قیمت تخم‌مرغ می‌شکند؟

گفته می‌شود که مصرف روزانه یک تخم‌مرغ از سوی هرکس، برای حفظ سلامتی مفید و موثر است، اما تولیدکننده‌های این ماده مغذی، روزهای سختی را می‌گذرانند. اگرچه قیمت تخم‌مرغ طی چند روز گذشته در خواربار فروشی‌ها آنچنان تغییری نداشته و کماکان بین 320 تا 350تومان برای هر عدد به فروش می‌رسد اما پشت ویترین آرامی که در بازار وجود دارد، توفانی در حال شکل‌گیری است. گویا قرار نیست واحدهای تولیدی طیور، روی آرامش را به خود ببینند. در دولت قبلی، نوسانات خوراک و کمبود آن در بازار، گریبانگیر تولیدکننده‌ها شده بود و اکنون که این موضوع کم‌کم بهبود یافته و بازار خوراک و دان، به یک تعادل نسبی رسیده، بحث فروش، بازاریابی و عرضه بیش از تقاضا دوباره پشت تولیدکننده را خم کرده است.

این روزها پرورش‌دهندگان مرغ تخم‌گذار با ضررهای جبران‌ناپذیری مواجه می‌شوند که اگر این روند ادامه داشته باشد، قطعا بسیاری از آنها از گردونه تولید خارج خواهند شد و موجب می‌شود که در شش ماه دوم سال، دولت برای جوابگویی به نیاز داخلی، مجبور به واردات تخم‌مرغ شود. این حرف چند نفر از فعالان صنعت بود که با قاطعیت آن را تایید می‌کردند و نگران بودند که هر طور شده جلوی این سوءمدیریت‌ها را بگیرند.

تولید و فروش، متعادل نیست

اما چرا بازار تخم‌مرغ به این وضعیت دچار شد؟ طبق آمارهای موجود، 930هزارتن تولید سال گذشته بوده که 73هزارتن آن به کشورهای همسایه صادر شده است. متوسط مصرف سالیانه هر نفر 191 عدد است. درحالی‌که با توجه به جمعیت 20میلیونی کشور که زیر 20سال سن دارند، این عدد نباید کمتر از 250 باشد. از سویی دیگر، طبق گفته دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار ایران، پیش‌بینی می‌شود که تا پایان ماه جاری، به‌صورت روزانه حدود 2600تن تخم‌مرغ توسط واحدهای فعال تولید شود. از این مقدار حداقل 600تن آن به‌صورت روزانه مازاد مصرف است. در سال‌های اخیر، واحدهای تولیدی جوجه یک‌روزه بیش از حد افزایش یافته و گذشته از آن جوجه را به‌صورت اقساط و شرایطی در اختیار واحدها قرار می‌دهند. البته اگر به‌صورت منحصر به فرد به این موضوع نگریسته شود، تحسین‌برانگیز و امیدوار‌کننده است. اما باید در نظر داشت که آن طرف قضیه، یعنی بازاریابی و فروش با مشکل مواجه نشود. 

دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار ایران در این ارتباط به «فرصت امروز» می‌گوید: «وزارت جهادکشاورزی در برنامه‌های پنج ساله چهارم و پنجم خود تمام انرژی و انگیزه‌اش را برای رونق و افزایش تولید صرف کرده است.» فرزاد طلاکش با اشاره به اینکه وزارت مذکور تا حدودی در این راه موفق بوده، می‌افزاید: «اما متاسفانه از توسعه بازار و مدرن کردن آن غفلت ورزیده و نتوانست به تناسب تشویق تولید، موضوع فروش را نیز توسعه دهد. بنابراین مجموع عوامل کنار هم جمع شد تا اینکه امروز چنین وضعیتی برای صنعت طیور پیش آمد.»

صادرات را دریابید

به گفته طلاکش، در این سال‌ها نه بازارهای صادراتی مطلوبی داشتیم و نه تبلیغی برای افزایش مصرف داخلی انجام شد. اما از آن طرف روزبه‌روز میزان تولید افزایش یافت و تعادل عرضه و تقاضا به هم ریخت. اکنون وضعیت به جایی رسیده که تخم‌مرغ را درب مرغداری، کیلویی 2هزارو 300تومان می‌خرند. این درحالی است که تا 20روز پیش این قیمت، 3400تومان بود. یکی از تولیدکننده‌ها در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره قیمت تخم‌مرغ اظهار می‌کند: «طبق گفته جهادکشاورزی هزینه تولید هر کیلوگرم از این محصول، 3هزارو 750تومان و قیمت فروش آن نیز 4هزار و 500تومان تعیین شده است.»

