از نگاه كارشناسان و مسئولان / حمایت از استارت آپ ها، خروج نخبگان را کاهش می دهد

کسب وکار سالم و پر از هیجان استارت آپی، اکنون مهم ترین انگیزه برای ماندن نخبگان در کشور شده است، اما كارشناسان و مسئولان چه نظری درباره این موضوع مهم دارند؟

یکی از مهم ترین چالش های کشور در چند سال اخیر، خروج بیش از اندازه نخبگان از کشور و فرار مغزها بوده است؛ مشکلی که آسیب های اقتصادی و اجتماعی فراوانی را در پی داشته است.

به اعتراف بررسی های کارشناسی دقیق، استارت آپ ها توانسته اند خیلی خوب از حل بخشی از این چالش برآیند. حتی آمارهایی از بازگشت نخبگان تحصیلکرده یا دارای سابقه کاری و فنی در خارج کشور به ایران به بهانه راه اندازی استارت آپ یا همکاری در این نوع کسب وکارها وجود دارد. کسب وکار سالم و پر از هیجان استارت آپی اکنون مهم ترین انگیزه برای ماندن نخبگان در کشور شده است.

با توجه به اهمیت آنچه گفته شد، در این مطلب به نظرات كارشناسان و مسئولان درباره حمایت از استارت آپ ها با هدف کاهش خروج نخبگان، در گفت وگو با نوپانا می پردازیم.

قاسم انصاری رنانی، مدیرعامل و نایب  رئیس سابق هیأت مدیره سازمان ملی بهره وری ایران:

«متأسفانه بعضی از ایده های نخبگان اجرایی نمی شوند و برخی از سودجویان با سوءاستفاده از آنها، به سود سرشاری دست می یابند؛  بنابراین لازم است بر کپی رایت و ثبت نوآوری ها به نام افراد تأکید بیشتری شود و دولت با حمایت بیشتر از کارآفرینان در این زمینه به آنها دلگرمی دهد.»

پروانه مافی، رئیس کمیته کسب وکارهای الکترونیک مجلس شورای اسلامی:

 «شرکت های دانش بنیان تضمینی برای آینده سرمایه های علمی و نخبگان کشور هستند. امروزه اکثر کشورهای توسعه یافته به دنبال بهره مندی از سرمایه های بومی بالقوه موجود در کشور خود و علاوه بر آنها، به دنبال سرمایه های انسانی و افراد متخصص و آموزش  دیده از سایر کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه هستند. در کشور ما تعداد افراد نخبه کم نیستند،  لذا چنانکه نخبگان کشور در داخل مرزهای خود مورد حمایت قرار نگیرند، این سرمایه های مهم را از دست خواهیم داد.»

محمدقلی یوسفی، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی:  

«درست است که هیچ نیرویی نمی تواند پدیده فرار مغزها از کشور را به صورت کامل مهار کند،  اما اگر زمینه های لازم برای رشد کسب وکارهای نوپا در کشور فراهم شود، بسیاری از نخبگان و فارغ التحصیلانی که تا امروز مجال کافی برای رشد نداشتند قادر خواهند بود از فرصت های پیش  رو استفاده کنند و ماندن را به رفتن ترجیح خواهند داد.»

هوشنگ فاخر، عضو اتاق بازرگانی: 

«چنانچه زمینه برای فعالیت استارت آپ ها در داخل کشور مهیا شود، آمار مهاجرت مغزها به خارج از کشور کاهش خواهد یافت. از مهم ترین عواملی که می تواند نخبگان را به ماندن در کشور تشویق و برای آنها ایجاد انگیزه کند، موفقیت در کار و سودآوری در این گونه مشاغل است.»

غلامرضا حیدری، نماینده مردم حوزه تهران: 

«چنانچه از کسب وکارهای نوپا حمایت شود، خروج نخبگان به وضوح کاهش می یابد و کسانی که تا پیش از این به امید اشتغال از کشور خارج می شدند، اکنون انگیزه لازم برای خدمت به کشور خود را دارند.»

علی آقا محمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام: 

«توسعه کسب وکارهای نوپا می تواند زمینه ساز ماندگاری نیروی انسانی، به خصوص نیروی انسانی نخبه در کشور شود و چنانچه زیرساخت های لازم برای مشاغل دانش بنیان در داخل کشور فراهم شود و مورد حمایت دولت قرار  بگیرند، مشکلی به نام فرار مغزها نخواهیم داشت. در این صورت، جوانان خوش فکر تنها به انگیزه کسب دانش جدید جهت توسعه کسب وکار خود از کشور خارج خواهند شد و مجددا به آن بازخواهند گشت.»

علی یقطین، رئیس مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه شریف:  

«با شکل گیری فضای استارت آپی، جوانان با سرمایه های اندک به این کسب وکارهای نوپا روی آورده اند و همین امر باعث ایجاد فضای تکاپو و امید در بین فارغ التحصیلان شده است. از سوی دیگر بسیاری از نخبگانی که به دلیل فراهم نبودن بسترهای لازم، تمایل به خروج از کشور داشتند، تجدید نظر کرده اند و در بستر کار استارت آپی ایران که مانند یک زمین بکر است، تجارت های خود را شکل داده اند.»

