نجات دهنده کشاورزی

اغلب افراد جامعه برای عیادت از بیماران با کیسه‌ای پر از انواع و اقسام کمپوت و کنسرو روانه بیمارستان یا منزل آنها می‌شوند، درحالی که اصل صنعت کنسروسازی برای مواقع اضطراری و همچنین شرایط غیرعادی در جامعه بنیان‌گذاری شده است. حال اگر از این تفاوت فاحش در فرهنگ استفاده از محصولات کنسروی کشورمان بگذریم، می‌بینیم زمینه سرمایه‌گذاری در صنعت یاد شده به‌گونه‌ای است که در صورت برنامه‌ریزی مسئولان و هدایت صحیح سرمایه‌های سرگردان در این زمینه می‌توان سالانه نه‌تنها حجم قابل توجهی از ضایعات محصولات کشاورزی و دامی را کاهش داد، بلکه ارزآوری قابل ملاحظه‌ای نیز برای اقتصاد ایران با امتیازات ویژه ‌خود به‌دست آورد.

یک سرمایه‌ و دو نشان

سیدمحمد میر رضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران و فعال صنفی با اشاره به تجربه هشت سال دفاع مقدس در کشورمان به خبرنگار ما گفت: صنایع کنسرو یک صنعت استراتژیک در کشور به شمار می‌رود، چون حداقل برای مسئولان کشور طی سال‌های جنگ تحمیلی اهمیت آن مشخص شده است. این درحالی است که کشور ما که روی گسل زلزله قرار دارد و حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و توفان در آن وجود دارد صنعت کنسرو به‌عنوان نخستین پاسخگوی نیاز غذایی مردم در زمان حوادث ناگوار طبیعی است.

میررضوی با اشاره به آمار بالای ضایعات محصولات کشاورزی ایران در ادامه افزود: از طرفی امروز در دنیا صنعت کنسروسازی تنها صنعتی است که باعث جلوگیری از ضایع شدن محصولات کشاورزی می‌شود به صورتی که می‌توان آن را یک تیر با دو نشان معرفی کرد. چون براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی سالانه بیش از 100میلیون تن محصول کشاورزی در کشورمان تولید و بین 20 تا 30درصد آن یعنی سالانه 20 تا 30میلیون تن تبدیل به ضایعات می‌شود که این ارقام شوخی نیست و این می‌تواند غذای چندین میلیون نفر را تامین کند.

به‌عنوان مثال در زمینه صنایع رب‌سازی سالانه بیش از 6میلیون تن گوجه‌فرنگی جذب صنایع رب‌سازی می‌شود که یک میلیون تن رب گوجه‌فرنگی تولید می‌شود که حدود 400هزار تن مصرف داخلی و 600هزار تن به‌صورت بسته‌بندی و فله اسپتیک صادر می‌شود.

این مقام صنفی درباره ارزش افزوده سرمایه‌گذاری در صنعت تولید کنسرو معتقد است: اگرچه امروز برخی مشکلات اقتصادی کشورمان باعث رکود و همچنین کاهش تولید گروهی از تولید‌کنندگان شده‌است اما با رعایت اصول اقتصادی و استفاده از ماشین‌آلات به‌روز می‌توان در این زمینه به ارزش افزوده‌ای نزدیک به 30درصد امیدوار بود که در مباحث اقتصادی و سرمایه‌گذاری قابل توجه است و می‌تواند باعث جلب نظر بسیاری از صاحبان سرمایه شود.

قاچاق وصله‌ای ناجور

دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران درباره تهدید محصولات قاچاق نیز گفت: صنعت خوراکی با توجه به اینکه کاملا با موضوع تنوع‌طلبی و همچنین ذائقه مردم در ارتباط است ناخودآگاه زمینه مناسبی برای قاچاق و سودجویان شناخته می‌شود، اما امروز قاچاق در صنعت تولید کنسرو ایران تعریف و توصیف متفاوتی به خود گرفته است، به این دلیل که معمولا با دیدن یا شنیدن کلمه قاچاق به دنبال فروش محصولی در پستوها و در خفا هستیم اما اگر به فروشگاه‌های سطح شهرمان توجه کنیم تنوع و حجم محصولات کنسروی و کمپوت خارجی که عمدتا بدون مجوزهای قانونی در قفسه‌ها خودنمایی می‌کند این واقعیت را نشان می‌دهد.

