا هستیم نمی‌توانیم کیفیت و بهره‌وری خوبی داشته باشیم.»

قطعه‌سازان آماده جهش

وجود تحریم‌های سختگیرانه علیه صنایع ایران در طول چهار سال اخیر موجب شده تا صنایع بزرگ کشور چند گام به عقب بازگردند. حالا مذاکرات بین‌المللی خبر از روند بهبود رابطه ایران با جامعه بین‌المللی و نوید برداشته شدن تحریم‌هایی را می‌دهد که مهم‌ترین چالش بر سر راه توسعه صنایع ایران است. حالا این پرسش مطرح می‌شود که آیا با برداشته شدن تحریم‌ها و رفع مشکلاتی که قطعه‌سازان از آنها یاد می‌کنند، می‌توان به بهبود کیفیت امیدوار بود؟ احمدی در پاسخ به این پرسش اظهار می‌کند: «صددرصد این اتفاق خواهد افتاد. زمانی که شرایط خوب بود یعنی حدود چهار سال پیش، قطعه‌سازان ما علاوه بر تامین قطعات داخل، محصولات خود را نیز صادر می‌کردند. اما وقتی نتوانستند پول انتقال دهند، طبیعتا با چالش مواجه شدند.»

محمد شهپری، مدیرعامل گروه صنعتی اتحاد موتور نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره چگونگی بهبود کیفیت قطعات خودرو، بیان می‌کند: «برداشته شدن تحریم‌ها، این فرصت را ایجاد می‌کند تا شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی ارتباط مجددی برقرار کنند. شرایط تحریم بسیار در عقب‌گرد تاثیر‌گذار بوده است. روزی که ما شروع به فعالیت کردیم همه تکنولوژی‌ها را از آلمان و فرانسه وارد می‌کردیم اما وجود تحریم‌ها منجر به این شد که ما ناچار به رجوع کردن به شرکت‌های آسیای میانه شویم. نباید خودمان را گول بزنیم، تکنولوژی شرکت‌های آسیای میانه، فاصله زیادی با تکنولوژی شرکت‌های اروپایی و آمریکایی دارد.» او می‌افزاید: «قطعه‌سازان ما به یک بلوغ نسبی رسیده‌اند یعنی اکنون بسیاری از شرکت‌ها در موقعیت طراحی قرار دارند و طبیعتا این آمادگی بیش از تصور در میان قطعه‌سازان ما وجود دارد.»

قطعه‌سازی در پی خودروسازی

با توجه به نقش مهم و به‌هم پیوستگی دو صنعت قطعه‌سازی و خودروسازی، نمی‌توان نقش خودروسازان را در توسعه کیفی قطعات نادیده گرفت. نـمـایـنده قطعه‌سازان اصفهان درباره اهمیت نقش خودروسازان، اظهار می‌کند: «باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که پول قطعه‌سازان مثل سراسر دنیا به روز پرداخت شود البته شرایط برای آنها نیز باید مثل همه دنیا باشد. اینکه در دنیا بهره بانکی یک تا 2 درصد است اما در ایران بیش از 24 درصد است، مشخص است که نقدینگی برای خودروسازان نمی‌ماند. مثلا ایران‌خودرو سال گذشته نزدیک به 2هزار میلیارد تومان فقط بهره بانکی پرداخت کرده است. در این شرایط طبیعی است که از گلوی خودروسازان بگیرد و به بانک پرداخت کند تا در لیست سیاه بانکی نرود. ما بارها به آقای نعمت‌زاده پیشنهاد دادیم که تنفسی برای پرداخت بهره بانکی به خودروسازان بدهند، تا آنها بتوانند خود را به‌روز کنند. اکنون فاصله ما با قطعه‌سازان و خودروسازان دنیا بسیار زیاد است در حالی‌که ما در دهه 80 این فاصله را به اندک‌ترین حد رسانده بودیم.»

شهپری هم در این‌باره معتقد است: «خودروسازان نقشی اساسی را در این میان بازی می‌کنند اما نباید فراموش کنیم که آنها نیز مشکلات خاص خود را داشتند. خودروسازان ما هم سیاست بهبود کیفیت را در پیش گرفته‌اند و با این اوضاع من بسیار به آینده برای تحقق آنچه وزیر صنعت عنوان کردند، امیدوار هستم.»

بوی بهبود از اوضاع برای صنعت ایران، به‌ویژه صنایع بزرگی نظیر خودروسازی به مشام می‌رسد. تحولی که می‌تواند راهگشای توسعه کیفی صنایع ایرانی و افزایش صادرات غیرنفتی ایران باشد.