تجارب بین المللی ادغام بانکی

چندی است رئیس کل بانک مرکزی بر ضرورت ادغام برخی بانک ها و سبک سازی این سیستم تأکید دارد. وی در گفت وگویی اعلام کرده است: «وقتی بانک ها با یکدیگر ادغام می شوند، صرفه جویی قابل توجهی برای آنها به همراه خواهد داشت، چراکه قیمت  تمام شده و هزینه خدمات آنها کاهش می یابد. از سوی دیگر برخی از هزینه های دیگر از جمله هزینه های مربوط به شعب کاهش می یابد، چراکه وقتی دو بانک با یکدیگر ادغام می شوند، دیگر دلیلی برای وجود دو شعبه از آن در یک خیابان وجود ندارد. در این حالت می توانند یکی از شعب را تعطیل و آن را در جای دیگری توسعه دهند.»

در این میان باید توجه داشت که مسئله ادغام بانک ها پیش از این در بسیاری از کشورها نیز سابقه داشته است و لذا می توان از این تجارب بهره کافی برد.  به طور کلی تجربه ادغام در اقتصادهای لیبرالی در سال های دهه  90 میلادی رخ داده و این عمل در سیر تطوری نظام بانکی جهانی تجربه شده است. به دلیل تقویت رویکردهای لیبرالی در نظام بانکی در آمریکا و اروپا در دهه 90 میلادی و پررنگ شدن رقابت پذیری بانک ها برای بقای بانک ها در نظام های بانکی، شرایط بانکداری بهبود یافت و بسیاری از موانع و محدودیت های عمدتا قانونی که بر تعاملات فرامنطقه ای و فراایالتی و فراملی اعمال شده بود، رفع شد و ادغام های بزرگی در بانک ها اتفاق افتاد و حرکت های خوبی به سمت گسترش بانکداری بین ایالتی و بین المللی شد.

نظام بانکداری آمریکا توانست طی این مدت سیستم بانکداری یکپارچه، نهادهای مالی بزرگ، متنوع و با سرمایه خوب و کافی را در درون خود داشته باشد که تحت نظارت یک سیستم نظارتی یکپارچه و منسجم و به دور از تأثیرات سیاسی زائد به فعالیت بپردازد.

در اروپا نیز در اثر رفع موانع نظارتی و افزایش رقابت پذیری در بانک های اروپایی، ایجاد ادغام های بانکی و بروز بانک های بزرگ تر در این کشورها برای حفظ قدرت رقابتی در بازارهای بانکی اروپا رخ داد.  به عنوان مثال در جمهوری چک، تنها چهار بانک حدود 57درصد از کل دارایی های بانکی این کشور را در اختیار داشتند. در کشور دانمارک نیز برای حفظ قدرت رقابتی، ادغام موسسات بانکی طی سال های 2000 تا 2010 منجر به کاهش تعداد موسسات(از 196 به 131) شد. طی سال های 1990 تا 1998 تعداد انواع بانک ها در ایتالیا نیز کاهش یافت – در سال 1990 تعداد بانک ها حدود 1154 بود درحالی که این تعداد در سال 1998 به 934 رسید- و تعداد بانک های خارجی افزایش داشت – از 37 بانک به 59 بانک رسید - که دلیل عمده کاهش تعداد بانک ها، حرکت آنها به سمت ادغام به دلیل ایجاد بانک هایی بزرگ تر و با مزیت رقابتی بیشتر در بازار بانکی ایتالیا بود و این تغییر ساختار طی این سال ها در تمام کشورهای اتحادیه اروپا ادامه داشت. 

از مهم ترین دلایل ادغام بانک ها در اروپا و آمریکا از بعد از دهه 90 میلادی می توان به افزایش هزینه های دسترسی آسان به خدمات بانکی برای مشتریان، صرفه های حاصل از مقیاس، انگیزه های مالیاتی و رهایی بانک ها از مشکلات مالی، ایجاد مزیت رقابتی با ارائه طیف وسیعی از خدمات بانکی، تمایل به تنوع سازی خدمات بانکی، انواع کارایی مانند کارایی مدیریتی اشاره کرد.

کارشناس اقتصادی