ماه عسل نزدیک است

برخلاف آنکه تحریم‌‌های بین‌المللی قسمت اعظمی از تجارت خارجی ایران را فلج کرده است، بسیاری از شرکت‌های آلمانی در سال‌های اخیر فعالیت خود را به‌صورت قانونی در ایران ادامه داده‌اند.این شرکت‌ها به احتمال زیاد جزو نخستین کمپانی‌هایی خواهند بود که از برداشتن تحریم‌ها و وارد شدن دوباره ایران به بازارهای بین‌المللی نفع خواهند برد. براساس اعلام اتاق صنعت و بازرگانی ایران و آلمان بیش از 75 شرکت آلمانی در سال گذشته در ایران فعالیت داشته‌اند.

بیشتر این شرکت‌ها، شرکت‌های کوچک و خانوادگی هستند که تولیدات‌شان مستقیما جزو کالاهای تحریم شده نبوده و بیشتر در عرصه‌های درمانی، ساختمانی و خودرو مشغول فعالیت هستند.روابط بسیار کم و محدود با آمریکا، کشوری که سخت‌ترین تحریم‌ها را بر ایران اعمال کرده‌، عامل اصلی توانایی این شرکت‌ها برای فعالیت در ایران است.برخلاف این شرکت‌های خصوصی، بسیاری از کمپانی‌های چند ملیتی عمومی آلمانی مثل گروه مهندسی زیمنس (Siemens AG) در آمریکا ثبت شده و چاره‌ای جز مطابقت با محدودیت‌های اعمالی آمریکا ندارند.

مارک پیس، مدیر اجرایی شرکت تجهیزات داروسازیDentaurum GmbH که سال‌ها در ایران فعالیت داشته است می‌گوید تحریم‌ها هیچ‌گاه جلوی فروش تجهیزات دندانپزشکی را در ایران نگرفته‌است، اما تمامی معاملات مالی این شرکت باید مورد تایید اداره فدرال امور اقتصادی و کنترل صادرات ایران واقع شود تا با قوانین آمریکایی و اروپایی ضد تروریستی مخالفت نداشته باشد.این قوانین افراطی بازدارنده تنها دلیلی نیست که در فعالیت اقتصادی شرکت‌ها در ایران خدشه ایجاد ‌می‌کند.

متخصصان معتقدند فساد‌مالی، بی‌ثباتی نرخ‌ ارز و رقابت‌کنندگان سلطه‌جو و مصمم از سایر کشورهای ‌‌‌آسیایی که تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده بر ایران را اجرا نمی‌کنند، از جمله موانع دیگری ‌است که فعالیت اقتصادی در ایران را با مشکل روبه‌رو ‌کرده‌است.در مورد شرکت‌های آلمانی بزرگ‌ترین مانع و دردسر دریافت پول است. تحریم‌ها ایران را از سیستم مالی و بانکی جهانی کنارگذاشته‌ است.

به دلیل این مشکلات فروش شرکت Dentaurum به ایران در دهه گذشته با 90 درصد کاهش روبه‌رو بوده‌است. پیس  طی سفر خود به ایران در ماه سپتامبر گفت که موانع و مشکلات سبب شده تا وی و سایر همتایان آلمانی‌اش به موضوعی فراتر از منافع کوتاه‌مدت در ایران بیندیشند؛ «مشکل ما در ایران این است که بابت فروشمان نمی‌توانیم پول زیادی دریافت کنیم.»

قسمتی از این مشکل به دلیل آن است که مشتریان ایرانی باید برای پرداخت پول به تامین‌کنندگان غربی آن‌هم بدون نقض تحریم‌ها به در و دیوار بزنند. آنها مجبورند پول نقد را در مبالغ کم و به صورت اقساط یا از طریق صرافی‌ها یا بانک‌های کشورهایی مثل ترکیه که هنوز با ایران روابط دارند، حواله کنند. امارات متحده عربی هم از جمله دیگر مجراهای نقل و انتقال پول است. طبق گفته پیس، شرکت Dentaurum نقل و انتقال‌های مالی‌اش را از طریق دوبی انجام می‌دهد.

فرایدولین ستراک، رئیس بازارهای بین‌المللی فدراسیون صنایع‌ آلمان در برلین معتقد‌ است، نقل و انتقال‌های مالی با ایران کم و بیش شبیه «معجزه‌» است؛ «ما هیچ کانال عملیاتی شفاف و قابل اعتمادی (برای تجارت با ایران) نمی‌شناسیم.»با این حال مدیران اجرایی آلمانی بر این باورند که دسترسی به 80 میلیون مصرف‌‌کننده بالقوه در ایران، ارزش سرو کله زدن با موانع و مشکلات را دارد.

با وجود تمام چالش‌ها و مشکلات، ایران خالی از مزایای اقتصادی هم نیست. به گفته محمد نیکجو، یکی از مدیران بانک سرمایه‌گذاری امین، از جمله این مزایا می‌توان به جمعیت تحصیل‌کرده 27میلیون‌نفری در بازار کار، نرخ مالیات بر تخت(غیرتصاعدی) و بازار سرمایه‌گذاری خارجی نسبتا قانونمدار اشاره کرد.ماندگاری این شرایط سبب شده تا شرکت‌های آلمانی جای پای خود را در ایران سفت کنند.

در ماه سپتامبر و طی سفر مدیران اجرایی آلمانی به ایران، محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت جمهوری اسلامی ایران گفت که این کشور خواهان همکاری با کشورهای اروپایی، به‌خصوص آلمان است. وی افزود 40 درصد از صنایع فناوری و ماشین‌‌‌آلات ایران با آلمان در ارتباط هستند.بازدید هیات آلمانی از ایران این فرصت را برای آنها به وجود آورد تا با توزیع‌کنندگان ایرانی که در سال‌های گذشته برای فعالیت‌های اقتصادی‌شان نقشی حیاتی داشته‌اند، دیدار و صحبت کنند.

شرکت‌های عمومی با روابط نزدیک به آمریکا حتی پس از امضای توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای 1+5 در ماه جولای، برای بازگشت سریع به ایران دچار تردید هستند، به دلیل آنکه آمریکا احتمالا درصدد است تا برخی از تحریم‌های اعلام‌شده بر ایران و مرتبط با حقوق بشر را حفظ کند. در صورت عدم لغو این تحریم‌‌ها، شرکت‌های خارجی ثبت شده در آمریکا ملزم به ادامه رعایت آنها هستند. با این حال شرکت‌های آلمانی در انتظار لغو این تحریم‌‌ها هستند.

پیس می‌‌گوید: «هیچ تحریمی نمی‌تواند برای همیشه ماندگار باشد و ما قبل از سبک‌تر شدن یا برداشته شدن تحریم‌ها اینجا هستیم. در حالی که شرکت‌های دیگر باید تازه پس از لغو تحریم‌ها به دنبال شریک در ایران بگردند و از نو شروع کنند.»