آثار افزایش تورم در كالاهاى غیر قابل مبادله

بانك مركزى با محاسبه و انتشار نرخ تورم ایران تا پایان شهریور ٩٥ به تفكیك كالاهاى قابل مبادله tradable goods و كالاهاى غیرقابل مبادله گام بزرگى در شفاف سازى محیط اقتصادى كشور برداشت.

كالاهاى قابل مبادله به كالاهایى گفته مى شود كه در سطح بین المللى مورد تجارت قرار می گیرند؛ مثل خودرو، لباس، ابزارآلات و.... سیمان هم یك كالاى قابل مبادله است، ولى به دلیل هزینه بالاى حمل و نقل، قدرت كمى  در مبادله بین المللى tradability دارد. از طرف دیگر یك سرى كالاها امكان مبادله در سطح بین المللى را ندارند، مثلا خدمات آژانس و تاكسیرانى وخدمات هتلدارى از جمله كالاهاى غیر قابل مبادله اند.

زمین مطرح ترین و مهم ترین كالاى غیر قابل مبادله است، چون این كالاها در سطح بین المللى مبادله نمى شوند، بنابراین وقتى در كشور كمبود عرضه به وجود مى آید، امكان وارد كردن آنها وجود ندارد و بنابراین با بالا رفتن تقاضا قیمت این كالاها بالا مى رود، در حالی كه واردات كالاهاى قابل مبادله می تواند جلوى افزایش قیمت آنها را بگیرد. با توجه به این مقدمه كوتاه، نسبت تورم در كالاهای  غیر قابل مبادله نسبت به كالاهاى قابل مبادله از اهمیت اقتصادى زیادى برخوردار است. مثلا:

- وقتى این نسبت زیاد مى شود، نشان می دهد كه تقاضا در حال شكل گیرى است.

- وقتى این نسبت زیاد مى شود نشان می دهد جریان واردات كالا به كشور روان شده است.

- وقتى این نسبت زیاد مى شود نشان می دهد وضع ارزى كشور بهبود پیدا كرده است و در عین حال همراه با افزایش عرضه ارز، قیمت آن هم در سطح پایینى قرار گرفته است.

- و در نهایت اینكه افزایش این نسبت نشان مى دهد نگهدارى تورم یك رقمى  در اقتصاد ایران زیاد امیدوار كننده نیست.

آمارهاى بانك مركزى نشان می دهد تورم كالاهاى غیر قابل مبادله بیش از كالاهاى قابل مبادله افزایش داشته و این افزایش در سه ماهه تابستان هر ماه بیشتر شده است. چنین وضعیتى چشم انداز حفظ تورم یك رقمى  را با تردید مواجه می كند و در عین حال با صداى بلند اعلام می كند نرخ برابرى دلار به ریال در ایران به طور تصنعى پایین نگه داشته شده است. اگر نرخ ارز همراه با تورم افزایش مى یافت این تفاوت در تورم به وجود نمى آمد. با توجه به اینكه صادرات نفت بیش از آنچه انتظار می رفت شتاب گرفته و دولت هم تمایل به انطباق نرخ ارز با تورم ندارد، پیش بینى مى شود:
 
- قیمت كالاهاى خدماتى در سال ٩٥ و مخصوصا در سال ٩٦ نسبت به كالاهاى قابل واردات افزایش یابد.

- افزایش قیمت زمین و ساختمان در سال ٩٦ شدت مى گیرد و احتمال اینكه نرخ تورم را پشت سر بگذارد، زیاد است.

- منابع كشور بیشتر به سمت تولید كالاهاى غیرقابل مبادله مى رود و سهم كالاهاى قابل مبادله كمتر مى شود.

- واردات كشور بیشتر مى شود.

- فشار روى تورم از ناحیه كالاهاى غیرقابل مبادله بیشتر و احتمال دو رقمى شدن نرخ تورم زیاد مى شود.

- اگر اصرار بر پایین نگه داشتن نرخ ارز ادامه یابد، این شكاف می تواند عدم تعادل ساختارى در اقتصاد ایران ایجاد كند.

- با توجه به وجود نقدینگى بالا در اقتصاد ایران، احتمال سرازیر شدن نقدینگى به سوى كالاهایى كه هم ارزش سرمایه گذارى داشته و هم غیر قابل مبادله باشند، زیاد مى شود و كالایى كه این دو ویژگى را داشته باشد زمین و ساختمان است.

اقتصاد دان و استاد دانشگاه