کارآفرینان ایرانی تمایلی به فیلتر شدن رقبای بین المللی خود ندارند

حمایت از کسب وکارهای داخلی موضوعی است که در چند سال اخیر دولت به آن تاکید بسیاری داشته؛ تاکیدی که در نفس ماجرا اتفاقی پسندیده در راستای افزایش درآمدزایی و اشتغال به شمار می رود اما آیا راه صحیحی برای این حمایت انتخاب شده است؟ اتفاقی که این روزها در ظاهر رخ می دهد، مسدود شدن سرویس های خارجی به دلیل وجود یک نمونه شبیه سازی شده از آنها در داخل کشور است؛ روندی که کاربران اعتقاد دارند پیاده سازی می شود تا آنها را به سوی استفاده از سرویس های مشابه بومی سوق دهد.

به گزارش دیجیاتو، وزیر ارتباطات که این  روزها فعالیت زیادی در شبکه  های اجتماعی دارد در چندین مورد در خصوص این روند اظهارنظر کرده و عنوان داشته که حمایت از اپلیکیشن ها صرفا در اختیار وزارت ارتباطات نیست و نهادهای دیگری نیز در این مسئله دخیل هستند. این شایعه ها جدا از غلط یا درست بودن‏، نشان از وجود نقص در سیاست های حمایتی از اپلیکیشن ها توسط دولت دارد.

فارغ از این موضوع، باید دید که این نوع مسیر مهیا کردن برای برنامه های ایرانی آیا به نفع آنهاست یا نتیجه دیگری دارد؟ و اینکه خود توسعه دهندگان این برنامه ها یا صاحبان این کسب وکارها این نوع سیاست را چگونه ارزیابی می کنند؟ «پارسا جانباز»، مدیرعامل سرویس دانرو، که نمونه مشابهی از اپلیکیشن های Swarm و Foursquare به شمار می رود در این باره  می گوید:«پیشرفت نمونه های جهانی اپلیکیشن  ما باعث پیشرفت ما هم می شود چراکه می توانیم محتوای خوبی از آنها را الگو بگیریم یا اینکه از تغییرات آنها درس بگیریم. کارایی این اپلیکیشن ها باعث شده که تعداد زیادی از کاربران حرفه ای پرورش داده شوند که ما از تعدادی از برترین های آنها بهره می بردیم.»

جانباز از مشکلاتی که بعد از فیلترینگ نمونه های خارجی برای آنها پیش آمده گلایه می کند و ضمن اشاره به برچسب هایی که به آنها توسط برخی از کاربران زده می شود، می گوید: «بعد از بسته شدن سایت هایی مثل تاینی موویز و شایعاتی که در شبکه های مجازی مبنی بر دخالت داشتن تلویزیون های اینترنتی در این اقدام پخش شد، برچسب های زیادی هم به ما زده شده که نارواست. عده ای فکر می کنند ما برای بسته شدن این برنامه ها دخالت کردیم در صورتی که اصلا چنین نیست و ما حتی از فعالیت این برنامه ها استقبال هم می کنیم. بدنامی که برای ما یا دیگر برنامه های مشابه مثل اسنپ (برای بسته شدن Waze) این روزها راه افتاده واقعا تقصیر ما نیست.»

وی حمایت دولت از اپلیکیشن های ایرانی را در مسائل مهم تری از جمله حل کردن مشکل مجوز، تشکیل صنف، حل مشکلات مالیاتی، ایجاد ابزارهای حمایتی و تسهیلاتی همچون سایر تجارت های آفلاین برای کسب وکارهای آنلاین می داند: «حمایت از ما می تواند در راه های بهتری باشد، چرا باید برای رسیدن به جایگاه دانش بنیان شدن مراحل چنین طولانی را رد کرد؟»

