انگور، میوه‌ای چند هزار ساله

انگور میوه‌ای است با سابقه کشت و کار بسیار طولانی، حدود 6 تا 7 هزار سال. منشا انگور آسیای مرکزی است. کشورهای عمده تولید‌کننده انگور شامل اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، ترکیه، آمریکا، ایران، رومانی، پرتغال، آرژانتین، چین و استرالیا هستند. در ایران قدمت انگورکاری بسیار زیاد است و به حدود 2 یا 3 هزارسال می‌رسد. سطح زیرکشت انگور ایران بیش از300 هزارهکتار و تولید سالانه محصول حدود 3میلیون تن (در حدود 3/3 درصد از کل تولید جهانی این محصول) است. در بین استان‌های کشور، فارس با داشتن 20 درصد کل سطح زیرکشت تاکستان‌های بارور مقام اول را دارد و بعد از آن به ترتیب خراسان، قزوین، آذربایجان شرقی و غربی و همدان بیشترین سهم تولید را دارند.

پدیده گرم شدن کره زمین سبب افزایش میانگین دما و کاهش بارش‌های سالانه شده است. این موضوع اهمیت توجه به پرورش محصولاتی مانند انگور را (می‌توان آن را در مناطقی که حداقل 250 میلی متر بارندگی داشته باشد به‌صورت دیم پرورش داد) که گیاهی نسبتا مقاوم به خشکی در نظر گرفته می‌شود، افزایش می‌دهد. همچنین انگور میوه‌ای است با ارزش تغذیه‌ای بالا. انگور حاوی مقادیر قابل‌توجهی ترکیبات آنتی‌اکسیدانت است و یک ضد سرطان قوی به شمار می‌آید. انگور از پیر شدن سلول‌ها جلوگیری می‌کند. فلاوونوئید موجود در آب انگور سطح کلسترول خوب را در بدن بالا می‌برد و به همین ترتیب از ایجاد انسداد در شریان‌ها جلوگیری کرده و قلب سالم می‌ماند. انگور قرمز خواص ضدویروسی و ضدباکتریایی قوی دارد، به همین علت از فرد در مقابل بسیاری عفونت‌ها محافظت می‌کند.

این میوه را برای درمان بیماری‌های یبوست، عوارض روماتیسم و كم خونی سودمند می‌دانند. عصاره هسته انگور رشد و بقای سلول‌های سرطانی را مهار می‌کند. انگور چاق‌کننده نیست و می‌تواند به‌عنوان یکی از واحدهای میوه حتی در افراد مبتلا به دیابت در طول روز مصرف شود. خوردن انگور از هر نوعی به دلیل فیتوکمیکال‌هایی که دارد باعث می‌شود آنزیم‌هایی که در کبد نقش سم‌زدایی دارند، بیشتر تولید شده و سبب تصفیه خون و سم‌زدایی از آن شوند. مصرف انگور در درمان ورم معده و روده، اسهال خونی، نقرس، سل ریوی و سیاه سرفه مفید است. شربت انگور یا آب میوه‌های صنعتی حاوی اسانس بوده و به‌هیچ عنوان جایگزین مناسبی برای انگور نیستند و از آنجا که بخش عمده ترکیبات فنولی و آنتوسیانینی انگور در پوست حبه‌ها وجود دارد بنابراین آب انگور، حتی اگر خانگی باشد، چون هسته و پوست حبه جدا می‌شود، از نظر ارزش غذایی پایین‌تر از انگور کامل قرار می‌گیرد.

علاوه بر میوه انگور و هسته‌های آن برگ‌های این گیاه هم دارای خواص مفیدی برای سلامت است. برگ مو قابض است. دم کرده برگ‌های جوان مو، اسهال خونی و استفراغ را برطرف می‌کند. از دم کرده برگ مو می‌توان برای شست‌وشوی چشم در مورد ورم ملتحمه استفاده کرد. دم کرده برگ مو برای رفع واریس مفید و همچنین در رفع نقرس و زردی مؤثر است و در رفع اختلالات گردش خون مربوط به دوره بلوغ و یائسگی تأثیر بسزایی دارد.

یک محصول تولید شده از انگور، کشمش است که انواع متفاوت دارد؛ کشمش سبز و مویز که به‌صورت آجیل مصرف می‌شود و کشمش سیاه یا قهوه‌ای که به خاطر کاربرد آن در آشپزی و تهیه غذاهایی مانند عدس‌پلو، به کشمش پلویی معروف است. برای تبدیل انگور به کشمش، روش‌های مختلفی وجود دارد ولی بهترین و مفیدترین کشمش، انگوری است که به جای استفاده از مواد شیمیایی و گوگرد، در هوای آزاد و در معرض نور خورشید یا سایه خشک شده باشد. کشمش سرشار از آهن، پتاسیم، کلسیم و ویتامین‌های گروه ب است. کشمش، میوه خشک مغذی است و مانند دیگر خشکبارها در تمام سال یافت می‌شود. یک غذای پرانرژی، کم‌چرب و کم‌سدیم محسوب شده و برای افرادی که باید رژیم‌های کم سدیم رعایت کنند، خوردن کشمش بسیار مفید است. کشمش برای رفع کم‌خونی و ضعف عمومی بدن بسیار مفید خواهد بود؛ اشتهاآور بوده و در رفع سموم از بدن و فعالیت کلیه‌ها نقش مؤثری دارد. کشمش دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است و از تخریب سلولی جلوگیری می‌کند.

کشمش، منبع خوب فیبر است که باعث جلوگیری از سرطان کولون، کمک در جلوگیری از رشد غیر‌معمول سلول‌ها، بیماری‌ها و همچنین کنترل قند خون می‌شود. کشمش میزان کلسترول بدن را در خون کم می‌کند و باعث کاهش بیماری قلبی می‌شود. کشمش اعصاب را تقویت و سستی و رخوت را از بدن دور می‌کند. کشمش، اسپاسم یا گرفتگی عضلانی را کاهش می‌دهد. خوردن کشمش به کسانی که دچار بیماری نقرس و روماتیسم هستند و همچنین به خانم‌های باردار و مادران شیرده همواره توصیه می‌شود. مصرف کشمش به دلیل داشتن کلسیم فراوان برای سلامت استخوان‌ها مفید است و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. همچنین سلنیوم موجود در کشمش برای پوست بسیار مفید است. با توجه به تمام مطالب بالا، خوردن انگور تازه به‌صورت کامل به همراه جویدن هسته‌های آن به همه توصیه می‌شود.

* کارشناس کشاورزی