امید در افق می‌درخشد

چشم‌انداز بخش صنعت، معدن و تجارت در افق سال 1404‌، با عناوین ‌«‌پیشران اقتصاد کشور»‌، ‌«‌درون‌زا‌»، ‌«‌برونگرا» و. . . در ‌«‌تراز کشورهای نوظهور صنعتی‌» ‌ترسیم شده است‌. در این سند برای سه صنعت استراتژیک سیمان، فولاد و کاشی و سرامیک در کشور جایگاه‌های متفاوتی در نظر گرفته شده است. اما باتوجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور این سوال پیش می‌آید که آیا امکان رسیدن به اهداف مورد نظر برای این صنایع در سند چشم‌انداز 20ساله وجود دارد یا خیر؟

یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه و عامل اصلی عمران و آبادانی کشور، تولید سیمان است. در تمامی دولت‌ها، بر مزیت تولید سیمان تأکید شده و یکی از اصلی‌ترین محورها در تمامی برنامه‌های توسعه‌ای کشور بوده است. سیمان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر توسعه‌ای در تأمین زیرساخت‌های اقتصادی کشور، نهادهای استراتژیک محسوب می‌شود، به‌طوری که بین فرآیند رشد اقتصادی و سرانه مصرف سیمان در هر کشور، همبستگی بالایی وجود دارد. 

برهمین اساس عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن کارفرمایان سیمان در گفت‌وگو با ‌«‌فرصت امروز‌» ‌درباره اینکه صنعت سیمان کشور باید در سال 1404 موفق به کسب جایگاه سوم جهان با ظرفیت تولید سالانه 120 میلیون تن و رتبه اول در صادرات جهانی و ظرفیت تولید در منطقه باشد، می‌گوید: تا سال 1404، حدود 10 سال وقت داریم. خوشبختانه صنعت سیمان در دهه 80 تا سال 90 موفق شد ظرفیت تولید سیمان 29.5 میلیون تنی را به 80میلیون تن برساند که این روند توانست ادامه یابد و به رقم 120 میلیون تن برسد. اما با توجه به اینکه از سال 91 رشد اقتصادی کشور منفی شد و رکود بر اقتصاد و صنعت حاکم شد، طبیعتا سرمایه‌گذاری در صنعت سیمان متوقف شده است، این رکود سبب شد تا کسانی که برای تأسیس کارخانه‌های جدید سیمان مجوز گرفته بودند، دست نگه داشته و از راه‌اندازی کارخانه منصرف شوند.

او بــــا اشـــاره بـــه ظرفیت80میلیون تنی صنعت سیمان توضیح می‌دهد: ما در بخش سیمان در 10 ماهه نخست سال 40 میلیون در بازارهای داخلی و 12میلیون در بخش صادرات فروش داشته‌ایم. محدود شدن ظرفیت فروش سبب شد تا تولید نیز تحت تأثیر قرار گرفته و باهماهنگ شدن دو بخش تولید و بازار مصرف نتیجه این شد تولید سیمان متوقف و تولید کلینکر ادامه پیدا کند.

دبیر انجمن کارفرمایان سیمان معتقد است: اگر ظرفیت بازار سیمان در سال 1404 حدود 110میلیون تن در نظر گرفته شود، با توجه به پایان رسیدن پروژه‌هایی که بیشتر از 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارند، ظرفیت کارخانه‌های فعلی نیاز بازار در سال 1404 را تأمین خواهد کرد و به تأسیس کارخانه‌های جدید سیمان نیازی نخواهیم داشت.

بازار ما نیازمند بازاریابی و بازارسازی است

همچنین در این سند برای صنعت فولاد در کشور دستیابی به جایگاه هفتم دنیا و تولید سالانه 55 میلیون‌تن پیش‌بینی شده که طبق نظر کارشناسان به دلیل رکود داخلی و خارجی رسیدن به این جایگاه دور از انتظار است. در همین راستا رضا زائر حیدری، کارشناس فولاد درباره دستیابی به کسب جایگاه هفتم تولید فولاد دنیا که با تولید سالانه 55میلیون تن فولاد خام در سند چشم‌انداز 1404 کشور بر آن تأکید شده در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: ما در این راه و رسیدن به سند 1404 به چند عامل نیاز داریم که یکی از مهم‌ترین این نیازها، علاوه بر سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد، سرمایه‌گذاری بزرگی در زیرساخت‌ها است. به‌طور مثال سرمایه‌گذاری در زمینه راه‌آهن، انرژی، آب شیرین‌کن در صورت نزدیکی به دریا و... صورت گیرد. 

او ادامه داد: از طرفی بازار فولاد ما نیازمند بازاریابی و بازارسازی برای فروش تولیدات است. رشد خیلی سریع و دورقمی پیش از این در کشورهای دیگر انجام شده و امکان‌پذیر است اما با وجود اینکه این شرایط در ایران تفاوت چشمگیری دارد، نیازمند اراده و توانی بسیار قوی است.

