احیای دریاچه ارومیه هنوز به بسیج همگانی منتهی نشده است

مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه گفت: اراده جدی برای مقابله با برداشت‌های غیرمجاز آب در حوضه دریاچه ارومیه وجود ندارد و این موضوع به یک بسیج همگانی و مشارکت مردمی منتهی نشده است. به گزارش پاون، «سیدمرتضی موسوی» با بیان این مطلب اظهار کرد: تا قبل از سال آبی 74-73 متوسط سالانه بارش در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، 385 میلی‌متر بود، ولی پس از آن تا سال‌های اخیر، به طور میانگین، سالانه کمتر از 317 میلی متر بارش را تجربه کردیم. این تغییر اقلیمی منجر شد تا یک‌میلیارد و 800‌میلیون مترمکعب پتانسیل آب تجدیدپذیر این حوضه کاهش یابد، با این حال مصارف همچنان رو به افزایش بود.

وی افزود: عوامل اصلی در خشک شدن دریاچه ارومیه را می‌توان تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی‌ها، توسعه نادرست بخش کشاورزی و تغییر الگوی کشت از انگور به سیب و چغندر، شیوه‌های نادرست مصرف و نادیده گرفتن نیاز آبی دریاچه بوده است.

موسوی با اشاره به گسترش سطح زیرکشت در این دریاچه گفت: سطح زیرکشت کشاورزی آبی در حوضه دریاچه ارومیه در سال 1353 حدود 330‌هزار هکتار بود و این رقم طی سال‌های بعد به‌ویژه با جهش خاصی از سال 1388به حدود 500‌هزار هکتار افزایش یافت. وی تصریح کرد: اگر خود را با شرایط هیدرولوژیکی حوضه آبریز تطبیق می‌دادیم و مصارف خود را با توجه به کاهش حجم آب حوضه متعادل می‌کردیم، دریاچه به این روز نمی‌افتاد. 

موسوی با بیان اینکه هنوز هم احیای دریاچه ارومیه به یک مطالبه عمومی از طرف مردم سه استان مذکور تبدیل نشده است، گفت: در غیر‌این صورت شاهد همکاری گسترده مردم برای تنظیم مصرف آب در حوضه بودیم، حال آنکه شاهد اتفاقی معکوس هستیم؛ بدین معنا که استان آذربایجان‌شرقی 400‌میلیون‌ مترمکعب و استان آذربایجان غربی حدود یک‌میلیارد مترمکعب بیش از سهم خود آب مصرف می‌کند و حقابه دریاچه نادیده گرفته شده است. وی ادامه داد: هم‌اکنون در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بیش از 4‌میلیارد و 800‌میلیون‌مترمکعب آب مصرف می‌شود، حدود 534‌میلیون مترمکعب صرف حوزه شرب و صنعت و بقیه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. با این حال نباید همه مشکلات را به گردن کشاورز انداخت، بلکه زنجیره تامین و توزیع آب و سیستم‌های آبیاری باید اصلاح شود.

موسوی افزود: زیرساخت‌های بخش کشاورزی و ارتقای سیستم‌های آبیاری باعث تکمیل این زنجیره و در نتیجه کنترل و کاهش مصرف آب می‌شود، اگر تمام این حلقه‌ها اصلاح نشود، وضع به همین منوال است. وی تصریح کرد: نباید اجازه دهیم افرادی از آبی که متعلق به همه و حقوق عامه نسل فعلی و نسل‌های آینده است بدون داشتن پروانه بهره‌برداری و مجوز سوء‌استفاده کنند.

موسوی با بیان اینکه متاسفانه هنوز به این باور نرسیده‌ایم که آب یک مقوله فرابخشی است، گفت: همه مردم و دستگاه‌ها باید برای حل بحران آن بسیج شوند، مردم بومی و محلی، خود باید پیش‌قراول بوده و به میدان بیایند و در چارچوب قانون اجازه تخلف در محدوده خویش را به کسی ندهند. وی افزود: سرزمین ما به خطر افتاده و مرگ خاموش، دشت‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور را فراگرفته است، اما هیچ نوع دلمشغولی و دغدغه‌ای وجود ندارد. اگر منابع طبیعی از جمله آب را یک گنجینه بین نسلی بدانیم، همگان وظیفه داریم برای نسل‌های بعدی این ثروت را حفظ کنیم.

وی با تاکید بر اینکه احیای دریاچه ارومیه با افزایش جریان‌های ورودی حاصل می‌شود، گفت: این موضوع مستلزم جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از منابع آب اعم از سطحی و زیرزمینی و کاهش مصارف آب با همکاری تمام ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان اعم از دستگاه‌های دولتی، مقامات و مسئولان منطقه و به‌خصوص کشاورزان عزیز است. موسوی یادآور شد: حوضه آبریز دریاچه ارومیه دارای 17 رودخانه دائمی و 12 رودخانه فصلی است که در این میان رودخانه‌های زرینه رود با 41 درصد، سیمینه رود 11‌درصد و آجی چای با 10‌درصد بیشترین حجم آب حوضه را تامین می‌کنند؛ رودخانه‌های گدارچای 8‌درصد، باراندوز و نازلو چای 6‌درصد، مهاباد چای 5‌درصد و بقیه سهم کمتری در آب‌دهی دارند. 

وی تصریح کرد: در صورت اعمال مدیریت درست در زمین‌های کشاورزی اطراف این رودخانه‌ها و رعایت سهم مصرف در هر استان، بسیاری از مشکلات کاهش می‌یابد. باید بپذیریم ما دچار بی‌انضباطی در بهره‌برداری از منابع آبی هستیم و فقط با اعاده انضباط، دریاچه ارومیه احیا می‌شود.