آسمان ایران شلوغ می‌شود

شاید در ماه‌های ابتدایی دهه 90 که صف خارج شدن شرکت‌های خارجی از ایران روزبه‌روز طولانی‌تر می‌شد حتی خوشبین‌ترین فعالان عرصه هوایی ایران نیز گمان نمی‌کردند در فاصله کمتر از چند سال بار دیگر یک صف جدید شکل بگیرد، این بار نه برای رفتن که به دنبال بازگشت به ایران. موقعیت خاص جغرافیایی ایران باعث شده در طول تمام سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین محورهای عبوری از چهار نقطه جهان تبدیل شود. از قرار گرفتن به‌عنوان محور اصلی جاده تاریخی ابریشم گرفته تا فعالیت ایران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین معبرهای عبوری ترانزیتی منطقه، همه این فرض را ثابت می‌کنند که برای اتصال آسیا به اروپا نمی‌توان به‌راحتی از کنار نام ایران عبور کرد.

در طول سال‌های گذشته اما برخی محدودیت‌های اقتصادی باعث شد نقش محوری ایران در حمل‌و‌نقل منطقه به حاشیه برود، محدودیت‌هایی که امروز یکی پس از دیگری به رفتن نزدیک می‌شوند تا باردیگر رقابت این بار برای تصاحب بازار ایران آغاز شود. در کنار مذاکرات صورت‌گرفته میان وزیر راه وشهرسازی ایران و طرف‌های اروپایی و بین‌المللی برای وارد کردن هواپیماهای جدید و نوساز، فضای فرودگاهی ایران نیز توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کرده است.

از مسیرهای جدید تا سرمایه‌گذاری زیربنایی

نخستین اقدامات امیدبخش در این عرصه را ایرلاین‌های خارجی کلید زدند. شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی که پیش از این روی آسمان ایران حساب ویژه‌ای باز می‌کردند، در نگاه اول جذب ایمنی موجود در این آسمان شدند. پس از آغاز ناامنی‌های سیاسی در عراق و سوریه و البته ناآرامی‌های اوکراین که به یک حادثه دردناک نیز انجامید، توجه به آسمان ایران به‌عنوان تنها گزینه ایمن منطقه جدی‌تر شد. در طول کمتر از چند ماه آمار پروازهای عبوری از آسمان ایران که در شبانه‌روز حدو500 پرواز تخمین زده می‌شد به رقمی بیشتر از 900 پرواز رسیدو حتی رکورد هزار پرواز را نیز رد کرد تا عملا ایران به قطب اصلی این پروازها تبدیل شود.

سیاست‌های تسهیلاتی دولت برای جذب بیشترین سرمایه خارجی در عرصه‌های زیربنایی و البته بازگشایی مرزها برای جذب حداکثر توریست، ایرلاین‌های خارجی را بر آن داشته که نسبت به ارائه برنامه‌های پروازی جدید در ایران اعلام آمادگی کنند. از ایرلاین مطرحی مانند لوفت هانزا گرفته که تعداد شهرهای ایران را که مقصد هواپیماهایش خواهند بود زیاد می‌کند تا ایرلاین‌های مطرح منطقه که برنامه‌ریزی کرده‌اند در شهرهای مختلف ایران پرواز کنند. راه‌اندازی پروازهای مستقیم مشهد - دوبی به‌وسیله هواپیمایی امارات به خوبی نشان می‌دهد اعراب حاشیه خلیج فارس نیز در تلاشند قافیه را به رقبای اروپایی خود نبازند. البته در این بین آمار پروازهای ایرلاین‌های ایرانی به مناطق مختلف اروپا نیز افزایش قابل توجهی داشته و به نظر می‌رسد با رسیدن هواپیماهای جدید که امکان تردد در مسافت‌های طولانی را دارند امکان دو طرفه شدن این مسیر نیز افزایش پیدا کند.

در کنار اهمیت اقتصادی و البته وجهه بین‌المللی که ورود ایرلاین‌های اروپایی به ایران دارد اما شاید آنچه بیشترین اهمیت را داشته باشد جذب سرمایه‌هایی است که می‌تواند به عرصه حمل‌و‌نقل ایران کمک جدی کند. آخوندی چندی قبل در جریان صحبت‌های خود رسما اعلام کرد بازار هوایی ایران ظرفیت سرمایه‌گذاری بیش از 80 میلیارد دلار را دارد و کشورهای اروپایی باید از هم‌اکنون آمادگی خود را برای رقابت در این بازار اعلام کنند.

این هشدار وزیر از سوی بسیاری از اروپایی‌ها با پاسخی مثبت مواجه شد تا جایی که هیات‌های اروپایی از فرانسه، ایتالیا، آلمان و دیگر کشورها در سفر به تهران برنامه مشخصی برای صنعت حمل‌ونقل هوایی ارائه کردند.در روزهای گذشته مصادیق این سرمایه‌گذاری گسترده‌تر شده و به نظر می‌رسد به فرودگاه‌های ایران بسط پیدا کرده است. 

اخیرا عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران از درخواست لوفت‌هانزا برای سرمایه‌گذاری در زمینه احداث فرودگاه در ایران خبر داده و گفته است با توجه به اینکه ایران بازاری نوظهور دارد و پس از لغو تحریم‌ها، شرایط برای رفت‌و‌آمدهای تجاری باز می‌شود، این شرکت تقاضا دارد در ایران سرمایه‌گذاری مستقیم داشته باشد. این مذاکرات که طی هفته‌های گذشته انجام شده است، سرمایه‌گذاری برای احداث فرودگاه و برقراری خطوط پروازی را پیگیری می‌کند.

حضور لوفت هانزا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ایرلاین‌های فعال در اتحادیه اروپا این نوید را می‌دهد که صف جدیدی از سرمایه‌گذاران کلان اروپایی راه ایران را در پیش گیرند و برای افزایش توان زیرساختی فرودگاه‌هایی چون امام‌خمینی نام خود را مطرح کنند. البته براساس صحبت‌های مطرح شده از سوی مقامات ایرانی این حضور صرفا با هدف جذب سرمایه‌های جدید انجام نمی‌گیرد و باید به همراه خود افزایش توان بخش‌خصوصی داخلی را نیز به دنبال بیاورد. صحبت‌های اخیر معاون اول رئیس‌جمهور که انتقال تکنولوژی‌های نوین روز به ایران را از اصلی‌ترین اهداف دولت در روزهای پس از تحریم بر شمرده به خوبی استراتژی‌های جدید ایران را مشخص می‌کند. خارجی‌ها پس از چند سال وقفه از هم‌اکنون خود را برای به دست آوردن دوباره بازار ایران آماده کرده‌اند و در این شرایط شاید این ایرانی‌ها باشند که در مذاکرات آینده برای گرفتن امتیازات اقتصادی بیشتر دست بالا را داشته باشند.