این کارشناس فولاد در ادامه درباره اینکه چه زمینه‌ها و زیرساخت‌هایی برای رسیدن به این افق لازم است، گفت: پیش از هرکاری باید در جهت جذب سرمایه اقدام کنیم و جذابیت‌های لازم را برای سرمایه‌گذاری ایجاد کنیم تا بتوانیم این اطمینان را به سرمایه‌گذار خارجی بدهیم که این سرمایه‌گذاری سوددهی کافی را خواهد داشت.

حیدری تأکید کرد: مهم‌ترین مسئله در صنعت فولاد در شرایط فعلی بازار فولاد است. اگر این بازار وجود داشته باشد، به‌طور حتم از رونق خوبی برخوردار خواهیم بود. در حال حاضر، این بازار وجود دارد اما کوچک و فاقد جذابیت و سوددهی لازم است. به همین دلیل، با توجه به ضعف ما در تأمین سرمایه، نیازمند جذب سرمایه‌گذار خارجی هستیم اما متأسفانه در شرایط فعلی بازار جذابیت لازم را ندارد تا قدرت جذب سرمایه‌گذار خارجی را داشته باشد.

مدیریت جدی بر صادرات ما وجود ندارد

اما شرایط صنعت سیمان و کاشی ما به‌گونه‌ای است که طبق توافق‌های صورت گرفته، فعالان این صنعت با تعطیلی سه ماهه کارخانه‌ها موافقت کرده‌اند، حال باید دید با توجه به این شرایط امکان دستیابی به جایگاه چهارم تولید سیمان در جهان امکان‌پذیر است یا خیر؟

مجتبی شیرآلی عضو انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک کشور و مدیرعامل شرکت آپادانا سرام در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره کسب جایگاه چهارم در جهان با ظرفیت تولید سالانه 700میلیون متر مربع و 2میلیارد دلا‌ر صادرات معتقد است: درحال حاضر، رکود اقتصادی شدیدی بر صنعت ساختمان در کشور حاکم است و با توجه به اینکه 360 صنعت با ساختمان درگیر است، دچار این رکود شده و رکود اقتصادی در صنعت ساختمان تأثیر مستقیمی بر سایر صنایع داشته است.

او ادامه داد: امسال چهارمین سالی است که صنعت ساختمان در کشور دچار رکود جدی شده که به تبع صنایع وابسته نیز با آن درگیر هستند. از نظر من صنعت کاشی و سرامیک ما با دو مشکل داخلی و خارجی مواجه است که هریک از این بخش‌ها به چندین عامل تقسیم می‌شوند. مشکلات داخلی در کشور در درجه اول به دلیل رکود حاکم بر صنعت ساختمان و صنایع وابسته آن است و سپس واردات بی‌رویه محصولات خارجی که موجب ضربه به تولیدکننده داخلی است.

عضو انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک می‌گوید: از سوی دیگر مشکلات خارجی نیز تأثیر جدی بر این بازار خواهد داشت که شامل تنش‌های سیاسی موجود در کشورهای همسایه است که کل منطقه را تحت تأثیر خود قرار داده است. عامل خارجی دیگر عدم نظارت بر صادرات از لحاظ کیفیت است، زیرا متأسفانه در حال حاضر عراق 35میلیارد تومان واردات کاشی و سرامیک دارد که سهم ایران از این میزان بسیار ناچیز است. دلیل این سهم اندک صادرات محصولات بی‌کیفیت با قیمت یک و دو دلاری است که تنها نتیجه‌ای که برای ما داشته است، بی‌اعتمادی عراقی‌ها به محصولات و تولیدات ایرانی به دلیل کیفیت پایین آنها است. درحالی‌که ترکیه با وجود فاصله بیشتری که با عراق دارد، توانسته محصولات خود را به خوبی در بازار این کشور معرفی و عرضه کند و مشتری‌های خود را نیز جذب کرده‌اند.

او می‌افزاید: از نظر من رسیدن به نقطه مورد نظر در سند 1404 بسیار خوشبینانه است زیرا هنگامی که به انبارهای تولید کاشی و سرامیک سر می‌زنیم اکثر آنها با بحران مواجه هستند که نتیجه آن دپو تولیدات آنها در انبار است. علاوه بر این کاشی و سرامیک به دلیل اهمیتی که دارد از جمله محصولات استراتژیک در کشور است.

به گزارش «فرصت امروز»، براساس نظر فعالان صنایع استراتژیک و مهم کشور رسیدن به اهداف سند 1404 قابل دسترسی و دور از ذهن نیست اما نیازمند تلاش جدی و همت دولتمردان و تولیدکنندگان است.