بانک مرکزی موظف به تهیه برنامه افزایش درآمد بانک ها از محل کارمزد شد / کارمزد خدمات بانکی افزایش می یابد؟

شورای پول و اعتبار از بانک مرکزی خواسته است تا برنامه ای برای افزایش سهم درآمد بانک ها از محل کارمزد خدمات بانکی تدوین کند.

به گزارش «فرصت امروز»، حدود 40 درصد مجموع درآمد بانک ها در کشورهای پیشرفته به اخذ کارمزد اختصاص دارد در حالی که این رقم در ایران کمتر از 10 درصد است و از همین رو، در نشست این هفته شورای پول و اعتبار مقرر شد بانک مرکزی در اسرع وقت برنامه افزایش سهم درآمدی بانک ها از محل کارمزد خدمات بانکی را تهیه و برای تصمیم گیری نهایی به این شورا ارائه کند.

اگرچه مشتریان بانک ها در ایران تمایل چندانی به پرداخت کارمزد ندارند و به درست یا نادرست، آن را جزو وظایف ذاتی بانک ها می دانند، اما حقیقت این است که بانک ها در بانکداری مدرن به یک فروشگاه مالی تبدیل شده اند که فعالیت های متنوعی همچون خدمات ارزی، مشاوره مالی و سرمایه گذاری، صندوق امانات، انجام امور حسابداری مشتریان، ساماندهی تجارت و درآمد مشتریان، صدور ضمانــت نامــه و گشایش  ال سی ارائه می کنند و در قبال ارائه این خدمات نیز هزینه و کارمزد دریافت می کنند.

در حالی که بیشتر از یک سوم درآمد بانک ها در بانکداری مدرن از محل اخذ کارمزد از مشتریان در قبال ارائه خدمات بانکی است، کارمزد در ایران درآمد بالایی برای بانک ها ایجاد نمی کند و در آخرین برآوردها، رقم کارمزد در بانک های ایران تا یک پنجم درآمد کارمزد در حوزه بین الملل است.

با این همه، بانک مرکزی در نیمه مهر ماه امسال، بخشنامه افزایش کارمزد خدمات بانکی را ابلاغ کرد که شامل تعرفه ضمانت نامه ها، حواله ها، صندوق های اجاره ای (صندوق  امانات)، مدیریت اوراق بهادار مشتریان، وصول برات و انواع حساب ها بوده است.  این افزایش نرخ پس از چهار سال و به استناد مصوبه شورای پول و اعتبار انجام شده بود.

باید سهم کارمزدها از درآمد بانک ها افزایش یابد

سیدبهاءالدین هاشمی معتقد است که بانک های مدرن، خدمات متنوع و متفاوتی از بانک های ایرانی به مشتریان خود ارائه می دهند و در قبال این خدمات، هزینه و کارمزد دریافت می کنند.

این کارشناس امور بانکی در گفت وگو با ایرنا، توسعه خدمات بانکداری در کشورهای پیشرفته را مرهون رشد بانک های خصوصی در این کشورها می داند و می گوید: تعریف این خدمات و ارائه آن از سویی به خود بانک و کارایی آن بستگی دارد و در عین حال به شرایط اقتصادی کشورها نیز وابسته است.

این در حالی است که عمده خدمات بانک های ایرانی به صدور حوالجات و ضمانت نامه های بانکی و نیز گشایش ال سی باز می گردد و خدمات متنوعی به مشتریان عرضه نمی کنند.  هاشمی می افزاید: همین امر موجب شده است سهم کارمزدهای بانکی نسبت به مجموع درآمدهای بانک ها در ایران حداکثر بین 5 تا 10 درصد باشد و اغلب بانک ها از طریق سپرده گیری منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کنند.

درآمد کارمزد پاسخگوی هزینه توسعه بانکداری الکترونیک نیست

مدیرعامل سابق بانک اقتصاد نوین اعتقاد دارد پایین بودن کارمزدها باعث می شود بانک ها به اندازه ای که برای بانکداری الکترونیک سرمایه گذاری می کنند، نتیجه مطلوبی به دست نیاورند.  به عبارت بهتر، درآمد به دست آمده برای بانک ها، پاسخگوی هزینه ای که برای توسعه بانکداری الکترونیک و خدمات آن انجام داده اند، نیست و همین امر موجب بی انگیزگی می شود.

حسن معتمدی به ایسنا، گفته است: اگرچه درآمد ناشی از سود تسهیلات حجم اعظمی از درآمدهای بانک ها را تامین می کند، اما اگر درآمد خالص این بخش مورد مقایسه قرار گیرد، می بینیم که چندان بالا هم نیست و خالص درآمدی ناشی از تسهیلات پرداختی اگر با درآمد کارمزد مقایسه شود، دریافتی کارمزدها را به حدود 30 درصد هم می رساند.

این کارشناس بانکی با بیان اینکه درآمد ناشی از کارمزدها در ایران می تواند بیشتر از آنچه که اکنون هست باشد، افزود: در بسیاری از کشورها خدماتی مانند دستگاه های پوز از طریق بانک ها انجام نمی شود، یعنی این بانک ها نیستند که این دستگاه ها را به متقاضیان ارائه می کنند، بلکه از طریق شرکت های دیگری انجام می شود. با این حال آنچه هم که خود بانک ها به عنوان خدمات بانکی ارائه می کنند درآمدهای بسیار بالایی برای شان داشته و حداقل اینکه هزینه های آنها را کاملا پوشش می دهد، ولی در ایران این گونه نیست و شرایط موجود نیازمند بازنگری است.

سخن پایانی

چند سال قبل طرح موضوع دریافت کارمزد از صاحبان کارت خوان ها به نتیجه خوشی نینجامید و چنان جنجالی از سوی اصناف به راه افتاد که در نهایت دریافت کارمزد از آنها منتفی اعلام شد و هزینه آن بار دیگر به شبکه بانکی برگشت.

این امر نشان می دهد که دیدگاه جامعه نسبت به دریافت کارمزد در قبال ارائه خدمات بانکی دیدگاه مثبتی نیست و هنوز این پرسش یا شائبه در اذهان عمومی وجود دارد که آیا بانک ها برای ارائه خدمات بانکی باید کارمزد بگیرند یا ارائه این خدمات جزو وظایف ذاتی بانک ها است که در قبال بهره مندی از رسوب پول مشتریان باید به رایگان در اختیارشان قرار گیرد. هرچه هست، به نظر می رسد هرگونه تصمیمی درباره افزایش یا عدم افزایش نرخ کارمزد در قبال ارائه خدمات بانکی، نیازمند بحث و روشنگری و شفاف سازی در سطوح جامعه است.

ارتباط با نویسنده: forsat.valipour@gmail.com