آیا بازار ارز سرانجام روی آرامش می گیرد / شروع به کار بازار ثانویه ارز

فرصت امروز: بازار ارز از انتهای سال گذشته تاکنون با نوسان قیمت ها دست به گریبان بوده و این نوسان قیمتی ارز، اثرات زیادی روی بازارهای موازی در ایران گذاشته است. از همین رو، دولت در این بازه زمانی چندماهه، برنامه های مختلفی را برای رفع التهاب بازار ارز اجرا کرده که راه اندازی سامانه نیما، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای مختلف، تهیه و انتشار فهرست اولویت بندی کالاهای مختلف برای تخصیص ارز و نهایتاً راه اندازی و آغاز به کار بازار ثانویه ارزی از جمله این برنامه ها بوده است.

اما یک روز پس از اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت دستورالعمل 14 بندی را منتشر کرد که به موضوع تبادل ارز صادراتی با نرخ توافقی، نحوه انتقال پروانه صادراتی و ضوابط واردات کالاهای گروه سوم می پردازد، بانک مرکزی از راه اندازی بازار ثانویه ارزی خبر داد.

طبق اعلام بانک مرکزی، بازار ثانویه ارز از دیروز سه شنبه به طور رسمی آغاز به کار کرده و صادرکنندگان می توانند از طریق سامانه نیما و سامانه وزارت صنعت نسبت به فروش ارز خود اقدام کنند. البته اواسط هفته گذشته نیز وزیر اقتصاد و مسئولان بانک مرکزی از راه اندازی بازار ثانویه ارز خبر داده بودند، اما این اتفاق در نهایت رخ نداد و حالا بانک مرکزی اعلام کرده که از روز گذشته بازار ثانویه ارزی آغاز به کار کرده است. به اعتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی، بازار ثانویه ارزی کمک خواهد کرد تا نابسامانی ها در بازار ارز تا حدود زیادی کاهش پیدا کند و فعالان اقتصادی اعم از صادرکنندگان و واردکنندگان در زمینه تأمین ارز چالش هایشان حل شود و بتوانند به قیمت توافقی ارزشان را تبادل کنند. البته هنوز مشخص نیست نرخ این ارز توافقی چقدر خواهد بود، اما اتفاقی که رخ خواهد داد شکل گیری نرخ جدیدی برای دلار است. در حال حاضر نرخ دولتی دلار 4200 تومان (در برخی از روزها کمی بالاتر می رود) و دلار در بازار آزاد حدود 8 هزار تومان است و با راه اندازی بازارثانویه قیمت جدیدی نیز در عمل شکل خواهد گرفت.

اما فلسفه تشکیل بازار ثانویه ارز، تأمین ارز سایر گروه های کالایی است که نام شان جزو فهرست دلار 4200 تومانی نیست و با برچیده شدن بازار آزاد ارز و قاچاق محسوب شدن فعالیت در این بخش در تأمین نیازهای ارزی خود ناتوان شده اند و این موضوع مشکلاتی برای تجار به وجود آورده است. به گفته مسئولان بانک مرکزی، ارز بازار ثانویه از محل 20درصد صادرات کالاهای بخش خصوصی تأمین می شود.

به گفته ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، در این بازار واردکننده با صادرکننده تفاهم می کند و البته ارز به صورت فیزیکی ارائه نمی شود، بلکه از حساب صادرکننده به حساب وارد کننده منتقل می شود.

همچنین مهدی کسرایی پور، مدیرکل سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی درباره جزییات این بازار گفت: «با انجام معاملات مربوط به 20درصد صادرات غیرنفتی و اختصاص ارز آن به واردات کالاهای مصرفی در سامانه نیما، به طور خودکار اطلاعات مربوط به نرخ توافق شده مبادله ارز در سامانه اطلاعات بانک مرکزی موسوم به سنا قابل دسترس خواهد بود. صادرکنندگان می توانند ارز حاصل از 20درصد صادرات غیرنفتی را با واردکنندگان کالاهای دسته سوم مبادله کنند. دو طرف می توانند هم از سامانه های تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت استفاده کنند که در این صورت ارز و ریال و امتیاز واردات صادرکننده مورد مبادله قرار می گیرد یا اینکه این امکان در سامانه نیما نیز وجود دارد که این بخش از صادرکنندگان بتوانند ارز خود را در سامانه نیما به نرخ رقابتی که به صورت عرضه و تقاضا تعیین می شود بفروشند.»

او همچنین گفت: «صرافی ها نیز به عنوان واسطه بین واردکننده و صادرکننده عمل می کنند و برای نرخ توافقی بازار ثانویه سقفی تعیین نشده است.»

آغاز به کار بازار ثانویه ارز درحالی است که فعالان اقتصادی از مدت ها قبل در انتظار این اتفاق بودند. در واقع، از همان روزهای ابتدایی اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز که دولت معامله هر دلار با نرخی غیر از ۴۲۰۰ تومان را به منزله قاچاق تلقی و آن را ممنوع اعلام کرد، بسیاری از فعالان اقتصادی از طریق نامه نگاری با دولت، خواستار راه اندازی بازار ثانویه ارز شدند به خصوص اینکه فعالیت صرافی ها نیز از سوی دولت عملاً متوقف شده بود و بنابراین دلالان و واسطه های سودجو، بیش از هر زمان دیگری در این بازار نقش آفرینی می کردند.

اما حالا با شروع به کار بازار ثانویه ارز، مبادلات ارزی با نرخ توافقی میان صادرکنندگان و واردکنندگان انجام می شود؛ بازاری که طبق گفته رئیس کل بانک مرکزی، قیمت گذاری آن هیچ محدودیتی ندارد و تابع عرضه و تقاضاست، ضمن اینکه امکان ایفای نقش صرافی ها نیز وجود دارد. با این همه باید به انتظار نشست و دید راه اندازی بازار ثانویه تا چه اندازه می تواند موجب آرامش بازار ارز شود.