حسن حقانی می‌افزاید: «در چنین شرایطی تنها صادرات است که می‌تواند به داد تولیدکننده برسد، اما متاسفانه بازارهای صادراتی ما توسط رقبا گرفته شده و از طرف شرق، پاکستان و هندوستان و از طرف غرب، اوکراین و ترکیه جایگزین ایران در افغانستان و عراق شده‌اند.»

علیرضا باقری، دیگر فعالی است که با تایید گشایش راه صادرات به‌عنوان بهترین راه‌حل به «فرصت امروز» می‌گوید: «وضعیت بازار اکنون به‌گونه‌ای است که یک واحد 20هزار قطعه‌ای حداقل ماهی 35میلیون تومان ضرر می‌دهد.» مدیرعامل شرکت عصاره طلایی تبریز، صادرات این ماده غذایی را واجب و ضروری می‌داند و می‌افزاید: «دولت باید مشوق‌های صادراتی برای این محصول در نظر بگیرد تا صنعت تخم‌مرغ، از گرداب سرگردانی بیرون بیاید.» باقری ادامه می‌دهد: «وقتی نیمه اول سال، مصرف پایین می‌آید، دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات و یارانه، تولیدکننده‌ها را سرپا نگه دارد. از آن طرف، نیمه دوم سال که تقاضا برای صادرات افزایش می‌یابد، می‌تواند تسهیلات ارائه شده را پس بگیرد. این چرخه‌ای است که قطعا صنعت را از ورشکستگی نجات خواهد داد.»

ارزانی تخم‌مرغ تا هفته آینده، اگر. . .

شاید برای مخاطبان، این موضوع جای سوال باشد که چرا با وجود کاهش قیمت تخم‌مرغ در مرغداری‌ها اما قیمت آن در بازار مصرف‌، همچنان ثابت است؟ به اعتقاد باقری، هنوز کاهش قیمت تخم‌مرغ، به سوپرمارکت‌ها و شبکه‌های مویرگی انتقال نیافته است اما به نظر می‌رسد اگر روند بازار به همین ترتیب ادامه یابد، تا هفته آینده مصرف‌کننده ارزانی تخم‌مرغ را احساس خواهد کرد؛ البته به شرطی که واسطه‌هایی که در فاصله بین تولید تا توزیع قرار دارند، انصاف را رعایت کنند! این دقیقا همان موردی است که دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار ایران، تا حدودی آن را تایید کرده و احتمال کاهش قیمت تخم‌مرغ تا هفته آینده در فروشگاه‌ها را بالا می‌داند.

اختصاص 50میلیارد به صنعت طیور چه شد؟

بحث سرمایه 50میلیارد تومانی که قرار بود به‌صورت تنخواه به صنعت طیور اختصاص یابد، یکی دیگر از مواردی است که بر ناکامی تولیدکننده‌ها افزوده است. طلاکش در ارتباط با این تسهیلات، به ایسنا گفته بود: «وزارت جهادکشاورزی برخلاف قانون، اعتبار 50میلیارد تومانی مصوب ستاد تنظیم بازار را که باید به‌صورت تنخواه در صنعت طیور هزینه می‌شد، صرف خرید پرتقال شب عید کرد که هیچ فایده‌ای نداشت.» وی افزود: «مرغداران در سال گذشته تولید همراه با زیان را پشت سر گذاشتند که چالش‌های مختلفی از جمله عدم کنترل تولید و جوجه‌ریزی بیش از حد داشتند که همین سبب می‌شود بازار تخم مرغ همواره نامتعادل شود.»

