کاهش بانک محوری

صکوک یکی از روش‌های تامین مالی است و می‌تواند بسیار موثر باشد. یکی از موانع پیش روی استفاده از صکوک همین مسئله مالیات‌هاست. زمانی که ما صکوک را با سپرده گذاری بانک‌ها مقایسه می‌کردیم شاهد این بودیم که سپرده گذاری در بانک سود ثابتی را در بر دارد که به آن نیز مالیات تعلق نمی‌گیرد. اما صکوک مشمول مالیات می‌شد و همواره این تعارض وجود داشت. یا باید مسئله مالیات را به سپرده‌های بانکی تعمیم و تسری می‌دادند یا برای صکوک معافیت قائل می‌شدند. اکنون با طرحی که در مجلس در دست بررسی است این تعارض رفع می‌شود و این مسئله می‌تواند به این امر کمک کند که صکوک مورد استقبال بیشتری قرار گیرد. 

البته غیر‌از این موانع دیگری هم وجود دارد و فقط بحث مالیات مطرح نیست. اگر صکوک به‌عنوان یک ابزار در بازار مالی مورد استفاده قرار بگیرد و رواج یابد می‌تواند کمک کند تا بازار مالی عمق بیشتری پیدا کند و مشکلات تامین مالی را تا حدودی حل ‌کند و به این ترتیب شیوه جدیدی را برای تامین مالی ایجاد می‌کند تا نیاز بنگاه‌های اقتصادی رفع و از بانک محوری کاسته شود. بحث خروج از رکود پیچیدگی‌های فراوانی دارد. 

اقدامات در راستای خروج از رکود را باید به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول شامل یک‌سری از اقدامات کوتاه‌مدت دولت در راستای سیاست‌های اقتصادی می‌شود که دم دستی هستند و می‌شود از الان آن را شروع کرد و دسته دوم را اقدامات بلند اقتصادی دولت در بر می‌گیرد. در شرایط فعلی که ما با تحریم‌های اقتصادی و اتفاقات بین‌المللی در رابطه با کاهش نفت روبه‌رو هستیم زیاد نمی‌توانیم در مورد اینکه اقدامات کوتاه‌مدت تا چه اندازه موثر است امیدوار باشیم. ولی به هر حال حداقل توان اجرایی کشور در جهت اقدامات بلند‌مدت می‌تواند تا حدی به خروج از رکود کمک کند. 

مسئله قرار گرفتن کشور در رکود به مشکلات جدی که در اقتصاد کشورمان وجود دارد بازمی‌گردد و این نیازمند اصلاح ساختاری است که در بلند‌مدت امکان‌پذیر نیست و چاره آن را باید در برنامه ششم توسعه جست‌وجو کرد.  

* مدیر پژوهشکده پولی و بانکداری اسلامی