عربستان، اوپک را چندپاره می‌کند

رهبران تجاری دنیا به‌زودی با پیام‌های متناقضی که از اوپک در گوش‌شان دارند در مجمع جهانی اقتصاد در داوس شرکت خواهند کرد. این گروه که در وین قرار دارد و 13 عضو دارد، حالا یک خانه با شکاف‌های عمیق است و بزرگ‌ترین بحران داخلی خود را در 55 سال اخیر تجربه می‌کند. این را می‌شود از یک مجمع انرژی که همین هفته گذشته در ابوظبی برگزار شد و وزرای انرژی امارات و نیجریه در آن بودند متوجه شد. مقام رده بالای نفتی نیجریه، که همین حالا هم رئیس اوپک است، گفت که خیلی مایل است به‌زودی –احتمالا تا پایان فوریه- یک جلسه اضطراری برگزار شود تا درباره کاهش احتمالی تولید مذاکره شود و از افت بیشتر قیمت جهانی نفت جلوگیری شود.

امانوئل کاچیکوو در یک مصاحبه گفت: «من فکر می‌کنم اکثریت اعضا (اوپک) حالا احساس می‌کنند، وقتش رسیده که یک بار دیگر یک جلسه و گفت‌و‌گو -بدون تنش‌هایی که در وین داشتیم- برگزار شود.»اما بعد، وزیر نفت امارات متحده عربی، مودبانه اما سرسختانه این پیشنهاد را رد کرد. سهیل المزروعی گفت‌: «من فکر نمی‌کنم که درخواست از اوپک (برای اینکه به تنهایی تولید را قطع کند) عادلانه باشد.» او گفت که استراتژی اوپک برای بازپس گرفتن سهم خود در بازار در حال جواب دادن است.

یک گزارش از گروه مشاوره‌ای وود مکزنی، که براساس آن 68 پروژه عمده سرمایه‌گذاری نفت متوقف شده، از نقطه نظر مزروعی حمایت می‌کند. با این حال این سیاست بیشتر از چیزی که انتظار می‌رفت برای رسیدن به هدف مورد‌نظر طول کشیده است. و البته به اعضای اوپک هم صدمه وارد می‌کند. آنگولا و نیجریه دو کشوری هستند که در این گزارش از آنها به‌عنوان اعضایی که از این سیاست به سختی ضربه دیده‌اند نام برده شده است.

به نظر می‌رسد اوپک به اردوگاه اصلی تقسیم شده است: یکی از آنها 9 عضو دارد –از‌ الجزایر گرفته تا ونزوئلا- که می‌خواهد از شر جنگ قیمتی که به رهبری عربستان سعودی با دیگر اعضای اوپک درجریان است خلاص شود. مشکل آنها این است که چهار کشوری که می‌خواهند جنگ را ادامه بدهند –عربستان سعودی، کویت، قطر و امارات- تقریبا همه ظرفیت اضافی اوپک را در اختیار دارند، بنابراین رأی آنها به‌صورت اجتناب‌ناپذیری وزن بیشتری دارد.

چیزی که معمولا نادیده گرفته می‌شود این است که اوپک به اتفاق آرا تصمیم می‌گیرد و همین، تلاش برای گردآوردن اعضا را به‌صورت شگفت‌انگیزی سخت می‌کند، به‌خصوص در زمانی که اقتصاد این کشورها به سختی در حال صدمه دیدن است. وزیر امارات متحده عربی –که به خط عربستان سعودی چسبیده است- گفت که تولیدکنندگان اوپک که نفت را با قیمت ارزان تولید می‌کنند نباید در راستای حفظ قیمت‌ها برای روسیه و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت خارج از اوپک، اقدام کنند.

المزروعی گفت: «من فکر می‌کنم اگر ما کاری مصنوعی انجام بدهیم، دوام زیادی نخواهد داشت.»آخرین تاخت‌و‌تاز اوپک برای به حرکت درآوردن قیمت‌ها در سال 2009 بود، زمانی که قیمت نفت خام به هر بشکه 147 دلار رسید. عربستان سعودی برای اینکه قیمت‌ها را پایین بیاورد، شیرها را باز کرد و وقتی که قیمت به بشکه‌ای 40 دلار رسید، دوباره آنها را بست. قیمت‌ها در آن زمان ثابت شدند اما از آن وقت به بعد، آمریکا هر روز 4‌میلیون بشکه به تولید جهانی نفت اضافه کرده که همین تولید اضافه نقشی تعیین‌کننده داشته است.

کریس فالکنر، رئیس هیات‌مدیره شرکت نفتی برایتلینگ انرژی در دالاس معتقد است که حتی اگر تولید آمریکا تا انتهای سال 2016 از بیشترین میزان خود یعنی 9.6‌میلیون بشکه به حدود 8‌میلیون بشکه برسد هم اوپک در تصمیم خود تجدید نظر نخواهد کرد. فالکنر می‌گوید که او مدام با این پرسش مواجه می‌شود که آمریکا کی کنار می‌کشد. واقعیت این است که بازیگران کوچک و متوسط خیلی انعطاف دارند و اگر قیمت نفت در بشکه‌ای 50 دلار ثبات پیدا کند، ‌دوباره می‌توانند برگردند.

به همین خاطر است که انقلاب نفت شیل آمریکا و همین‌طور تولید رکوردشکن روزانه 11‌میلیون بشکه روسیه، تنش‌های بی‌سابقه‌ای را درون اوپک ایجاد کرده ‌است. کاچیکوو گفت که در جلسه ماه دسامبر اوپک، شرایط به یک عصیان نزدیک شد و اعضای آفریقایی و آمریکای لاتین تهدید کردند به خاطر فشاری که به آنها وارد می‌شود به‌صورت یک بلوک از اوپک خارج می‌شوند.

نیجریه و اعضای دیگر نمی‌توانستند در شرایط پرچالش‌تری جلسه اضطراری را پیشنهاد بدهند. ایران همچنان برنامه دارد که با پایان تحریم‌های هسته‌ای تا پایان سال تولیدش را تا روزی 1.5‌میلیون بشکه افزایش بدهد. با وجود این، کاچیکوو، رئیس اوپک معتقد است که یک توافق دست کم در شکل خاصی ممکن است: «من معتقدم در نهایت، برای منافع همه اعضا، برخی سیاست‌ها تغییر پیدا می‌کند.»اما واضح است که همه اعضای اوپک چنین چیزی نمی‌خواهند.