وضعیت معدنچیان آفریقایی / کارگران روسیاه معادن سفید

نام آفریقای جنوبی با معدنکاری گره خورده است. می توانیم دوران کودکی خود را به خاطر بیاوریم که در میان بازی هایمان به دنبال ردپایی از گنج و الماس بودیم و با مشاهده نقشه ذخایر معدنی جهان به دنبال ردپایی از الماس می رفتیم و با یافتن نشانه های آن در دماغه قاره آفریقا، جایی که همواره آن نمادهای درخشان یافت می شدند خود را به جای معدنچی هایی تصور می کردیم که پس از یافتن الماس های گرانبها درحال جشن گرفتن هستند.

شاید شادی ما از پیدا کردن آن نماد از شادی یک جست وجوگر طلا پس از کشف یک معدن جدید، کمتر نبود؛ هر چه بود شادی ما به دلیل غصه های کمتر، چند برابر می شد. در هر صورت، ما کودکی خود را از دست داده ایم و آفریقای جنوبی، جوانی خود را. دیگر خبری از جنگ استعمارگران برای تسلط بر این سرزمین زرخیز نیست و به جای آن، مشکلات مختلف روی خاک آن چنبره زده اند.

آفریقای جنوبی در بهترین دوران معدنی خود هم تولیدکننده ۸۰درصد از طلای جهان بوده و هم تولیدکننده ۸۰درصد از الماس جهان، اما ثروت این کشور تنها محدود به ارزشمندترین مواد معدنی نمی شد. در بهشت جست وجوگران، در هر معدنی الماس های ریز و درشتی پیدا می شد، اما این وضعیت به تدریج عوض شده است.

معادن آفریقای جنوبی، عیار خود را به تدریج از دست داده اند و کشورهای قدرتمند دیگری به جمع تولیدکنندگان جهانی پیوسته اند. به همین دلیل است که سهم ۸۰درصدی آفریقای جنوبی از تولیدات طلای جهان به ۱۲درصد کنونی کاهش یافته است. این شرایط برای الماس هم دیده می شود.

بیش از یک قرن از کشف الماس در مستعمره های بریتانیا در آفریقای جنوبی می گذرد، اما هنوز هم در آفریقا معادن الماس بزرگی قرار دارد که در انحصار گروهی خاص است. معدن كاتوكا كه در آنگولا قرار دارد پنجمین معدن الماس بزرگ جهان است كه توسط سوسیداد مینئیرا اداره می شود و سرمایه گذاری مشترك میان شركت الماس دولتی اندیاما (32.8درصد)، الروسا (32.8درصد)، چین و تولیدكننده نفت دولتی سونانگل (18درصد) و اودبرچت برزیل (16.4درصد) است.

ذخایر این معدن 130میلیون قیراط برآورد شده است. كاتاكو 70درصد از كل تولید الماس آنگولا را تشكیل می دهد. ذخایر معدن الماس ونشیا كه متعلق به دوبیرز است و توسط این شركت اداره می شود، بیش از 102میلیون قیراط برآورد شده است. این معدن كه در استان لیمپوپوی آفریقای جنوبی قرار دارد، به هر دو صورت روباز و زیرزمینی فعالیت می كند و حدود 3.066میلیون قیراط الماس در سال تولید می كند.

ونشیا بزرگ ترین معدن تولیدكننده الماس در آفریقای جنوبی است. در این سال ها، شرکت «دی بیرز» با کنترل تولید حدود ۸۰درصد از الماس تولیدی جهان، انحصار کاملی بر این بازار داشته است. زمانی آفریقای جنوبی و پس از آن، بوتسوانا بزرگ ترین تولیدکنندگان الماس جهان بودند. با این حال، این یکه تازی از سال ۲۰۰۰میلادی و با ظهور کشورهایی مانند روسیه و استرالیا که به کشف و تولید منابع بزرگ الماس خود اقدام کردند، پایان یافت و سهم تولید دی بیرز تا ۴۵ درصد کاهش پیدا کرد.

معادن الماس آفریقا تا زمانی که شرکت دی بیرز به طور انحصاری آنها را در اختیار داشت بسته بود اما با ترک کردن معادن، افراد زیادی از شهرهای مختلف به آنجا روانه شدند تا هریک سهمی از الماس ها داشته باشند. اگرچه برای برخی از آنها این آرزو به قیمت جان شان تمام شد.

کسانی که در صنعت معدنکاری الماس هستند هر راهی را برای استخراج این سنگ قیمتی پیدا می کنند حتی اگر به قیمت به خطر افتادن جان انسان ها باشد. آنها شبانه در گروه های کوچک وارد معدن می شدند و از معابر خطرناک می گذشتند، در حالی که سعی می کردند فراموش کنند قبل از آنها افراد بسیاری بر اثر ریزش معدن جان باخته اند.

در سال های اخیر نیز اگرچه قوانین تغییر کرده اند و وضع کارگران بهبود یافته، اما همچنان کارگران معادن با مشکلات بسیاری روبه رو هستند و مدام با مرگ دست و پنجه نرم می کنند. آنها در مقابل کار سختی که انجام می دهند مزد کمی دریافت می کنند. در حقیقت با آنها مانند یک برده رفتار می شود که هیچگونه حق اعتراضی ندارند و همین امر سبب شده هرچندوقت یک بار شاهد اعتراضات این گروه باشیم که معمولا نیز اعتراضات شان با خشونت سرکوب می شود.

در ماریکانا، یکی از شهرهای آفریقای جنوبی، 34 کارگر که به علت کافی نبودن دستمزدشان تظاهرات می کردند توسط پلیس کشته شدند. در سال 2008، حدود 200 نفر به خاطر قوانین ظالمانه در معادن زیمبابوه جان خود را از دست دادند، در حالی که صدها نفر دیگر نیز مجروح شده بودند.

کارگران معادن، عمدتا مورد استعمار قرار می گیرند و صاحبان معادن به طرز وحشیانه ای از آنها کار می کشند و در شرایطی بسیار دشوار زندگی می کنند و تا کنون هیچ یک از سازمان های دولتی یا NGO ها موفق به جلوگیری از ادامه کار این تجارت پرسود نشده اند. به رغم همه این مشکلات، این کارگران همچنان دست از مبارزه برنمی دارند و به امید بهبود شرایط خود به کار و تلاش ادامه می دهند.