قیمت‌ها رقابتی و مبتنی بر بازار آزاد نیستند

بازار نهاده‌های دامی در 3 سال گذشته با مشکلات زیادی مواجه بوده است. انحصار در واردات نهاده‌های دامی در این سال‌ها باعث شد تا بخش عرضه این بازار مهم دچار اختلال شود و قیمت‌ها روند افزایشی را دنبال کنند. اواخر سال گذشته بود که خبر وجود رانت 650 میلیون یورویی در اثر انحصار‌گرایی در واردات نهاده‌ها به تیتر یک برخی سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و نشریات اقتصادی و کشاورزی بدل شد، اما با تلاش‌های دولت و تعدیل قیمت‌ها، اکنون بازار نهاده‌ها پس از گذر از پیچ و خم‌هایی در شرایط آرامش نسبی به‌سر می‌برد و به سطح تعادلی جدیدی رسیده است.

بازگشت تعادل به بازار
اهمیت ویژه نهاده‌های دامی در تولید مرغ و گوشت بر کسی پوشیده نیست، اما تلاطم در این بازار در سال‌های اخیر تولید‌کنندگان این بخش را با مشکلات جدی مواجه کرد و در ماه‌های گذشته بازار به یک آرامش نسبی رسید. پیمان ذوالفقاری، دبیر اتحادیه تولید‌کنندگان دام، طیور و آبزیان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: خوشبختانه از آغاز سال 93 بازار نهاده‌های دامی به‌سمت ثبات پیش رفته و بازار، هم در زمینه قیمت‌ها و هم در عرضه به ثبات قابل قبولی رسیده است. وی با اشاره به اینکه نوسانات شوک‌آور قیمتی در سال 93 حذف شده و با شروع سال جدید نوسانات قیمتی قابل ذکری در بازار رخ نداده، افزود: سه دلیل عمده را برای این امر می‌توان ذکر کرد؛ مسئله نخست ثبات نرخ ارز است. دلیل دوم تامین ارز مبادله‌ای و دلیل سوم تعدد وارد‌کنندگان و خروج از انحصار‌گرایی در واردات نهاده‌های دامی است که باعث شده نه‌تنها روند افزایشی قیمت‌ها متوقف شود، بلکه در این مدت شاهد کاهش قیمت‌ها هم باشیم.
وی تاکید می‌کند: در ماه‌های اخیر با اعمال مدیریت بهتر در بازار حالت‌های انحصاری برخی از اقلام کاهش یافته و تعدد وارد‌کنندگان موجب شد تا در اثر رقابتی‌شدن بازار، قیمت‌ها در این بخش کاهش یابد. البته نقطه شروع بحران از سال 89 و با ظهور بحران ارزی در کشور آغاز شد که با ایجاد ثبات و همچنین شکل‌گیری فضای مثبت سیاسی و اقتصادی در کشور، روند رو به بهبود است ولی همچنان تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم.
ذوالفقاری در ادامه افزود: در حال حاضر حدود 7 میلیون تن انواع نهاده‌های دامی از طریق واردات تامین می‌شود که این رقم30 تا40 درصد مصرف داخلی را تشکیل می‌دهد. وابستگی عمده در سه حوزه کالایی ذرت، جو و کنجاله سویاست، بنابراین با توجه به مشکلات کمبود آب در بخش کشاورزی باید در بلند‌مدت به فکر سیاست‌های بهبود فناوری در حوزه کشاورزی باشیم. این در شرایطی است که اگر وضعیت خشکسالی سال‌های اخیر ادامه‌دار باشد، این وابستگی شدید‌تر خواهد شد.
همایون دارابی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ گوشتی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با اشاره به معقول‌بودن قیمت‌ها در شرایط فعلی بازار اظهار کرد: در حال حاضر، هم به لحاظ فراوانی نهاده‌ها و هم به لحاظ قیمتی شرایط مطلوبی در بازار حاکم است و با توجه به شروع فصل برداشت محصولات داخلی پیش‌بینی می‌شود که این امر تاثیر مثبتی را در بازار به جای بگذارد و در رسیدن بازار به تعادل کمک کند. وی همچنین با بیان وابستگی شدید در کنجاله سویا ادامه داد: حدود 80 درصد مصرف داخلی کنجاله سویا و 40 درصد از مصرف کل ذرت از طریق واردات تامین می‌شود که باید برای کاهش این وابستگی چاره‌ای اندیشید.

قیمت‌گذاری براساس سیاست اقتصاد آزاد
با وجود کاهش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر اما همچنان نگرانی از بحث قیمت‌ها وجود دارد. اگرچه با توجه به بالا بودن حجم و تنوع نهاده‌ها و همچنین تعدد واردکنندگان، اعمال قدرت در قیمت‌گذاری نهاده‌های دامی کاهش یافته اما همچنان قیمت‌ها از سطح جهانی فاصله دارد. ذوالفقاری در خصوص تعیین قیمت‌ها و شرایط قیمت‌گذاری نهاده‌های دامی می‌گوید: قیمت‌ها باید براساس عرضه و تقاضای بازار در شرایط رقابتی و براساس سیاست‌های اقتصاد آزاد صورت گیرد. این در حالی است که سیاست پرداخت یارانه‌ها به نهاده‌ها هرگز موفق نبوده و به ایجاد بازار سیاه در این بخش منجر شد. همین امر موجب شد تا یارانه پرداختی به دست تولید‌کنندگان که هدف اصلی این سیاست بودند نرسد.
وی تاکید می‌کند: درست است که در شرایط فعلی قیمت تمام‌شده تولیدات داخلی با قیمت‌های جهانی منطبق است اما باید توجه داشته باشیم که اگر قیمت‌های واقعی آب و انرژی در این بخش اعمال شود قطعا در قیمت‌ها تجدید نظر خواهد شد و این مسئله می‌تواند تولید داخلی را از توان رقابت با قیمت‌های جهانی باز دارد.

مشکل جای دیگر است
سهرابی، مدیرعامل شرکت زرده طلایی ایرانیان و عضو کنسرسیوم ویژه صادرات با اشاره به اتفاق‌های اخیر بازار نهاده‌های دامی می‌گوید: در دو ماه اخیر اتفاقات خوبی در بازار نهاده‌های دامی برای حمایت از تولید رخ داده است و بازار به سطح مطلوبی از قیمت‌ها رسیده و تولید‌کنندگان مشکلی در بخش تامین نهاده‌ها ندارند. نوسانات مقطعی که در بازار اتفاق می‌افتد نیز طبیعی است اما مسئله اصلی در بازار فروش است. در حال حاضر بیشترین مشکل صنعت مرغداری کشور در مازاد تولید و نبود تقاضا برای محصولات تولیدی است و دولت باید تمرکز حمایتی خود را در این بخش قرار دهد.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ گوشتی نیز با اشاره به مشکل تقاضا برای محصولات تولیدی این بخش گفت: مسئله اصلی صنعت مرغ کشور در بازار فروش است و اگر قرار است فکری شود و حمایتی از تولید‌کننده صورت گیرد باید تمرکز در این بخش باشد.
 وی با اعلام خبر صادرات دو محموله 500 تنی مرغ به کشور روسیه، می‌افزاید: صادرات این محموله‌ها به‌صورت آزمایشی انجام می‌شود، اما این آمادگی برای ورود به بازار روسیه وجود دارد. از سوی دیگر برای ورود جدی به بازارهای عراق، افغانستان و تاجیکستان هم می‌تواند مشکل مازاد تولید مرغ در کشور را تا حد زیادی برطرف کند.