او بازار رقابتی را بهتر از بازار انفرادی می داند و معتقد است با حضور در کنار برنامه های خارجی می توان پیشرفت داشت و آن را حس کرد. مدیرعامل دانرو باور دارد هیچ کشوری وابستگی به کسب وکارهای دیگر کشورها را دوست ندارد ولی سرویس هایی مانند اوبر یا واتس اپ در بسیاری کشورها در کنار کسب وکارهای بومی آن مناطق در حال فعالیت هستند و مشکلی هم برای برنامه های بومی پیش نیامده، چراکه دولت آنها حمایت تام خود را از این برنامه ها در دستور کار خود قرار داده است: «در کشور چین واتس اپ عملا در مقابل ویچت عقب مانده و کاربران چینی ویچت را به هر پیام رسان دیگری ترجیح می دهند. از این دست موارد به وفور در اقصی نقاط جهان دیده می شود و در حقیقت وجود این برنامه های خارجی باعث انگیزه برای پیشرفت برنامه های بومی می شود. در این بین فراهم کردن شرایط برای کسب وکارهای داخلی و همچنین بحث مهم اعتمادسازی باید توسط دولت و البته ما انجام شود به طوری که نیاز به یک کار فرهنگی بسیار واجب تر از بستن برنامه های خارجی و دیگر موارد است.»

«حسین احمدپناه»، توسعه دهنده اپلیکیشن و مدیر واحدنرم افزار شرکت بهارسامانه شرق که خود در ساخت بسیاری از این سرویس های داخلی همکاری داشته، معتقد است که وجود اپلیکیشن ها و استارت آپ ها باعث رشد اقتصادی و فناوری کشور شده و ایرانیان از ساخت و توسعه برنامه های صرفا در حیطه مالی-حسابداری خارج شده اند. وی به دیجیاتو می گوید: «عده ای فرض بر این دارند که این مسئله منجر به کپی کاری ایرانیان می شود، مثل پدیده آپارات و یوتیوب، اما حقیقت این است که مدل سازی ایرانیان یک دگرگونی از سیستم های مشابه خارجی است و در برخی موارد با تغییرات به وجودآمده در آنها منجر به موفقیت و بازی برد- برد بین کاربر و سرویس های اینترنتی می شود، اما فیلتر شدن این برنامه ها سبب می شود کاربران و سازندگان از ترندهای جهانی دور بمانند، در صورتی که جامعه آنلاین ایران پتانسیلی دارد که الان خودش در جهان ترندسازی کند.»

احمدپناه عدم دسترسی بازار بین المللی آنلاین را مصادف با از دست دادن این نوع تجارت در دنیا می داند. وی همچنین معتقد است اگر فیس بوک یا برنامه های مشابه در این سال ها فیلتر نبود، مشکلات رفتاری و فرهنگی که الان در سایر شبکه های اجتماعی شاهد آن هستیم زودتر مورد بررسی قرار می گرفت و چه بسا که حل می شد. وی همچنین درباره ورود حدود انحصار در پی فیلترینگ محصولات بین المللی می گوید: «وقتی تمام قابلیت های یک سرویس به یک برنامه داخلی داده می شود و نود درصد ظرفیت آن تجارت الکترونیکی دست یک سازمان می افتد، مشکل انحصار و قدرت بیش ازحد پیش می آید و صاحبان کسب وکار می توانند به یک باره بدون هیچ مشکلی سرویس های خود را هر زمان که خواستند قطع کنند یا هرجوری که مایل بودند با کاربران و دیگر صاحبان کسب وکار رفتار کنند.»

او پیشنهاد می دهد به جای فیلترینگ می توانیم شعبه ای از اپلیکیشن ها را در ایران داشته باشیم که در این صورت هم اشتغالزایی صورت می گیرد و هم در مواردی خاص (مثل آوردن CDNهای تلگرام به ایران) هزینه ترانزیت اینترنت را کاهش می دهد: «سرمایه گذاری خارجی باعث می شود آموزش های به روز در زمینه های تکنولوژی و مدیریت به جوان ها ارائه شود و سطح دانش کشور افزایش پیدا کند. بعدها می شود از این دانش در برنامه های بومی استفاده کرد، راهی که به عنوان مثال گروه اینترنتی ایران با کمک سرمایه گذاران خارجی در بدو آغاز راه خود شروع و حال توسط افراد اکثر ایرانی هدایت می شود.»

حمایت از کسب وکارهای آنلاین بومی در همه جای دنیا صورت می گیرد و مسئله تازه ای نیست ولی به نظر می رسد سیاست های اخیر دولت برای حمایت از موارد داخلی نقاط ضعفی دارد و رسیدگی به مشکلات اصلی این تجارت ها فراموش شده است.