آینده روشن سرمایه‌گذاری روی مکمل‌ها

مکمل‌های غذایی، رژیمی یا دارویی و هر اسم دیگری که روی‌شان بگذاریم امروزه جایی تقریباً ثابت را در سبد مصرفی خانوارها به خود اختصاص داده‌اند. اسامی ریز و درشت زیادی از برندهای مختلف در فروشگاه‌ها و به‌ویژه داروخانه‌ها به چشم می‌خورند که سهم خارجی‌ها به‌مراتب بیشتر از داخلی‌هاست. از طرفی مصارفی از این دست مختص ایران نیست و رشد روزافزون محصولات این‌چنینی در سایر کشورهای جهان نیز به چشم می‌خورد.

این امر نشان می‌دهد که بازاری قابل توجه در این حوزه شکل گرفته که می‌تواند فرصت‌هایی را برای رونق کسب وکارهای مرتبط و سرمایه‌گذاری در این حوزه ایجاد کند. اما اینکه سهم تولید داخل از این بازار به چه اندازه است و مهمانان خارجی چه حجمی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری و قیمت‌گذاری این محصولات در ایران ازجمله مواردی بوده که با دکتر محمد ناصری در میان گذاشته‌ایم.

ناصری شروع صحبت‌هایش را معطوف به پسوند این مکمل‌ها می‌کند و می‌گوید: پسوند تغذیه‌ای را قبول نداریم. زیرا مکمل‌های تغذیه‌ای از طرف وزارت بهداشت گفته می‌شود اما در جامعه که قرار بگیرد دارای بار می‌شود و مصرف‌کننده فکر می‌کند که عین غذاست و هر کاری می‌خواهد با آن می‌تواند بکند. به همین دلیل ما در سندیکای تولیدکنندگان از اصطلاح فرآورده‌های مکمل استفاده می‌کنیم. مکمل‌ها قبلا در گروه محصولات دارویی طبقه‌بندی می‌شدند و عمدتا شرکت‌های داروسازی این اقلام را در کنار داروها تولید می‌کردند. اما در حقیقت مکمل‌ها جایگزین دارو نیستند و مصرف زیادشان به خاطر جنبه کمک‌درمانی‌شان است تا برای درمان قطعی. حتی برچسب‌شان هم نشان می‌دهد که برای درمان نیستند و جای دارو را نمی‌گیرند. مکمل‌ها کمک‌کننده و بهبوددهنده هستند اما درمان‌کننده نیستند و برای بهبود عملکرد داروها، کاهش عوارض داروها و افزایش تحمل عوارض بیماری‌ها به کار می‌روند.

وی در ادامه به تاریخچه تولید این محصولات نیز اشاره می‌کند: سندیکای تولیدکنندگان از سال 89 کارش را شروع کرده و در سال 90 در اتاق بازرگانی ثبت شده است. واردات رسمی مکمل‌ها در ایران به سال 79 و 80 برمی‌گردد. اما در واقع تولید این محصولات همراه با تولید داروها و کارخانه‌های داروسازی بوده است. آنچه در مورد آمار تولیدکنندگان از طرف وزارت صنایع و بهداشت اعلام شده، بیش از 80 تولیدکننده است. مجوزهای‌شان هم تحت نظر دو ارگان صادر می‌شود؛ بخشی از پروانه‌ها را وزارت صنایع صادر می‌کند و بخشی را وزارت بهداشت.

آمار نداریم!

اینکه در بازار ایران آماری از حجم تولید و مصرف کالاها و محصولات ارائه نشود، دیگر برای‌مان عادی شده و همیشه این مسئله مهم وجود دارد که نبودن آمار یعنی نداشتن برنامه‌ریزی برای تولید در آینده. ناصری معتقد است که ابزارهای لازم را برای رصد بازار و گرفتن آمار در اختیار ندارند، هرچند تلاش‌هایی کرده‌اند که با مطالعه بازار مصرف و حجم تولید، اطلاعات مستندی در این زمینه به دست آورند. وی می‌گوید: آمارها فقط مربوط به بخش داخلی نیست. بلکه واردات قاچاق هم حتما هست اما آمار مستندی در این زمینه وجود ندارد. از طرفی هرچند این محصولات اکثرا در داروخانه‌های دارای مجوز عرضه می‌شوند، اما در فروشگاه‌ها و اماکنی همچون باشگاه‌های بدن‌سازی هم وجود دارد. بنابراین سندیکا بعضی فضاها را اجازه ورود برای رصد و بررسی اطلاعات ندارد. بازارهایی که می‌دانیم هست ولی بازرسی و رصد آن در حوزه اختیارات سندیکا نیست. در حوزه داروخانه‌ای هم نمی‌توان گفت همگی شفاف عمل می‌کنند.

