ایران 5 سال دیگر به بحران آب می‌رسد

مدیر مرکز آب و هواشناسی و سنجش از دور ایرواین کالیفرنیا با اشاره به اینکه حداقل چهار مدل برای پیش‌بینی وضعیت بارش‌ها و خشکسالی در مورد ایران وجود دارد، گفت: این مدل‌ها با یکدیگر همپوشانی ندارند. در نتیجه مدل ناسا و پیش‌بینی خشکسالی 30ساله در ایران از قطعیت لازم برخوردار نیست. کارگاه تخصصی برنامه آسیایی «جی وادی» و برنامه ابتکار بین‌المللی خشکسالی دیروز در وزارت نیرو برگزار شد. در این کارگاه سروش سروشیان، مدیر مرکز آب و هواشناسی و سنجش از دور ایرواین کالیفرنیا به‌عنوان سخنران کلیدی، مطالبی درباره استفاده از ابزار و اطلاعات برای پیش‌بینی بحران خشکسالی ارائه کرد.

به گفته سروشیان مدل‌هایی که برای پیش‌بینی خشکسالی استفاده می‌شود، 20 سال قدمت دارند که این سابقه در مقابل عمر 4میلیارد ساله کره زمین، بسیار ناچیز است.
وی افزود: افزایش جمعیت، تقاضا برای آب و غذا را افزایش می‌دهد. ضمن آنکه روند مهاجرت به سوی شهرها در حال تغییر است. در دهه 70 میلادی، 37 درصد جمعیت کره زمین در شهرها زندگی می‌‎کردند اما در سال 2010 نیمی از جمعیت جهان در شهرها ساکن شدند.

این استاد دانشگاه بر این باور است که بخش کشاورزی در همه جای دنیا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب است، اما فعالیت این بخش از نظر تأمین غذا اهمیت دارد. کشاورزان قدرت دارند در نتیجه سهم آب آنها محدود نمی‌شود. با این وجود، سال گذشته مسئولان کالیفرنیا ناگزیر شدند 25 درصد آب بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کشاورزی خود را محدود کنند. وی سخنان خود را با طرح این پرسش که چقدر روی بهره‌وری آب در بخش کشاورزی کار شده، ادامه داد.

به اعتقاد سروشیان، چهار مدل اقلیمی متفاوت برای وضعیت آبی ایران وجود دارد. برخی از این مدل‌ها‌ آینده پرآبی را برای ایران متصور هستند. در نتیجه می‌توان گفت که امکان پیش‌بینی خشکسالی برای مناطق بزرگ با ضریب اطمینان بالا، وجود ندارد. وی البته پیش‌بینی کرد که در آینده جهان، دقت مدل‌های اقلیمی و آبی بهبود یابد. اما در شرایط کنونی این مدل‌ها الزامات برنامه‌ریزی برای منابع آب را نمی‌توانند برآورده کنند. مدیر مرکز آب و هواشناسی کالیفرنیا همچنین با تأکید بر اهمیت حفظ پایداری در منابع آب زیرزمینی، بیان کرد: در برداشت از منابع آب زیرزمینی، متوسط تجدیدشوندگی هر منطقه باید مورد توجه قرار گیرد.

اطلاعات تقریبی در مدل‌ها

جایا کومار، مدیر دفتر یونسکو در بانکوک نیز به‌عنوان یکی دیگر از سخنرانان کلیدی برنامه دیروز، اطلاعات حاصل از مدل‌سازی‌ها را تقریبی توصیف کرد. به اعتقاد وی، هر سفره آب زیرزمینی، شرایط منحصربه‌فردی داشته و از یک مدل برای تمام آنها نمی‌توان استفاده کرد.
وی آب زیرزمینی را تنها منبع تأمین نیازهای انسان در زمان وقوع مناقشات و جنگ دانست و افزود: آب زیرزمینی از نگاه‌ها مخفی است درنتیجه به از بین رفتن این منابع توجهی نمی‌شود. مدیر دفتر یونسکو در بانکوک، افزایش تغییر کاربری اراضی، صنعتی‌شدن، تغییر اقلیم و افزایش تقاضا برای آب را عوامل مؤثر در افت سطح سفره آب‌های زیرزمینی اعلام کرد.