وابستگی کمی به خارج داریم

در همین حال، مهندس ناصر محمدزاده، مدیر تولید اروم‌آدا درباره وابستگی صنعت تولید کنسرو به خارج از مرزهای کشورمان گفت: خوشبختانه این صنعت در بخش تامین بسیاری از نیازهای خود از جمله ماشین‌آلات و قوطی وابستگی زیادی به خارج از مرزهای کشور نداشته و می‌تواند مستقل عمل کند.به‌عنوان مثال امروز قوطی‌سازی تبریز می‌تواند بخش قابل ملاحظه‌ای از نیازهای قوطی تولید‌کنندگان را تامین و در اختیارشان قرار دهد و در بخش تولید ماشین‌آلات بسته‌بندی و تولید نیز در کشورمان تولید‌کنندگان بنام و معتبری به خود دیده که حتی می‌توانند ماشین‌آلات را به خارج از مرزها نیز صادر کنند.

محمدزاده در ادامه به وابستگی برخی تولیدات به خارج از مرزها از جمله تن ماهی اشاره کرد و افزود: در محصولات کشاورزی یا همان غیرگوشتی‌ها تقریبا وابستگی به مواد اولیه خارجی کمتر از 2 درصد است اما در تولید تن ماهی وابستگی به واردات ماهی از بازارهای غنا، هندوستان و کره جنوبی وجود دارد چون منابع ماهی و تولید شیلات کشورمان پاسخگوی حجم تولید و نیاز تولید‌کنندگان نیست.

فله فروشی مقرون به صرفه نیست

از سوی دیگر رضا فرد، مدیر کارخانه نازچین موضوع اشتغال‌زایی در این صنعت را قابل ملاحظه دانست و گفت: به‌طور کلی صنایع غذایی جزو اشتغال‌زا‌ترین صنایع در سراسر جهان هستند که یکی از زیرمجموعه‌های آن صنعت کنسروسازی است و برخلاف تصور بسیاری که معتقدند این صنعت کاملا مکانیزه است و اشتغال‌زایی کمتری دارد باید درنظر داشته باشیم زنجیره تامین مواد اولیه و بخش فروش این صنعت کاملا در زمینه اشتغال‌زایی قابل دفاع است.

فرد در ادامه افزود: اگر به این نکته توجه داشته باشیم که در مجموع یک کارخانه تولیدی معمولی حداقل نیازمند 30 نفر (کارمند، کارگر، بازاریاب و خدمات) است، با درنظر گرفتن تعداد کارگاه‌ها و تولیدکنندگان فعال در کشورمان می‌توان این‌گونه برآورد کرد که میزان اشتغال‌زایی مستقیم صنعت تولید کنسرو ایران نزدیک به 80 هزار شغل بوده، هرچند نباید فراموش کنیم این صنعت مشاغل غیرمستقیم گسترده‌ای را در بخش تولید مواد اولیه نیز به خود وابسته کرده است.

مدیر کارخانه نازچین موضوع صادرات را یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ مشاغل دانست و گفت: امروز با توجه به کیفیت بسیار بالای محصولات کنسروی و کمپوت ایران، کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس، کشورهای آسیای میانه و روسیه یا در برخی موارد کانادا و آمریکا خریدار محصولات ایران هستند، که با توجه به رفع تحریم‌ها و امکان حضور تولیدات ایرانی در بازارهای بیشتر می‌توان به اشتغال‌زایی بالاتری فکر و برای آن برنامه‌ریزی کرد.

وی با اشاره به موضوع تقاضای خرید گسترده رب فله از ایران ادامه داد: ارزش صادراتی این نوع محصولات به‌صورت فله فروشی قابل دفاع از نظر اقتصادی نیست و روند فله فروشی در تولیدات کنسروی و کمپوتی کشورمان از زمانی آغاز شده است که هزینه تولید و همچنین مشکلات صادراتی باعث شد تا تولید‌کنندگان به تقاضای خرید برخی کشورها از جمله ترکیه، کشورهای آسیای میانه برای خرید فله رب پاسخ مثبت دهند و این روندی شد برای ادامه این نوع تجارت در دیگر بخش‌ها مثل خیارشور، ترشی و کمپوت و کنسانتره که نمی‌تواند ارزش اقتصادی قابل ملاحظه‌ای برای تولیدکننده داشته باشد، درحالی که اگر این محصولات در بسته‌بندی‌های متعارف بازار وکوچک صادر شوند ارزش افزوده گاهی بالاتر از 30 درصد را به تولید‌کننده هدیه خواهند داد.