همیشه پای یک زن در میان است!

در طول سال‌های اخیر، سهم زنان از دنیای کسب‌و‌کار افزایش چشمگیری داشته است. اگرچه این سهم در پست‌های مدیریتی و کلیدی همچنان حائز تبعیض جنسیتی است، اما بنا بر آمارها، زنان موفق شده‌اند کارآمدی خود را در بخش‌های اجرایی به خوبی تثبیت کنند. با این وجود، سهم مشاغل زنان در کشورهای توسعه‌یافته، بیش از کشورهای کمتر توسعه‌یافته است و در برخی کشورهای در حال توسعه، حقوق و مزایای شغلی زنان به مراتب کمتر از مردان تعیین می‌شود. آمارهای اشتغال زنان در برخی کشورها ، مثل عربستان نگران‌کننده است، تا حدی که سهم زنان به‌عنوان نیروی کار در عربستان با رقمی پایین‌تر از 15درصد تخمین زده می‌شود.

صنعت گردشگری، با توجه به تنوع خدمات و بخش‌های منعطفش، یکی از حوزه هایی است که می‌تواند برای اشتغال زنان بستر مناسبی فراهم کند.در بسیاری از کشورهای جهان، زنان بخش بزرگی از نیروی کار گردشگری را تشکیل می‌دهند. بررسی نقش زنان در این صنعت می‌تواند براساس دو دیدگاه اصلی انجام گیرد: نقش زنان به‌عنوان خدمات‌دهندگان در بخش‌هایی چون آژانس‌های مسافرتی، راهنمایان سفر و. . . و نقش زنان به‌عنوان بخشی مهم از جامعه فرهنگی، هنری.

حمایت بین‌الملل از حضور زنان در صنعت گردشگری

از سال 2007 تاکنون، آژانس تخصصی سازمان ملل در حوزه گردشگری، به‌عنوان پنجمین هدف توسعه پایدار، بر لزوم حضور زنان در عرصه گردشگری و برابری جنسیتی در این حوزه تاکید کرده است. این آژانس با برگزاری سمینارها، دوره‌های آموزشی و دعوت از کشورهای مختلف برای حضور در این مسیر، تلاش کرده، میزان مشارکت زنان در صنعت گردشگری را افزایش دهد.

میشل باچلت، مدیر اجرایی اسبق این سازمان معتقد است؛ آنچه برای حضور زنان در ارکان مختلف صنعت گردشگری الزامی است، آگاهی بخشی جهانی و حذف نابهنجاری‌های غیرقانونی است که منجر به عدم اشتغال یا محدودیت زنان می‌شود. گردشگری پتانسیل بالایی برای اشتغال امن و بی‌حاشیه برای زنان دارد، اما مشکلات فرهنگی و نابرابری‌های جنسیتی در برخی جوامع غیر‌پیشرفته، این فرصت‌ها را از زنان دریغ می‌کنند.

فرصت‌هایی برای زنان، از اروپا تا خاورمیانه

در اواخر دهه 90 میلادی دولت بریتانیا طرحی با عنوان جنسیت و گردشگری به تصویب رساند که برپایه حمایت از حضور زنان در عرصه گردشگری طرح‌ریزی شده بود. این برنامه که درواقع زیرمجموعه‌ای از برنامه‌های بلند‌مدت توسعه در بریتانیاست، شامل بندهای متعددی می‌شود که مهم‌ترین آنها، کاهش تبعیض جنسیتی، کاهش فقر و بیکاری زنان، افزایش فرصت‌های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت حضور بیشتر زنان در عرصه‌های اجتماعی و زیست محیطی است.

براساس داده‌های آماری بسیاری از کشورها طرح‌هایی مشابه در دست اجرا دارند، اما متاسفانه سهم زنان در بخش گردشگری در برخی کشورهای چندان امیدوار‌کننده نیست. برای مثال در حالی که سهم مشارکت زنان در کشورهایی چون ایالات متحده حدود 50درصد و با فرصتی نسبتا برابر با مردان ارزیابی می‌شود. این سهم در برخی کشورهای آسیایی بسیار پایین و حتی زیر 20درصد است. با این وجود کشورهایی چون؛ ترکیه، شیلی و پورتوریکو در طول سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای ارتقای وضعیت سهم زنان انجام داده‌اند.

مشکل دیگر، به نابرابری حقوق و دستمزد زنان و مردان در کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه باز می‌گردد. در بسیاری از این کشورها با وجود ساعات کاری برابر، حقوقی ناعادلانه برای زنان در نظر گرفته می‌شود. چین یکی از کشورهایی است که با وجود بهره‌گیری از زنان در عرصه‌های مختلف گردشگری، سهم عادلانه‌ای به آنان اختصاص نداده است. همچنین در برخی کشورها، مشاغل و پست‌های کلیدی و مدیریتی در اختیار مردان و مشاغلی رده پایین‌تر در اختیار زنان قرار می‌گیرد.

این در حالی‌است که زنان به سبب روابط عمومی قابل قبول خود، می‌توانند در بخش‌های مدیریتی سهمی بزرگ‌تر کسب کنند. براساس آمارهای جهانی کشور اسپانیا در طول یک دهه گذشته نرخ بالایی از مشارکت زنان را در عرصه گردشگری به خود اختصاص داده است. تجربه مثبت اسپانیا باعث شده نهادهای مختلف بین‌المللی برای الگوگیری یا مشارکت با این کشور وارد عمل شوند.

آلبرتو ویارلا، مدیر مرکز همکاری‌های گردشگری آسیا و اروپا، معتقد است، شرایط ایده‌آل اسپانیا در حوزه مشارکت زنان، بیش از هر چیز با بستر فرهنگی مناسبی که توسط دولت ایجاد شده، مرتبط است. اسپانیا سال‌هاست در خصوص توانمند‌سازی زنان و ارائه پست‌های اجرایی و مهم به آنان تلاش کرده و در نتیجه عزت نفس مناسبی را برای پیشرفت به زنان اهدا کرده است.

مشاغل مرتبط با گردشگری

فارغ از مشاغلی که به طور مستقیم با راهنمایی مسافران یا فعالیت در آژانس‌های مسافرتی مرتبط است، زنان به‌عنوان بخشی از جامعه فرهنگی و هنری هر کشور می‌توانند به جذب گردشگران کمک کنند. صنایع دستی و فرهنگی هر کشور می‌تواند حاصل دسترنج زنانی باشد که در کنار کسب درآمد به رشد گردشگری کشورشان کمک می‌کنند. بنا بر گزارش روزنامه گاردین، دولت ترکیه مدت هاست با ایجاد کارگاه‌های دوزندگی دولتی، تلاش کرده ضمن تولید منسوجات و البسه محلی و جذب گردشگران به خرید این کالاها، برای زنان، ایجاد اشتغال و درآمد کند.