البته گویا قرار بوده که نیمی از این مبلغ برای مرغ گوشتی و نیمی دیگر برای تخم‌مرغ باشد اما متاسفانه بنا به دلایلی این اتفاق نیفتاد و اکنون مرغدارها از قیمت پایین تخم‌مرغی که درب مرغداری از آنها خریداری می‌شود، گلایه‌مندند. طلاکش در بخشی از سخنان خود درباره قیمت مصرف‌کننده به «فرصت امروز» می‌گوید: «مدت‌هاست که انجمن اصرار دارد نرخ تخم‌مرغ را روی آن چاپ کند اما بنا به دلایلی نامعلوم این موضوع از طرف وزارت جهادکشاورزی، ناتمام مانده و هنوز موافقت خود را در این زمینه اعلام نکرده‌اند. اگر این اتفاق بیفتد، هم به نفع تولیدکننده خواهد شد و هم مصرف‌کننده. زیرا این کار حاشیه سود واسطه‌ها را نیز تنظیم کرده و مانع از سودجویی‌های بی‌مورد می‌شود.

***

دعوا بر سر تخم‌مرغ!

دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار ایران، درباره مطالبه 50میلیارد تومانی صنعت طیور با رسانه‌ها و از جمله روزنامه «فرصت امروز» گفت‌وگو کرده بود. به گفته فرزاد طلاکش، این مبلغ اگرچه از اردیبهشت سال گذشته به تصویب رسیده و قرار بوده در اختیار این صنعت قرار بگیرد اما ناگهان در روزهای پایانی سال، به تنظیم بازار پرتقال اختصاص یافت و کل صنعت را ناامید کرد. از طرف دیگر، بازار تخم‌مرغ به دلایل مختلف، با کاهش شدید قیمت روبه‌رو شد که اگر مبلغ موردنظر به صنعت طیور اختصاص می‌یافت، باری از دوش تولیدکننده‌ها برداشته می‌شد. اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و هم‌اکنون تولیدکننده‌ها با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند.

وقتی این موضوع را با رییس دفتر طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم وزارت جهادکشاورزی در میان گذاشتیم، در جواب گفت: «تمامی کارهای کارشناسی و ضوابط استفاده از این یارانه در جلسات کارشناسی صورت پذیرفته است.»حبیب امینی به «فرصت امروز» اظهار کرد: «با پیگیری‌های شخص وزیر و معاون ایشان، آقای دکتر رکنی مبلغ فوق آماده شده که پس از طی مراحل اداری جهت تنظیم بازار مرغ و تخم‌مرغ در اختیار بخش طیور قرار می‌گیرد.»به گفته امینی، این مبلغ جهت مشوق صادراتی است و باید بابت اختصاص آن به بخش طیور از دولت تشکر کرد.

دومین موردی که طلاکش با «فرصت امروز» در میان گذاشته بود، بحث چاپ نرخ تخم‌مرغ روی آن است. گویا هنوز موافقتی از طرف وزارتخانه به کانون سراسری مرغ تخم‌گذار ابلاغ نشده و کماکان تولیدکننده‌ها سرگردان هستند. اما امینی در پاسخ به این سوال عنوان کرد: «به‌صورت کتبی و شفاهی، موافقت از سوی اداره کل طیور اعلام شده که باعث شفاف شدن قیمت‌ها خواهد شد. ضمن اینکه این موضوع را در کارگروه اقلام مواد پروتئینی مصوب کرده‌ایم.»

این پاسخ‌ها را دوباره با طلاکش در میان گذاشتیم. وی صراحتا گفت: «اگر این موافقت به‌صورت کتبی و شفاهی انجام شده، پس چرا تاکنون هیچ ابلاغیه‌ای به دست ما نرسیده است؟» وی درباره اختصاص 50میلیاردتومان معتقد است: «این پول حتی اگر اول اردیبهشت هم به دست ما برسد فایده‌ای نخواهد داشت. وضعیت صنعت تخم‌مرغ این روزها بسیار آشفته است و ممکن است کوچک‌ترین تعلل آن را به ورطه نابودی بکشد. گرسنگی ما برای امشب است، آنگاه مسئولان برای شام آخر هفته به ما وعده می‌دهند؟! به هر حال اگر باز هم از قیمت فعلی (2هزارتومان) کاسته شود، کار تمام است.»

به خاطر جدیتی که در موضوع وجود داشت، باز هم با وزارتخانه تماس گرفتیم تا بلکه بتوانیم به نقطه مشترکی برسیم و راه‌حلی برای مشکل بیابیم. طبق اعلام مسئولان وزارتخانه، برای تخصیص 50میلیارد تومان هیچ چاره‌ای نیست مگر اینکه تا پایان مراحل قانونی صبر کرد. امینی ابراز امیدواری کرد که این مبلغ به‌زودی به صنعت طیور اختصاص یابد.