نقش بازارهای مالی در رشد اقتصادی

نقش بازارهای مالی در رشد اقتصادی از مهم ترین مواردی است که در عین سادگی، بارها مورد بی مهری و بی توجهی مسئولان دولت های مختلف قرار گرفته است.

اما در این میان آنچه از اهمیت بالاتری برخوردار است، نقش سیاست های پولی در توسعه نقل و انتقالات مالی دولت هاست. این بسیار مهم است که در نظام مالی و سرمایه گذاری برنامه هایی برای رشد اقتصادی کشورها تدوین شود. اما چرا و چگونه؟

مزایای سیستم گردش مالی منظم

سال ها پیش نخست وزیر بریتانیا در سال 1858 گفت:«امور مالی و بانکداری مثل معده عمل می کنند. درواقع همانطور که معده با گوارش غذا و پخش انرژی به اعضای مختلف بدن سلامت افراد را حفظ می کند، نقدینگی و روند پخش صحیح آن در کشور از طریق سیستم بانکی و مالی نقشی مهم در رشد اقتصادی دارد.»

این نقل قول یکی از معتبرترین تفاسیری است که من همواره برای تأکید بر اهمیت نظام بانکداری موفق از آن استفاده می کنم، اما منظور من از سیستم مالی تنها بانک های دولتی نیست بلکه به تمام موسسات مالی غیردولتی، مراکز اعطای وام و سایر نهادهای مالی و اعتباری نیز تأکید دارم.

جالب است که توجه به سرمایه های مالی در گردش و ریسک کردن روی پروژه های مختلف تا اواخر دهه 80 میلادی جزو امور کمیاب محسوب می شد اما با گذشت زمان اهمیت حضور نهادهای مالی و اعتباری در صنایع و خدمات پررنگ تر از گذشته شد. درواقع هر اندازه قدرت صنایع تولید و خدماتی در کشورهای درحال توسعه افزایش یافت، لزوم توجه به زیرساخت های مالی و بهره گیری از خدمات بانکی (شامل وام های بلندمدت و کوتاه مدت) محسوس تر شد.

مکانیزم های وابستگی صنایع به سیستم بانکداری

وابستگی صنایع به سیستم بانکداری را می توان برحسب چند مکانیزم معین طبقه بندی کرد. نخستین عنصر مهم، عنصر بازار است. دادوستدهای هر کشور، به طور مستقیم و غیرمستقیم متاثر از شرایط بانکداری انجام می شود. زمانی که وضعیت بانکی کشورها شفاف و قانونمدار باشد، بهره وری حاصل از تصمیم گیری های اقتصادی طرفین معامله نیز با اطمینان خاطر بیشتری به ثمر می رسد. در نتیجه کسب و کارها رونق بیشتری خواهند داشت.

در مرحله بعدی، بازار به شکلی نامحسوس و غیر مستقیم به بانک ها کنش و واکنش متقابل نشان می دهد. فرض کنید یک کارگاه تازه تأسیس خدماتی برای افزایش توان تولید و فروش خود از سیستم بانکی تقاضای وام داشته باشد. در شرایطی که وام مذکور با موفقیت وصول شده و به گردش مالی و خدماتی این نهاد تولیدی کمک کند، بازار تقاضا نیز شاهد حضور کالاهای جدید و باکیفیت تری خواهد بود. بنابراین می توان تعامل دو بخش بانکداری و تولیدی را یکی از نقاط قوت برای کشورهایی دانست که سیستم تأمین بودجه و اعتبارات شان صادرات محور است.

افزون بر اینها یکی از مهم ترین مکانیزم های سیستم بانکداری موفق، جابه جایی صحیح سرمایه و در نتیجه پایه گذاری زیرساخت هایی قدرتمند برای حیات اقتصادی کشورهاست. دولت بریتانیا یک نمونه مناسب برای توضیح چنین عملکردی است. این کشور از اوایل 1800 تا اواخر 1870 میلادی یعنی حدود هفت دهه پیاپی روی سیستم های سرمایه گذاری پربازده و حمایت های مالی دولتی تمرکز کرد؛ روشی که باعث می شد وام های بانکی به سرعت در اختیار کارآفرینان و صاحبان مشاغل قرار گیرد و به همین ترتیب و با همان شتاب به شکل کالا و خدمات به سوددهی گسترده منجر شود.

بازارهای رو به رشد کانون های مهم بانکداری

در طول سال های اخیر بازارهای «رو به رشد» تبدیل به مقاصد اصلی بسیاری از سرمایه گذاران و کارآفرینان جوان شده است؛ کارآفرینانی که اغلب ساکن و فعال در حوزه مالی یورو هستند، اما تمایل دارند در کشورهای رو به رشد آسیایی و آفریقایی نیز حضور داشته باشند.

اما برخی از این افراد به سبب ریسک بالای خطر در خصوص بازگشت سرمایه های خود از یک سو و عدم اطمینان به سلامت نظام بانکداری کشورهای هدف از سوی دیگر، در مورد فعالیت و همکاری در این بازارهای رو به رشد تردید دارند. این در حالی است که از سال 1998 تا 2000 بالغ بر 7 میلیارد یورو سرمایه گذاری در بازارهای رو به رشد داخلی منطقه یورو انجام شده است.

افزون بر اینکه طی این بازه زمانی تعداد شرکت های نوپای منطقه نیز از 63 به رقم 567شرکت ارتقا پیدا کرده است. رقمی چشمگیر که بازدهی فوق العاده مثبت آن نیز به وضوح دیده می شود. از سوی دیگر من شدیدا به واژه «بانکداری رابطه محور» اعتقاد دارم؛ سیستمی که طی آن بانک ها با ایجاد شوک اقتصادی در بازار از مشتریان خود حمایت می کنند. این حمایت ها به خصوص در شرایطی که بازار در حالت خشکسالی نقدینگی قرار دارد بسیار مهم و حیاتی است.

بخش دیگری از اثرگذاری سیستم بانکداری را می توان به ایجاد تعادل در بازار سرمایه و تقاضا مرتبط دانست. انتشار اوراق قرضه، حمایت های مبتنی بر وام و... از راهکارهایی هستند که براساس سیاست های منطقی نظام بانکداری در بازار اعمال می شوند. به عنوان حسن ختام این مطلب باید به نقش پررنگ سیستم بانکداری در تولد، حفظ و تداوم واحد پولی مشترک یورو اشاره کنم. واحدی که اگرنظام بانکداری کشورهای منطقه با سیاست های کلان و صحیح خود حمایتش نمی کردند اکنون متولد نشده یا در نطفه خفه شده بود.

رئیس بانک مرکزی اتحادیه اروپا