ابراهیم رزاقی، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران: 

واردات خارجی ها ارائه می شود، درحالی که تولیدکنندگان داخلی از هیچ حمایتی برخوردار نیستند. به همین دلیل است که اغلب هیچ تولیدکننده ای توان رقابت با کالاهای وارداتی را ندارد. مسئله اساسی این است که بسیاری از مشاغل با پرداخت نکردن به موقع حقوق شاغلان، بسیاری از فعالان را به جمع کثیر بیکاران اضافه کرده است؛  درحالی که استارت آپ ها که اغلب با تکیه بر نبوغ فکری نخبگان شکل می گیرند، تا به حال توانسته اند بسیاری از جوانان را بدون حمایت های دولتی به چرخه کار وارد کنند.»

محمدحسین برخوردار، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران: 

«معاف کردن از مالیات ها می تواند به نخبگان عرصه استارت آپ انگیزه لازم برای شروع کار را بدهد. دولت برای پیشگیری از تضییع حقوق نخبگان با حمایت های قانونی و تسهیلات مالی می تواند انگیزه را به جوانان نخبه برگرداند.»

حامد فرنام، مشاور کمیسیون انرژی اتاق ایران: 

«حمایت از استارت آپ ها کاهش خروج نخبگان از کشور را در پی خواهد داشت و بین حمایت از کسب وکارهای نوپا و عدم خروج نخبگان از کشور همبستگی وجود دارد،  اما نمی توان گفت که ارتباط مستقیمی بین این دو عامل وجود دارد، لذا باید با برنامه ریزی های داخلی و فراهم کردن تقاضای مؤثر برای کسب وکارهای دانش بنیان بخش خصوصی، مانع خروج نخبگان از کشور شد.»

دکتر آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران: 

«آنچه در دانشگاه ها تدریس  می شود و به نوعی سال هاست که در آنجا خاک  می خورد، باید به واسطه ایده های نوآورانه نخبگان که نیاز به سرمایه گذاری مالی دارند تجاری سازی شده و در راستای خدمت رسانی به مردم قرار گیرند. در حقیقت این جوانان خوش فکر استارت آپی هستند که سرمایه های دانشگاهی را با صنعت پیوند  می زنند و به همی»

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری: 

«دستاوردهای بسیاری در دولت یازدهم حاصل شده است. بیش از 3هزار شرکت دانش بنیان، زمینه صادرات محصولات دارویی داخلی به کشورهای همسایه و آمار رو به  رشد بازگشت نخبگان، بخشی از این دستاوردهاست، اما مهم ترین دستاورد زیست بوم اقتصاد دانش بنیان، حفظ نیروی انسانی خلاق و کارآمد است. با گسترده تر کردن این فضای محدود، می توان به پیشرفت اقتصاد و حفظ و ماندگاری سرمایه های انسانی امیدوار بود.»

حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی: 

«تاکنون یکی از دلایل عمده خروج بی رویه نخبگان از کشور، عدم وجود فرصت های شغلی برای آنها، در داخل مرزهای کشور بوده است و چنانکه از طریق توسعه شرکت های دانش بنیان و کمک به استارت آپ ها، فرصت های شغلی مناسب برای جوانان با استعداد کشور فراهم شود، بالطبع کارآفرینان نیز حضور مؤثرتری در تولید ملی و رشد اقتصادی کشور خواهند داشت.»

حجت الاسلام محمد شجونی، عضو جامعه وعاظ کشور و حوزه علمیه: 

«بسیاری از نخبگان به دلیل عدم حمایت های لازم از سوی دولت، طرح های خود را به خارج از کشور می برند و کشورهای غربی نیز با حمایت های خوب خود از جوانان بااستعداد ما، از ایده های آنها استفاده کرده و از نتایج ثمربخش حاصل از آن بهره مند خواهند شد،  لذا حمایت دولت از استارت آپ ها و به تبع آن جوانان دانش آموخته و نخبه در این برهه تاریخی، اهمیت شایانی دارد.»

محمدحسین برخوردار، عضو سابق اتاق بازرگانی تهران: 

«خوشبختانه کشور ما از لحاظ تعداد نیروی تحصیلکرده و خوش فکر وضعیت بسیار خوبی دارد و چنانچه نخبگان را در داخل مرزهای کشور حمایت کنیم، از فرار مغزها به خارج از کشور جلوگیری می شود، چرا که تا به امروز به دلیل کمبود حمایت های لازم از نخبگان، بسیاری از آنها به خارج از مرزها مهاجرت کرده اند و باعث ارتقای علم و صنعت کشورهای دیگر شده اند؛  این در حالی  است که اگر آنها در کشور خود مورد حمایت قرار گیرند، می مانند و به جامعه خود خدمت می کنند.»