ایران در 2020 به بحران آب می‌رسد

گری لوییس، نماینده سازمان ملل در ایران نیز در مراسم افتتاحیه مراسم دیروز، با اتکا به آمار ارائه شده از سوی دولت ایران، بیان کرد: در سال 1956 سرانه آب برای هر ایرانی 7هزار مترمکعب در سال بود که این رقم در سال 2013، به 1300 مترمکعب به ازای هر نفر در سال رسید. وی پیش‌بینی کرد سرانه آب هر ایرانی در سال 2020 به 1000 مترمکعب در سال خواهد رسید. ایران در این نقطه به فاز کمبود آب وارد می‌شود. گری لوییس تغییر اقلیم و گرم و خشک‌تر شدن هوا را عامل مؤثری در وقوع شرایط خشکسالی برای ایران دانست.

وی با اشاره به تلفات بالای آب در بخش کشاورزی، مدیریت آب و کاهش تلفات در این بخش را عاملی برای کاهش فشار بر سفره‌های زیرزمینی اعلام کرد. نماینده سازمان ملل در ایران بیان کرد: ایرانیان سال‌های سال به‌صورت پایدار از منابع آب زیرزمینی استفاده کرده‌ و برنامه مناسبی برای بهره‌برداری از آن داشته‌اند. برای حفظ این منابع هنوز هم راهکارهایی وجود دارد. باید مخاطرات آبی را کاهش دهیم و سازگاری در مصرف ایجاد کنیم.گری لوییس گفت: مسئله محیط‌زیست بزرگ‌ترین چالش امنیتی بشر در آینده است. ایران در حال حاضر با این چالش روبه‌رو است و این مشکل در آینده نیز ادامه دارد. بنابراین باید با این چالش بزرگ در منطقه مقابله کنیم.

تامین هر لیتر بر ثانیه آب یک میلیارد تومان هزینه دارد

رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا نیز در مراسم افتتاحیه بیان کرد: تغییر اقلیم در ایران سبب شده که از منابع آب زیرزمینی بیش از حد برداشت شود. وی افزود: ایران از پدیده تغییر اقلیم آسیب‌پذیر شده و منابع آب تجدیدشونده کشور از 130 میلیارد مترمکعب در سال به 104 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است. همچنین به دلیل وقوع پدیده تغییر اقلیم، دمای هوا 1.5درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است که این موضوع افزایش تبخیر را به همراه داشته است.

وی تغییر الگوی بارش را یکی دیگر از آثار تغییر اقلیم عنوان کرد و گفت: با وجود کاهش 10 درصدی بارش‌ها، میزان روان‌آب‌ها 25 درصد کاهش یافته‌است. این موضوع نشان می‌دهد که باید روی سازگاری و کاهش آثار تغییر اقلیم کار جدی انجام شود. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با تأکید بر اینکه موضوع منابع آب زیرزمینی پیچیده‌تر از تغییر اقلیم است، گفت: سالانه حدود 6میلیارد مترمکعب از ظرفیت سفره‌های زیرزمینی بیشتر برداشت می‌شود. وی بیان کرد: اضافه برداشت‌ها از منابع زیرزمینی حتی در زمان طبیعی بودن بارش‌ها هم وجود داشت، اما این روند باید در شرایط کنونی تغییر کند.

میدانی از بین رفتن منابع آب زیرزمینی را به مفهوم از دست رفتن عظیم‌ترین ثروت ملی کشور دانست و افزود: آب منبعی ارزشمند است و در آینده برای به دست آوردن آن باید هزینه‌های هنگفتی پرداخت کنیم. براساس محاسبات انجام شده، برای تأمین یک لیتر در ثانیه آب زیرزمینی به 10 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری نیاز است. وی از تلاش وزارت نیرو برای احیای منابع آب زیرزمینی در یک دوره 20ساله خبرداد.