وعده مبهم رئیس کل بانک مرکزی برای جبران زیان چند هزار میلیاردی بانک ها / آقای رئیس کل به وعده اش عمل می کند؟

فرصت امروز: بانک مرکزی درحالی از 28 بهمن ماه با ارائه بسته سیاستی برای کنترل بازار ارز از طرح اوراق گواهی 20درصد در شبکه بانکی رونمایی کرد که انتشار این اوراق به دلیل هزینه های تحمیلی آن، موجب نگرانی بانک ها شد، اما رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به بانک ها اطمینان داد که بانک مرکزی هزینه های ناشی از اجرای این طرح را تقبل می کند.

اما انتشار اوراق گواهی سپرده چگونه باعث زیان برای بانک ها شد؟ در پاسخ باید گفت از آنجا که این اوراق در عمل تفاوتی با حساب سپرده ۱۵درصد نداشته و حتی سود آن 5 درصد نیز بالاتر است، بانک مرکزی آن را برای ایجاد جذابیت و کشاندن نقدینگی به سمت بازار پول تعیین کرد تا بتواند بازار ارز را کنترل کند. اما با توجه به اینکه سود ۲۰درصد برای سپرده 2درصد بالاتر از نرخ سود تسهیلات ۱۸درصدی است که اکنون بانک ها دریافت می کنند خود به طور طبیعی موجب ایجاد زیان برای آنها می شود.

به عبارت دیگر، فروش ۱۰۰هزار میلیاردی اوراق گواهی سپرده با سود ۲۰درصد تاکنون با توجه به اختلاف 5درصدی که با سود حساب های سپرده مدت دار دارد، ۵۰۰۰ میلیارد تومان ضرر برای بانک ها ایجاد کرده است. در حالی این رقم می تواند تا پایان دوره انتشار گواهی سپرده تشدید شود که هنوز مشخص نیست قرار است این زیان چگونه تأمین و جبران شود.

به گزارش ایسنا، اختلاف حدود 3 تا 5درصدی بین سود سپرده و تسهیلات و بالاتر بودن سود وام های بانکی موضوعی مشخص و معمول است که سال هاست در شبکه بانکی وجود دارد، چراکه منبع اصلی تأمین مالی و هزینه های بانک ها، سود ناشی از تسهیلات است که عمده آن صرف پرداخت سود سپرده به مشتریان و همچنین تأمین بخشی دیگر از هزینه های بانک ها می شود.

در حال حاضر سود سپرده ۱۵درصد و تسهیلات ۱۸درصد است، ولی با این حال همواره مدیران نظام بانکی تأکید دارند با توجه به هزینه های دیگر بانک ها و اینکه منبع درآمدی دیگر از جمله کارمزدها نقش اثرگذاری در افزایش درآمد آنها ندارد، درنتیجه سود تسهیلات فعلی نمی تواند پاسخگوی همین سود ۱۵درصدی سپرده باشد. از این رو مدت هاست با وجود پافشاری هایی که برای کاهش نرخ سود بانکی وجود دارد تاکنون شبکه بانکی به دلیل هزینه های موجود زیربار این جریان نرفته است.

اما در همین شرایط بانک مرکزی برای حل مشکلی که در بازار ارز ایجاد شد و نوسانی که ظاهرا دیگر کنترلی بر آن وجود نداشت، دست به اقدامی زد که بتواند فضای شبکه بانکی را برای سرمایه گذاری جذاب کرده و مردم به جای اینکه پول خود را به بازار ارز برده یا از سپرده ها کم کرده و به این سمت حرکت کند، در خود بانک ها باقی بماند. بر این اساس انتشار اوراق گواهی سپرده با سود ۲۰درصد را در دستور کار قرار داد و از ۲۸ بهمن ماه آغاز شده و تا دو هفته ادامه خواهد داشت.

در مدت گذشته شواهد نشان داد که استقبال خوبی از انتشار گواهی سپرده شده چراکه به هر حال سودی 5درصد بالاتر از حساب سپرده بانکی دارد و از سوی دیگر ریسک بازار ارز را به همراه نخواهد داشت، ولی مسئله اینجاست که عمده خرید اوراق به جابه جایی حساب ها برمی گردد، یعنی سپرده های ۱۵درصد بسته شد و اوراق ۲۰درصد خریداری شده و منبع جدید به طور قابل توجهی وارد نظام بانکی نشده است که بتواند با جذب منابع جدید فرصتی تازه برای سرمایه گذاری بانک ها فراهم کند.

در این حالت آماری که رئیس کل بانک مرکزی از انتشار اوراق اعلام کرد قابل تأمل است به طوری که وی خبر داده در هفته ابتدایی انتشار اوراق حدود ۱۰۱هزار میلیارد تومان فروش رفته است.

اما نکته مهم تر در جریان انتشار اوراق به زیانی که متوجه بانک هاست برمی گردد. در حال حاضر بانک ها باید برای ۱۰۱هزار میلیارد تومان اوراق منتشر شده با سود ۲۰ درصد در پایان سال در مجموع ۲۰هزار میلیارد تومان سود بپردازد که این رقم برای سپرده های ۱۵درصدی فعلی به حدود ۱۵هزار تومان می رسد و اختلاف ۵۰۰۰میلیاردی ایجاد می کند که این اختلاف تا پایان انتشار اوراق به طور حتم تا دو برابر می تواند افزایش پیدا کند، چراکه در هفته دوم استقبال از اوراق بیشتر شده و اگر فرض را بر این بگذاریم که به اندازه هفته اول و حدود ۱۰۰هزارمیلیارد تومان دیگر فروش برود، آنگاه در مجموع به ۲۰۰هزار میلیارد تومان دیگر می رسد که سود سالانه آن نزدیک به ۴۰هزار میلیارد تومان است، درحالی که برای سپرده های ۱۵درصد این رقم ۳۰هزار میلیارد تومان خواهد بود و در این شرایط اختلاف زیان بین سود ۱۵ و ۲۰درصدی حدود ۱۰هزار میلیارد تومان است.

این ارقام در حالی ثبت می شود که بانک ها در ابتدای انتشار اوراق گواهی ۲۰درصدی نسبت به زیان ها و هزینه های ناشی از آن ابزار نگرانی کرده و گفته بودند سود تسهیلات ۱۸درصد هیچ گاه پاسخگوی سودهای جدید سپرده نیست. با این حال رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که جای نگرانی نبوده و اگر بانک ها دچار هزینه یا زیانی شوند بانک مرکزی آن را جبران خواهد کرد.

اکنون این سؤال مطرح است با زیانی که پیش بینی می شود حدود ۱۰هزار میلیارد تومان باشد، برنامه بانک مرکزی و شخص رئیس کل که وعده جبران آن را داده چیست و قرار است، از کدام محل این رقم تأمین شود؟

این در حالی است که قابل پیش بینی خواهد بود اگر بانک ها نتوانند هزینه های خود را برای پرداخت سود ۲۰درصدی جبران کنند، ممکن است به سمت افزایش نرخ سود تسهیلات پیش رفته یا برای دریافت سود بالاتر به بازارهای سرمایه گذاری وارد شوند، با این حال اکنون هیچ پاسخ مشخصی برای تأمین زیان موجود بانک ها وجود ندارد.