ناصری معتقد است، محصولاتی که در بازار می‌بینید همگی به تولیدکننده‌های داخلی مربوط نیست. ما با کمک وزارت بهداشت در پی ساماندهی بازار هستیم. وی همچنین اضافه می‌کند: با قیمت‌گذاری مکمل‌ها آماری از تعداد محصولات به دست آورده‌ایم و تاکنون حدود 200محصول را قیمت‌گذاری کرده‌ایم اما آمار تولید بیش از 700پروانه را نشان می‌دهد. یعنی 700پروانه برای تولید 700محصول مختلف. زیرا این محصولات هر کدام براساس فرمولاسیون خاصی تولید می‌شوند و برای تولید هر کدام پروانه تولید از وزارت بهداشت لازم است.

چم و خم قیمت‌گذاری‌ها

ناصری در مورد شیوه‌های قیمت‌گذاری در بازاری که محصولات خارجی آن را قرق کرده‌اند، می‌گوید: قیمت‌گذاری محصولات تا مقطعی در وزارت بهداشت انجام می‌شد اما فعلا به سندیکا واگذار شده است. نحوه قیمت‌گذاری هم بر این اساس است که افزایش قیمت را کنترل ‌کنیم. از طرفی در مورد قیمت‌گذاری ذهنیتی وجود دارد که محصول ایرانی حتما باید از خارجی ارزان‌تر باشد که این اتفاق ممکن است نیفتد. مشکل دیگری نیز در این زمینه وجود دارد، مثلا قیمت تمام شده محصول در ایران مکررا تغییر می‌کند و به‌راحتی نمی‌توان قیمت‌ها را ثابت نگه داشت. اما وقتی می‌خواهیم قیمتی را تعیین کنیم مثلا در مورد یک کالای نوآور سعی می‌کنیم حاشیه سود بیشتری را برایش تعیین کنیم تا توان رقابت را از دست ندهد و بتواند هزینه‌های ماندن در بازار را جبران کند. هزینه‌هایی چون هزینه‌های تبلیغات، هزینه‌های مواد اولیه، هزینه‌های بسته‌بندی و غیره. در واقع حمایت از تولید داخل در قیمت‌گذاری‌ها دخیل است. سعی ما کنترل قیمت مصرف‌کننده محصول است و به همین دلیل قیمت‌ها را بی‌منطق تعیین نمی‌کنیم.

کیفیت خوب داخلی‌ها و آینده‌ای روشن برای سرمایه‌گذاری

ناصری از کیفیت محصولات داخلی تمام‌قد دفاع می‌کند: محصولات داخلی از کیفیت خوبی برخوردار هستند، زیرا در شرکت‌های مکمل‌ساز نظام جامعی برای کنترل کیفیت محصولات داریم؛ از زمان خرید مواد اولیه تا تولید و توزیع. تولیدکننده‌های ایرانی موازین تخصصی را رعایت می‌کنند و کاملا کنترل می‌شوند. یکی دیگر از دلایلی که می‌توان برای کیفیت محصولات داخلی ذکر کرد این است که وقتی محصولات ایرانی مشتری و فروش دارند و در نتیجه تولیدی‌هایی را نمی‌بینیم که رو به تعطیلی بروند این مسئله نشان می‌دهد که مصرف‌کننده داخلی از نوع ایرانی هم استفاده می‌کند. البته برای رقابت با واردات باید شرکت‌های تولیدی به دنبال ساخت برند باشند. کما اینکه در این زمینه شاهد فعالیت‌هایی هم هستیم. مثلا بسته‌بندی مناسب با الگوگیری از محصولات خارجی انجام شده است. زیرا برندینگ مناسب یعنی حفظ کیفیت، بسته‌بندی استاندارد و قیمت مناسب.
با این توضیحات این سوال پیش می‌آید که آیا فرصتی برای سرمایه‌گذاری در این بازار فراهم است؟ سرمایه‌گذاری در این بازار جواب می‌دهد.

ناصری با گفتن این جمله ادامه می‌دهد: هرچند بیش از 80درصد از مواد اولیه برای تولید محصولات این‌چنینی وارداتی است اما واردات‌شان و تولید محصولات در ایران صرفه اقتصادی دارد. بنابراین اگر کسی با دانش فنی و شناخت بازار سرمایه‌گذاری را آغاز کند می‌تواند به آینده کسب‌وکارش امیدوار باشد. زیرا روی صادرات هم می‌توان حساب کرد و به‌طورکلی پتانسیل منطقه برای سرمایه‌گذاری مناسب است و می‌توان روی بازارهای کشورهای همسایه برای صادرات حساب بیشتری باز کرد. بنابراین آینده خوبی برای بازار این محصولات وجود دارد.